O światopoglądzie każdej epoki decyduje wiele czynników. Na pewno ma nań wpływ sytuacja społeczno-polityczna, ekonomia, ale też sztuka, w tym literatura, która go jednocześnie tworzy i sama jest przezeń kształtowana. Filozofowie szukający, podobnie jak artyści, odpowiedzi na pytanie o sens życia, dają teoretyczne podstawy prądom umysłowym. Główny problem, który usiłują rozwikłać, to tajemnica bytu – jak powstał człowiek i świat, w którym żyje. Jak go poznajemy i w jakim stopniu poznanie jest możliwe, co je ogranicza.
W poszukiwaniu prawdy filozofowie budują teorie, które często inspirują artystów, nazywają i systematyzują ich przeczucia i lęki. Tak było także w romantyzmie. Oświeceniowy model racjonalnego humanizmu nie sprawdził się.
- Filozofia romantyczna przeciwstawiła oświeceniowej wizji człowieka kierującego się jedynie rozumem koncepcję człowieka, który nie tylko rozumuje, ale także odczuwa.
- To, co filozofia oświecenia skrzętnie wyparła – zło historii, ludzkie cierpienie, tajemnice niedostępne ludzkiemu poznaniu – romantyzm umieścił w centrum swojego światopoglądu. Nie nastąpiło to na drodze prostego zastąpienia racjonalizmu irracjonalizmem, a optymizmu pesymizmem.
- Romantyczna filozofia uznała istnienie przeciwieństw. Dlatego możemy w niej odnaleźć i kult siły, i kult słabości, i heroizm, i szaleństwo, a bohaterowie romantyczni żyją w ciągłym napięciu, bo istnienie jest dla nich dramatem.
Zobacz:
Jaka jest romantyczna wizja świata i czym różni się od wizji oświeceniowej?
Jakie pojęcia i hasła uznasz za najbardziej charakterystyczne dla epoki romantyzmu?