Wydaje się, że motyw miłości ojczyzny, cierpienia z powodu zaborów i ciągłej walki narodu polskiego o wolność – jest w III części Dziadów dominujący i realizowany w rozmaitych obrazach.
- Rzecz pierwsza – główny bohater, Gustaw, przeistacza się w Konrada. Z nieszczęśliwego kochanka przemienia się w bojownika o wolność, znajdujemy go teraz w celi więziennej, gdzie na ścianie zapisuje swoją metamorfozę:
Umarł Gustaw – narodził się Konrad (Prolog)
- Druga sprawa – w scenie I (więziennej), która rozgrywa się w Wigilię Bożego Narodzenia – obserwujemy młodzież polską, spiskowców (Sobolewskiego, Żegotę, Frejenda, Kołakowskiego, Tomasza), którzy rozmawiają o prześladowaniach caratu wobec Polaków. Odżywają bolesne obrazy zsyłek – kibitek ciągnących na Sybir, przesłuchań i manipulowanych procesów. Najbardziej wstrząsająca jest relacja Jana, który przyniósł nowiny z miasta – był świadkiem wielkiej wywózki na Syberię studentów ze Żmudzi. Obraz dziesięcioletniego chłopca, który nie był w stanie dźwigać swojego łańcucha, a także heroiczna postać Janczewskiego – zostają w pamięci.
- Trzeci wątek patriotyczny – to bunt przeciw Bogu. Zaznaczony w piosence Jankowskiego („Nie uwierzę, że nam sprzyja, Jezus Maryja”) osiąga największe napięcie w Wielkiej Improwizacji. Konrad nie występuje tu jednak w sprawach prywatnych, lecz walczy o naród, nie może pojąć niesprawiedliwości Boskich wyroków wobec Polski. Podobnie w Widzeniu… skromnego księdza Piotra głównym tematem są losy Polski i proroctwo jej wybawiciela.
- Po raz czwarty powraca temat ojczyzny w scenie pt. Salon warszawski. Tam młodzi patrioci opowiadają tragiczne losy Cichowskiego. Aresztowany spędził wiele lat w więzieniu, rodzinie mówiono, że się utopił, tymczasem torturowano go tak, że kiedy powrócił do domu, nie był już sobą, lecz strzępem człowieka, chorym fizycznie i psychicznie. Aby wypowiedź była pełna – warto wspomnieć jeszcze historię syna pani Rollison, który jest kolejną męczeńską postacią polskich spiskowców – więźniów carskich władz. Skatowany podczas śledztwa młody Rollison usiłował popełnić samobójstwo. Tragizm jego sytuacji pogłębia portret niewidomej matki uparcie usiłującej ratować syna.
Zobacz:
Jakie wielkie tematy romantyczne porusza Mickiewicz w Wielkiej Improwizacji?
Zaprezentuj treść całości utworu Adama Mickiewicza pt. Dziady
Przedstaw i oceń Konrada z III części Dziadów jako bohatera romantycznego i oceń jego postawę
Literacka wizja odzyskania niepodległości w twórczości Adama Mickiewicza – ewolucja poglądów.