Twórcy renesansu
Erazm z Rotterdamu
O NIM:
- Bardzo wykształcony, rodem z Holandii, zakonnik augustianów, nieślubny syn pewnej doktorówny i księdza!
- Znany i popularny już w swoich czasach.
- Uważany za największego humanistę nie-Włocha, zwany księciem humanistów.
- Propagował kulturę antyku.
- Obywatel świata: podróżował po Europie, mieszkał w Anglii, we Francji, Włoszech.
- Dzieło życia: Pochwała głupoty.
- Dzisiejsze systemy edukacji opierają się jeszcze na jego poglądach.
ON:
- Podstawą wychowania człowieka jest edukacja humanistyczna.
- Wojny są złem – także te w imię Chrystusa.
- Tylko głupcy wiedzą wszystko i nigdy się nie mylą.
- Najważniejszy nakaz Chrystusa to miłość bliźniego, daleko ważniejszy niż ceremonie kościelne.
- Antyk i chrześcijaństwo to dwa źródła edukacji Europejczyka.
- Nowy Testament powinni czytać wszyscy w swoim języku.
Leonardo da Vinci
O NIM:
- Geniusz epoki, wielki artysta włoskiego renesansu.
- Jego miasta: Florencja, Mediolan, ale umiera we Francji.
- Podręcznikowy przykład umysłu renesansowego: zajmuje się medycyną, inżynierią, mechaniką, badaniem ziemi i przyrody, fizyką, projektowaniem maszyn.
- Bada anatomię człowieka.
- Śmiałe pomysły: maszyna latająca, czołg, przyrząd do mierzenia siły wiatru…
- Był niezwykle silny – bez trudu łamał podkowy.
- Dzieła życia: Mona Liza, Ostatnia Wieczerza, Dama z łasiczką…
ON:
- Malarstwo jest najważniejszą ze sztuk.
- Artysta to odkrywca.
- Zadaniem sztuki jest naśladowanie natury.
- Natura to doskonałe dzieło Boga.
- Człowiek powinien kierować się badaniem, doświadczeniem, obserwacją świata.
- Malarz musi znać dokładnie anatomię ludzkiego ciała.
Michel de Montaigne
(czyt. miszel de mąteń)
O NIM:
- Wzorcowy reprezentant humanizmu we Francji.
- Autor Prób (Essais), twórca nowego gatunku – eseju.
- Dzieło życia: Próby, swoisty dziennik wewnętrznego życia samotnego myśliciela.
- Jako człowiek 38-letni zamyka się w swoim zamku Montaigne w okolicy Bordeaux, by oddać się rozmyślaniom.
- W słynnym Chateau Montaigne spędza 21 lat, tam – na trzeciej kondygnacji wieży – ma ukochaną bibliotekę, gdzie oddaje się lekturze i pisaniu.
- Gdy tworzy swoją myśl o rozumnym człowieku i radości życia, za murami jego zamku szaleje krwawa wojna domowa (religijna, z hugenotami).
- Nieprawdą jest, że całkowicie odciął się od świata – sprawował urząd mera Bordeaux, wybrał się w podróż do Rzymu, źródła humanizmu.
- Kształtował poglądy i postawy ludzi swojej epoki i potomnych.
- Zachwycał się dziełami starożytnych filozofów i historyków – odkrywał ich dla swojej epoki.
- Ujmuje w słowa myśl nowej epoki. Francuski renesans – to Montaigne!
ON:
- Pisarze mówią o sobie, strojąc się w cudze piórka… Ja mówię sam, we własnym imieniu (daje oryginalne dzieło, podpisuje je własnym nazwiskiem).
- Człowiek, myśląc o bliźnich, poznaje samego siebie.
- W drugim człowieku przeglądasz się jak w lustrze.
- Raduję się, że jestem istotą rozumną, cieszę się życiem.
- Nikt nie jest wolny od mówienia bredni.
- Kocham Paryż, lecz Rzym to symbol losów ziemskiej cywilizacji.
- Jak szukać mądrości? Przez obcowanie z bliźnimi, lekturę ich myśli i zwiedzanie cudzoziemskich krajów.
- Dzicy to my! Hiszpańscy konkwistadorzy niszczą cywilizację wyższą od naszej…
- Wojna to przemoc i śmierć. Widziałem wieśniaków zmuszonych do kopania sobie grobu, tortury, masakrę! Żołdacy chcieli wedrzeć się do mojego zamku!
Giovanni Pico della Mirandola
O NIM:
- Genialny erudyta.
- Absolwent Akademii Platońskiej we Florencji – matki humanizmu włoskiego.
- W pełni ujmuje myśl renesansu florenckiego.
- Znawca kultur starożytnego Wschodu.
- Dzieło życia: O godności człowieka – wyraz indywidualizmu renesansowego.
ON:
- Wykażę, że myśl mędrców wszystkich czasów jest zbieżna z chrześcijaństwem.
- Bóg jest artystą, stwórcą świata, architektem.
- Bóg umieścił człowieka pośrodku świata.
- Bóg dał człowiekowi wolną wolę.
Mikołaj Kopernik
O NIM:
- Najważniejsza postać polskiej nauki renesansu (a może nie tylko polskiej i nie tylko renesansu!).
- Umysł geniusza – przewrót kopernikański to rewolucja w wiedzy o kosmosie!
- Wszechstronnie wykształcony – prawnik, astronom, medyk, filozof, ekonomista.
- Uczelnie: Akademia Krakowska, Padwa, Bolonia, Ferrara.
- Jego miasta: Toruń, Frombork.
- Jest skromnym kanonikiem kapituły warmińskiej.
- Obserwuje, bada i wykłada system heliocentryczny!!! Dowodzi, że Ziemia porusza się wokół Słońca. Jako pierwszy potrafi taki pomysł poprzeć naukowymi argumentami. Wpływa na światopogląd renesansu.
- Ziemia w ruchu, a z nią człowiek w ruchu! Gdzie zatem Bóg? Dotychczasowa struktura przestaje być stabilna.
- Dzieło życia: O obrotach sfer niebieskich, 1543.
ON:
- Arystoteles i Ptolemeusz nie mieli racji: to nie Ziemia jest w centrum!
- Wszechświat jest kulą, a planety krążą wokół Słońca po kolistych orbitach, Ziemia jest jedną z nich… a lampą wszechświata jest Słońce.
- Wszechświat ma kształt doskonałej kuli.
- Świat jest piękny i symetryczny.
- Dzieło swe dedykuje papieżowi Pawłowi III.
Tomasz Morus
O NIM:
- Anglik, polityk, pisarz.
- Ścięty przez Henryka VIII – odmówił złożenia przysięgi królowi po ogłoszeniu się przez władcę głową Kościoła.
- Dzieło życia (i pomysł): esej Utopia – opowieść rozbitka, który niby przebywał na takiej idealnej wyspie.
- Uważał, że źródłem zła jest własność prywatna, wszyscy ludzie powinni być równi.
ON:
- Mam przepis na szczęśliwy i sprawiedliwy kraj.
- Panuje w nim dostatek, równość stanowa i tolerancja religijna.
- Wszyscy mają prawo do edukacji.
- Nie istnieją w nim wojny.
- Nie ma własności prywatnej.
- Dzień pracy trwa sześć godzin.
- Wszyscy noszą takie same ubrania.
- Miasta składają się z takich samych domów mieszkalnych, do których wszyscy mają wstęp.
- Nie ma pieniądza.
- Są za to sprawiedliwe sądy.
- Oto Utopia. Jej jedyny minus: nie istnieje.
Giordano Bruno
O NIM:
- Włoch, dominikanin.
- Uosobienie heroicznej postawy wierności sobie. Oddał życie za swoją filozofię.
- Bronił teorii Kopernika.
- Więziony siedem lat, nigdy nie odwołał swoich poglądów.
- Uznano go za heretyka.
- Spalono go na placu Campo di Fiori w 1600 r. Tak zakończył się renesansowy wiek XVI.
ON:
- Bóg – to natura natury.
- Boskość jest wszędzie, także w człowieku.
- Kopernik ma rację – to Ziemia kręci się wokół Słońca!
- Mogę być wolny w więzieniu, szczęśliwy w cierpieniu – dzięki wiedzy.
- Prawda zatriumfuje nad ślepą wiarą, rozum wyprowadzi ludzi z ciemnicy.
- Z większą trwogą wygłaszacie wyrok niż ja go słucham… (ostatnie słowa Bruna, skierowane do oprawców, zanim zakneblowano mu usta).
Niccolò Machiavelli
O NIM:
- Myśliciel włoski, polityk, pisarz.
- Wróg Medyceuszy.
- Dzieło i pomysł życia: traktat Książę – swoisty poradnik dotyczący zdobycia i sprawowania władzy.
- Opisuje, co potrafią zrobić ludzie dla zdobycia władzy.
- Więziony, pod koniec życia próbuje wrócić do polityki.
- Umiera w poczuciu klęski.
- Napisał, jak ludzie postępują, nie jak powinni postępować (Franciszek Bacon).
ON:
- Chcę przedstawić rzecz praktyczną – nie to, co sobie wyobrażamy.
- Cel uświęca środki – dla dobra państwa dozwolone są podstęp, oszustwo i podobne metody.
- Postępowanie w imię dobra jest przereklamowane. Można dobrem umacniać zło, można złem walczyć o dobro…
- Władca musi być zarazem lisem i lwem, być i chytry i silny.
- Czasem opłaca się złamać dane słowo.
- Będąc u władzy, lepiej budzić strach niż miłość.
- Władca nie powinien ufać nikomu.
- Trzeba być lisem, by wiedzieć, co to sidła, i lwem, by postrach budzić u wilków.
- Człowiek jest i dobry, i zły – trudno mówić o jednolitej naturze człowieka.
Zobacz: