Sprawdź swoją wiedzę z pozytywizmu
1. Wymień trzy ważne wydarzenia historyczne epoki pozytywizmu.
a) ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
b) ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
c) ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
2. Z jakimi uczonymi i myślicielami połączyłbyś pojęcia:
a) utylitaryzm …………………………………………………………………………………………………………..,
b) determinizm ………………………………………………………………………………………………………..,
c) ewolucjonizm ………………………………………………………………………………………………………;
3. Kto głosił, że:
a. cała rzeczywistość podlega stałej zmianie w jednym kierunku i według jednego prawa ………………………………………………………………………………………………………………………………….;
b. każde zjawisko ludzkiej rzeczywistości jest uwarunkowane przez zespół czynników ……………………………………………………………………………………………………………………………………..;
c. wszystko, co czyni człowiek, powinno przynosić pożytek społeczeństwu, nauczać, wychowywać, krzewić ideały moralne …………………………………………………………………………………;
4. Co pozytywiści przejęli od romantyków?
a) …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….;
b) …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….;
c) …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….;
5. Do jakiego wiersza nawiązuje Bolesław Prus w swojej wypowiedzi?
Młodości! Wdzieraj się na wyżyny, choć droga stroma i śliska. – łam, czego rozum nie złamie – duś Centaury – do niebios siegaj po laury! Ale jednocześnie: szanuj oko i szkiełko mędrców jak najczęściej posługuj się cyrklem, wagą i miarą.
Odp. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
6. Zestaw autorów z ich dziełami:
a. Stendhal ……………………………….
b. M. Gogol ……………………………….
c. A. Czechow …………………………..
d. F. Dostojewski ……………………….
e. L. Tołstoj ……………………………….
f. K. Dickens ……………………………..
g. E. Brontë ………………………………
h. Ch. Brontë …………………………….
i. A. Dumas ………………………………
j. G. Flaubert ……………………………..
k. H. Balzac ………………………………
1) Rewizor
2) Czerwone i czarne
3) Ojciec Goriot
4) Pani Bovary
5) Hrabia Monte Christo
6) Klub Pickwicka
7) Wichrowe wzgórza
8) Dziwne losy Jane Eyre
9) Trzy siostry
10) Zbrodnia i kara
11) Wojna i pokój
7. Wymień przedstawicieli realizmu w sztuce i podaj po jednym tytule ich dzieł.
a) ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
b) ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
8. Jakie wydarzenia były datami granicznymi polskiego pozytywizmu?
Odp. ………………………………………………………………………………………………..
9. Wymień główne hasła pozytywistów polskich.
a) ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..;
b) ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..;
c) ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..;
d) …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… .
10. Jakie trzy tematy najczęściej poruszali publicyści pozytwistyczni w swoich artykułach? Wymień kilka nazwisk i tytułów artykułów.
a) ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..;
b) ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..;
c) ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..;
11. Kto tworzył pod pseudonimem:
a. Litwos ……………………………………………………………………………………………………………………..
b. El…y …………………………………………………………………………………………………………………………
12. Na jakie grupy tematyczne podzieliłbyś nowele pozytywistyczne? Do każdej grupy dopisz przynajmniej dwa tytuły nowel.
a) ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
b) ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
c) ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
d) ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
13. Co zdaniem autorki Nad Niemnem jest najwyższą wartością wolnego człowieka? W jaki sposób udowadnia swoje zdanie w powieści?
Odp. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
14. Czy Andrzej Kmicic jest bohaterem romantycznym czy pozytywistycznym?
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
15. Jakie gatunki literackie możesz wyróżnić w kompozycji powieści historycznych Henryka Sienkiewicza?
a) …………………………………………………………………………………………………………………..
b) …………………………………………………………………………………………………………………..
c) …………………………………………………………………………………………………………………..
d) …………………………………………………………………………………………………………………..
16. W jaki sposób Prus realizuje w Lalce hasła pozytywistyczne?
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
17. Dlaczego pozytywizm był epoką niepoetycką?
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
18. Jaką koncepcję filozoficzną zawarł w swojej poezji Adam Asnyk?
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
19. Jakie nawiązania do romantyzmu odnajdziesz w wierszach Adama Asnyka i Marii Konopnickiej?
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
0. Podaj nazwiska trzech malarzy polskich tworzących w XIX w.
a) …………………………………………………………………………………………………………………..,
b) …………………………………………………………………………………………………………………..,
c) …………………………………………………………………………………………………………………….
Odpowiedzi
1.
1862 powstanie monarchii austro-węgierskiej, 1871 Komuna Paryska, 1864 klęska powstania styczniowego.
2.
utylitaryzm – John Stuart Mill
determinizm – Hipolit Taine
ewolucjonizm – Herbert Spencer
3.
a. ewolucjonizm,
b. determinizm,
c. utylitaryzm.
4.
Ideał patriotyzmu, umiłowanie piękna natury, litewskiego i polskiego pejzażu, motyw polskiego dworku szlacheckiego, szacunek dla romantycznych wieszczów.
5.
Oda do młodości Adama Mickiewicza
6.
a. 2;
b. 1;
c. 9;
d. 10;
e. 11;
f. 6;
g. 7;
h. 8;
i. 5;
j. 4;
k. 3.
7.
Gustaw Courbet, Kamieniarze;
Jean-Francois Millet, Zbieranie kłosów; Barbizończycy.
8.
1864 – klęska powstania styczniowego i 1890 – debiutują młodzi poeci młodopolscy.
9.
praca organiczna,
praca u podstaw,
emancypacja kobiet,
asymilacja mniejszości narodowych
10.
Bolesław Prus, Kroniki tygodniowe;
Aleksander Świętochowski.
11.
a. Henryk Sienkiewicz,
b. Adam Asnyk.
12.
Problematyka społeczna wsi: Szkice węglem, Janko Muzykant Henryka Sienkiewicza; Antek Bolesława Prusa.
Miłość do ojczyzny: Gloria victis Elizy Orzeszkowej, Latarnik Henryka Sienkiewicza.
Problem żydowski: Mendel Gdański Maria Konopnicka, Kamizelka Bolesław Prus.
Dziecko: Dobra pani, Tadeusz Elizy Orzeszkowej, Antek, Sieroca dola, Katarynka Bolesława Prusa.
13.
Najwyższą wartością wolnego człowieka jest praca, która stanowi o jego godności, nadaje życiu sens i szczęście. W swojej powieści bardzo wyraźnie wartościuje postacie ze względu na to, jaki mają stosunek do pracy.
14.
W postaci Kmicica możemy odnaleźć zarówno cechy romantyczne, jak i pozytywistyczne. Romantyczne to: nieszczęśliwa miłość i rozdarcie wewnętrzne, jakie przeżywa po złożeniu przysięgi zdrajcy. Także metamorfoza – przeistoczenie się w Babinicza, jest typowo romantyczna.
15.
Powieść historyczna, epopeja, baśń, romans przygodowy, western.
16.
Bohater Lalki, Stanisław Wokulski, to typowy pozytywistyczny bohater, który swoim postępowaniem realizuje hasła pozytywistyczne. Pomaga najuboższym (np. Węgiełekowi, mieszkańcom Powiśla), pomaga kobietom, które nie mogą znaleźć pracy (Magdalenka, pani Stawska), przyjaźni się z Żydami (Szuman).
17.
Głównym założeniem pozytywizmu był utylitaryzm, czyli użyteczność. Dlatego powstawały głównie utwory naśladujące rzeczywistość, tendencyjne, czyli proza – powieści, nowele.
18.
W swojej twórczości Adam Asnyk podejmował tematy przemijalności i biegu czasu, postępu, przyszłości.
19.
Asnyk podobnie jak romantycy poruszał w swojej twórczości problemy odzyskania niepodległości przez Polskę (motyw powstania styczniowego), pisał lirykę miłosną (często pisał o utracie ukochanej lub o rozstaniu), zachwycał się przyrodą. Maria Konopnicka w wierszu Contra spem spero posługuje się sposobem obrazowania, odczuwania i poetyckiej wyobraźni typowymi dla romantyzmu. Wiersz ten nazywano reliktem romantyzmu.
20.
Jan Matejko, Henryk Siemiradzki, Józef Chełmoński, Aleksander i Maksymilian Gierymscy.
Zobacz: