Jakich znasz filozofów greckich? Jakie prądy są dla nas najważniejsze.
Etymologicznie termin filozofia pochodzi od greckich słów philein – kochać i sophia – mądrość. Filozofia w dosłownym tłumaczeniu oznacza więc umiłowanie mądrości, a jako pierwszy terminem tym posłużył się Pitagoras (ok. 572-497 p.n.e.).
Za moment powstania filozofii greckiej można uznać przełom VII i VI w. p.n.e. Pierwsi filozofowie zajmowali się zagadnieniami przyrodniczymi. Tales z Miletu, Anaksymander, Anaksymenes, Heraklit z Efezu zastanawiali się, z czego powstał świat i jak jest zbudowany. Szukali pochodzenia świata w jednym materialnym elemencie występującym w przyrodzie (np. woda, powietrze, ogień, ziemia – cztery podstawowe pierwiastki). Tę problematykę kontynuował Demokryt z Abdery (ok. 460-360 p.n.e.) – twórca teorii o atomistycznej strukturze świata.
Za najważniejszego filozofa uznaje się Sokratesa (469-399 p.n.e.), który swe rozważania poświęcił człowiekowi i jego postępowaniu. Choć nie pozostawił po sobie żadnych pism, jego filozofię znamy dzięki Platonowi (427-347 p.n.e.), uczniowi Sokratesa. Platon swój system filozoficzny zawarł w szeregu filozoficznych dialogów (m.in. Uczta, Państwo). Uważał, że bytem jest tylko to, co nie może przestać istnieć, czyli idee i im właśnie poświęcił wiele swych rozważań. Platon założył szkołę filozoficzną, tzw. Akademię Platońską.
Jej słuchaczem był Arystoteles (384-322 p.n.e.), który stworzył odmienny od platońskiego system filozoficzny. Uważał, że nie ma dwóch odrębnych sfer bytu, a istnieją tylko konkretne jednostkowe rzeczy. Ten nurt zwiemy realizmem. W dziedzinie etyki wyznawał zasadę umiarkowania i złotego środka.
Ważnym nurtem w filozofii starożytnej jest epikureizm, którego twórcą jest Epikur (341-270 p.n.e.). Utożsamiał on dobro etyczne z przyjemnością. Nie trzeba jednak szukać wyrafinowanych przyjemności, wystarczy unikać bólu i cierpienia.
Innym ważnym nurtem jest stoicyzm, którego twórcą był Zenon z Kition, a przedstawicielami Seneka, Epiktet i Marek Aureliusz. Stoicy uważali, że wszechświat jest jednolity i rozumnie urządzony. Należy więc żyć mądrze, zgodnie z rozumem i naturą. Człowiek powinien postępować etycznie i utrzymywać swą duszę w stanie harmonii i spokoju.
Zapamiętaj!
Starożytna Grecja to kolebka filozofii europejskiej. Do postaw prezentowanych przez dwie szkoły filozoficzne – hedonizmu i stoicyzmu nawiązywali w swej twórczości różni poeci, nie tylko starożytni! Moda na filozofię starożytną, swoisty powrót do niej to szczególna cecha renesansu. Do filozofii starożytnych nawiązywał często Jan Kochanowski.
Zobacz: