Czy zgadzasz się ze stwierdzeniem Krzysztofa Mrowcewicza, że grecki „świat bogów odbija porządek ludzkiego świata”?
W temacie musisz wykorzystać przede wszystkim znajomość mitologii, a także kulturowego funkcjonowania mitów. Chociaż pytanie „czy” sugeruje formę rozprawki, nie musisz przestrzegać reguł tej formy wypowiedzi. Najlepiej byłoby przemyśleć i zanotować kilka argumentów potwierdzających tezę zawartą w temacie.
Świat bogów odbiciem ludzkiego świata
Propozycje wstępu:
- Zacznij od zdefiniowania pojęcia antropomorfizm.
Nakreśl pokrótce, jak Grecy wyobrażali sobie panteon bóstw (istoty ludzkie i ludzko-zwierzęce). Spróbuj zastanowić się, dlaczego przyjęli właśnie taki sposób wyobrażeń.
- Wyjdź od funkcji i rodzajów mitów.
Mity miały tłumaczyć sens świata i ludzkiej kondycji, oswajać nieznane prawa Natury, budować zasady religijne i moralne, a także tworzyć wspólnotowe więzi, rytuały i obrzędy.
Rozwinięcie:
Przywołaj kilka najważniejszych kulturowo mitów i skomentuj je. Możesz także odnieść się do Iliady Homera i obecnych w niej zachowań bogów.
- Bogowie greccy różnili się od ludzi tylko tym, że nektar i ambrozja dawały im nieśmiertelność. Byli piękni, wspaniali, nadludzko silni, ale też obdarzeni wszelkimi, bardzo ludzkimi przywarami i ułomnościami. Ich siedziba, Olimp, to jakby królewski dwór, na którym dzieje się to wszystko, co Grecy znali z życia własnych monarchów. Bogowie kochali się i nienawidzili, walczyli ze sobą, każdy z nich ukochał sobie inną dziedzinę życia, którą się opiekował.
- Zeus, gromowładny król bogów i ludzi posiadał siłę, moc i autorytet patriarchalnej władzy. Był jednak apodyktyczny i porywczy. Mimo że jego związek z Herą miał być wzorem dla wszystkich małżeństw, władcy bogów często zdarzały się romanse z ziemiankami, które Hera, jak zwykła kobieta niechętnie wybaczała. Jednak dla Greków Zeus był wcieleniem groźnego władcy, umiejącego rozstrzygnąć nawet najtrudniejsze sprawy boskie i ludzkie.
- Grecy byli narodem, który kochał sztukę i kulturę. Dlatego też ważną postacią wśród bogów był dla nich Apollin – patron poezji, muzyki i wszelakich sztuk. Wyobrażali go sobie jako pięknego młodzieńca, otoczonego przez dziewięć muz na górze Parnas. Gałązką z jego świętego drzewa, lauru, wieńczono świetnych poetów. Ale ten promienny i subtelny bóg potrafił również odkryć swoje drugie oblicze – ponure i mściwe. Jak wtedy, gdy ze swoją siostrą Artemidą w okrutny sposób zemścił się na Niobe, zabijając z łuku jej ukochane dzieci. Czyżby już antyczni Grecy znali prawdę, że w każdym artyście oprócz geniuszu czai się demon?
- Równie mściwa okazała się pozornie wielkoduszna patronka Aten, opiekunka rzemiosł i sprawiedliwej wojny. Ta bogini, której atrybutem była sowa, ptak mądrości, okazała się zawistna i mściwa. Nieszczęśliwą prządkę Arachne zamieniła w pająka tylko dlatego, że dziewczyna zrobiła tkaninę ładniejszą niż sama Atena. Widać więc, że ludziom nie wolno było konkurować z bogami, gdyż mogło się to dla nich zakończyć bardzo niefortunnie.
- Natomiast Afrodyta, urodzona z morskiej piany na Cyprze, ideał urody i wdzięku, była żoną ponurego i brzydkiego Hefajstosa. Jako bogini młodości i miłości nie była w tym związku szczęśliwa, nie była też wzorem wiernej żony. Jej przygoda miłosna z bogiem wojny, Aresem, kiedy to zazdrosny mąż schwytał oboje na gorącym uczynku w sieć, jest dość komiczna, ale, być może, odwoływała się do codziennych doświadczeń Greków, nieodpornych na pokusy życia.
- Bogowie zachowują się tak jak ludzie również w Iliadzie Homera. Przecież do wojny trojańskiej doprowadziła prowokacja bogini Eris z jabłkiem „Dla najpiękniejszej”. Ambitne niebianki, Hera, Atena i Afrodyta nie wahały się przed próbami przekupienia Parysa, który miał im sędziować. Także podczas działań wojennych bogowie kierowali się sympatią, pomagając ulubieńcom, a bestialsko niszcząc wrogów. Podobnie jak ludzie, zmieniali poglądy i opcje polityczne. Ich postępowanie niewiele miało wspólnego z etyką, a raczej z gwałtownymi emocjami i osobistą ambicją.
Propozycja zakończenia:
Najbardziej skomplikowane relacje między światem bogów i ludzi widoczne są w micie prometejskim. Choć Grecy stworzyli bogów na swój obraz i podobieństwo, niebiańskie istoty nie były dla nich wzorcami moralności. Dlatego też pojawił się tytan Prometeusz – ten, który w imię miłości do ludzi nie wahał się oszukać bogów i wykraść ogień. Bogowie jeszcze raz okazali swą mściwą naturę, skazując go na potworne cierpienia na górze Kaukaz. Ale jednocześnie Prometeusz jest uosobieniem marzeń ludzi o wyrwaniu bogom ich tajemnicy i sięgnięciu po część „boskiej potęgi”.
Zobacz:
Dlaczego po zimie przychodzi wiosna? Jak mitologia wyjaśnia następstwo pór roku?
Bohaterowie mitologiczni jako symbole wartości cenionych także dziś.
Postaci mitologiczne i biblijne jako symbole wartości uniwersalnych