Na podstawie wybranych przykładów przedstaw uniwersalną wymowę przypowieści nowotestamentowych.
Analiza tematu
Biblia jest bez wątpienia jednym z najważniejszych tekstów kultury europejskiej. To księga, która przez setki lat wytyczała bieg myśli filozoficznej i etycznej wszystkich chrześcijan. Przypowieści opowiadane przez Jezusa miały uczyć, jak należy postępować; za pomocą konkretnego przykładu odsłaniały prawdę uniwersalną. Z założenia więc miały być opowieściami ponadczasowymi, czyli takimi, które dotyczą wszystkich ludzi w każdej epoce historycznej.
.
Propozycje wstępu
Możliwość 1
Zacznij od zdefiniowania przypowieści. Możesz powiedzieć, że jest to gatunek literacki oparty na metaforze, to znaczy: za pomocą historii fabularnej przekazuje głębsze (niefabularne) sensy. Fabuła przypowieści jest po prostu konkretną realizacją jakiejś idei – w przypadku Biblii idei religijnej. Pamiętaj, że przypowieści nie należy nigdy interpretować dosłownie, ich znaczenie jest zawsze przenośne – innymi słowy: alegoryczne. Przypowieść możesz nazywać także parabolą – to greckie słowo oznaczające „porównanie”, „zestawienie”. Jezus używał przypowieści, aby lepiej trafić do ludu, aby jego nauka była dla wszystkich zrozumiała. Tajemnice wiary odsłaniał nie wprost, lecz za pomocą przykładów wziętych z życia codziennego. Możesz powiedzieć, że dlatego właśnie przypowieści mają charakter uniwersalny. Chrystus chciał dotrzeć do każdego – bez względu na jego pochodzenie społeczne i status majątkowy.
Możliwość 2
Poświęć wstęp własnym refleksjom dotyczących nowotestamentowych przypowieści. Zastanów się nad tym, czy opowieści Chrystusa naprawdę przemawiają do Ciebie, czy są po prostu dla Ciebie przekonujące. W tym celu sięgnij pamięcią na przykład do przypowieści: o dobrym Samarytaninie, o siewcy, synu marnotrawnym, zbłąkanej owcy, ziarnku gorczycy lub o winnicy. Zastanów się, czy przypowieści mogą być aktualne także dla niechrześcijan, lub ludzi po prostu niewierzących w Boga. Czy są to tylko opowieści natury religijnej, czy może niosą ze sobą treści cenne dla każdego człowieka? Czy uczą, jak należy postępować, wszystkich ludzi, czy tylko chrześcijan? To ważne pytanie, któremu możesz poświęcić rozwinięcie pracy.
.
Propozycje rozwinięcia
Możliwość 1
Zastanów się, na czym polegała rewolucja religijna, której dokonał w starożytnym Izraelu Jezus Chrystus. Mówi się, że judaizm jest ekskluzywny, to znaczy nie mogą go wyznawać wszyscy ludzie – wiara w Jahwe możliwa jest bowiem tylko dla Żydów. Chrystus dokonał rewolucji w tym sensie, że stworzył religię egalitarną, czyli dostępną dla każdego – bez względu na pochodzenie. To chyba tłumaczy, dlaczego chrześcijaństwo stało się w ciągu kilkuset lat oficjalnym wyznaniem Cesarstwa Rzymskiego. Możesz powiedzieć, że o uniwersalności przypowieści biblijnych świadczy ich skuteczność w nawracaniu wiernych. To przecież dzięki dobremu sposobowi nauczania Chrystusowi udało się stworzyć nową, silną, a w konsekwencji – ogólnoświatową religię. W swych przypowieściach nie nauczał o sprawach abstrakcyjnych, ale o tym, jak należy postępować w konkretnych, ziemskich sytuacjach. Mówił także o uniwersalnych wartościach, takich jak dobro, zło, uczciwość, wyrozumiałość, skromność, życzliwość – dziś słowa te rozumiemy przecież tak samo jak słuchacze przypowieści żyjący przed dwoma tysiącami lat. Poświęć także parę słów własnym refleksjom z lektury przypowieści. Spróbuj wybrać tę, która najsilniej do Ciebie przemawia, która mogłaby być dla Ciebie wskazówką i nauką.
Możliwość 2
Spróbuj znaleźć przypowieść niemówiącą bezpośrednio o religii, czyli taką, która dotyczyć może każdego człowieka bez wyjątku. Taką przypowieścią jest na pewno historia o miłosiernym Samarytaninie. Poucza nas ona o tym, że należy pomagać drugiemu człowiekowi, okazywać mu dobroć i nieść pomoc w trudnej sytuacji. Miłosierny Samarytanin to po prostu dobry człowiek – może nim być każdy z nas, bez względu na wyznanie i czasy historyczne. Zastanów się także nad innymi przypowieściami. Czy możesz zinterpretować je w podobny sposób? Na przykład opowieść o synu marnotrawnym może być rozumiana jako historia o wyrozumiałości – należy wybaczać innym błędy, bowiem popełniają je często wskutek naiwności. Przypowieść o siewcy zaś to nic innego jak wskazówka dla nauczyciela propagującego jakąś ideę – niekoniecznie chrześcijaństwo – jego słowa trafiają do różnych osób: do jednych przemówią, do innych nie, jeżeli jednak nauczyciel będzie cierpliwy, zostanie nagrodzony, kiedyś jego nauka „wyda plon trzydziestokrotny”. Także uniwersalną, choć dosyć smutną prawdę o życiu przekazuje nam przypowieść o mierze: „Taką samą miarą, jaką wy mierzycie, odmierzą wam i jeszcze wam dołożą”.
.
Propozycje zakończenia
Możliwość 1
Ciężko byłoby zakwestionować uniwersalność przypowieści nowotestamentowych.
Nasza kultura jest kulturą chrześcijańską – nasze wartości są więc wartościami chrześcijańskimi. Dlatego to, co mówił Chrystus, jest dla nas wręcz oczywiste i nie powinno budzić najmniejszego sprzeciwu.
Możliwość 2
O uniwersalności przypowieści biblijnych świadczy to, że nie musimy ich interpretować tylko na podłożu religijnym. Nauczają nas one o wartościach uniwersalnych i ponadczasowych. Świat nie wywrócił się jeszcze do góry nogami, aby takie słowa jak: dobro, zło, uczciwość, skromność czy miłosierdzie zmieniły diametralnie swoje znaczenie.
Budowa przypowieści
Przypowieść składa się często z dwóch albo trzech części. Na pierwszą składają się pytania słuchaczy do Jezusa. Na drugą sama przypowieść – będąca odpowiedzią na te pytania. Na trzecią zaś wyjaśnienie przypowieści.
Przydatne sformułowania
- Przypowieść to historia fabularna, którą należy interpretować na dwóch poziomach: dosłownym i metaforycznym. Na poziomie dosłownym jest ona tylko przedstawieniem pewnej konkretnej sytuacji, na poziomie metaforycznym staje się zobrazowaniem uniwersalnej prawdy.
- Przypowieści przedstawiają „etykę w działaniu”. Uczą, jak teoretyczną wiedzę o wartościach wcielać w życie praktyczne.
- Przypowieści są jedną wielką opowieścią o ponadczasowych i uniwersalnych wartościach.
Zobacz:
Cechy przypowieści na przykładzie Przypowieści o miłosiernym Samarytaninie
Zinterpretuj znaczenie Przypowieści o miłosiernym Samarytaninie.
Przypowieść o synu marnotrawnym. Omów archetypy, które pojawiają się w tej przypowieści biblijnej.