Przypowieść o synu marnotrawnym. Omów archetypy, które pojawiają się w tej przypowieści biblijnej.
Wstęp
- Archetyp to wzór postawy człowieka, sposobu jego postępowania. Archetyp jest stały i niezmienny, zakorzeniony w świadomości ludzkiej. Pewne wzorce postaw pojawiają się już w najstarszych tekstach kultury – np. w mitach greckich czy w „Biblii”. Prawzory, zawarte w tych tekstach, znajdują kontynuację w późniejszych dziełach – także współczesnych. Archetypy udowadniają nam, że natura ludzka mimo upływu wieków niewiele się zmieniła. Przykłady postaw archetypicznych znajdziemy np. w biblijnej „Przypowieści o synu marnotrawnym”.
- W „Przypowieści o synu marnotrawnym” mamy do czynienia z trzema postawami archetypicznymi – ta przypowieść ma trzech głównych bohaterów: syna marnotrawnego, ojca i syna, który zawsze był posłuszny ojcu i pozostał w domu. Nawet w XXI w. spotykamy się z historiami o lekkomyślnych młodych ludziach, którzy opuścili swoje domy rodzinne, zbuntowali się przeciwko rodzicom i nudnemu życiu i wyruszyli w świat. Przykładem współczesnych wersji przypowieści o synu marnotrawnym są historie opowiadane przez byłych narkomanów, którzy w momencie kryzysu wrócili do domu, poprosili rodziców o wybaczenie i pomoc w walce z uzależnieniem.
A czy dziecko, było wzorowym uczniem i pomagało rodzicom, ma prawo czuć się rozżalone, że rodzice najwięcej uwagi poświęcają „buntownikowi”? Pewnie, że ma! Te trzy wymienione przeze mnie zachowania to postawy uniwersalne, ponadczasowe.
Rozwinięcie
Najpierw przyjrzyjmy się postaci syna marnotrawnego. Poprosił ojca o część majątku, która mu się należała, i wyruszył w świat. Chciał się usamodzielnić, poznać nowych ludzi, zakosztować „dorosłego” życia. Samodzielność, życie z dala od rodziców i ich dobrych rad czy przestróg to marzenie każdego młodego człowieka! Niestety, lekkomyślność i rozrzutność to także bardzo częste ich cechy. Bohater przypowieści bardzo szybko i bardzo lekkomyślnie wydał otrzymane od ojca fundusze – na przyjemności – kobiety, zabawę, alkohol. Kiedy pieniądze się skończyły, aby cokolwiek jeść, chłopak został świniopasem. Było to bardzo upokarzające zajęcie, a dla młodzieńca z dość chyba zamożnej rodziny, który mieszkał w porządnym i dostatnim domu – podwójnie upokarzające. Gdy uświadomił sobie, że słudzy w domu jego ojca mają lepiej niż on, postanowił wrócić do domu i poprosić ojca, by mógł być chociaż jego sługą. Gdy wrócił, ojciec powitał go ze wzruszeniem i radością. Kazał natychmiast ładnie go ubrać i przygotować powitalną ucztę.
Ojciec ukazany w tej przypowieści to mądry, spokojny, wyrozumiały człowiek. Gdy jego młodszy syn chciał wyruszyć w świat i prosił o pieniądze potrzebne na wyprawę i samodzielne życie, ten po prostu mu je dał. Nie robił awantury, nie zakazał, nie robił wymówek. Również gdy skruszony syn marnotrawny wrócił do domu, ojciec nie powitał go wyrzutami, lecz łzami szczęścia. Potrafił wybaczać – darował synowi stratę pieniędzy. Cieszył się jego powrotem. Gdy syn odszedł, czuł się tak, jakby dziecko umarło, gdy pojawił się w domu – jakby znów żyło. To ojciec, o jakim chyba każdy marzy – niesłychanie mądry, taki, który nie broni swoim dzieciom popełniać błędów, pozwala im zrozumieć, dlaczego źle postępowały. Umie wybaczać i nie wypomina dzieciom ich win. Nic dziwnego – w przypowieści ten wybaczający ojciec symbolizuje Boga, który czeka na grzeszników, na ich powrót na drogę wiary. I bardzo cieszy się z powrotu zabłąkanej owieczki ze swego stada. Syn marnotrawny z kolei to symbol grzesznika, który na jakiś czas wyrzekł się wiary i przestrzegania Bożych przykazań. Gdy postanawia wrócić na łono Kościoła – jest witany z radością.
Drugi syn nie buntował się przeciwko ojcu. Przeciwnie, mieszkał w rodzinnym domu i pomagał ojcu w zarządzaniu majątkiem. Gdy zaczęła się uczta z okazji powrotu jego brata, pracował właśnie w polu. Oburzył się, było mu przykro i czuł się pokrzywdzony, bo na jego cześć ojciec nigdy nie wyprawił uczty, choć można było go nazwać wzorowym synem. Rozgoryczony, mówi o tym ojcu. Ale ojciec nie okazał gniewu – tłumaczył zazdrosnemu synowi, że wszystko, co do niego należy, jest również własnością syna i że bardzo go ceni, choć nie okazuje mu tego. Starszy syn jest z kolei symbolem ludzi prawych, bogobojnych, zawsze przestrzegających Bożych przykazań. Kto ma rodzeństwo, na pewno zrozumie, na czym polega uniwersalizm postawy starszego syna… Rodzice tak często więcej uwagi poświecają młodszemu rodzeństwu lub dziecku, które sprawia więcej kłopotów. Dzieciom, które są niemal ideałami, zdają się poświęcać mniej uwagi.
Zakończenie
Tę przypowieść można odczytać jako przypowieść o rodzicach, którzy zawsze wybaczają dzieciom, bez względu na to, jak źle ich dzieci postąpiły, i o dzieciach, które czują się niedocenione. To również opowieść o rodzinie, wędrowaniu, ludzkich doświadczeniach.
Zobacz:
Cechy przypowieści na przykładzie Przypowieści o miłosiernym Samarytaninie
Zinterpretuj znaczenie Przypowieści o miłosiernym Samarytaninie.
Na podstawie wybranych przykładów przedstaw uniwersalną wymowę przypowieści nowotestamentowych.