Czym jest miłość? Jaki jest jej wpływ na człowieka? Omów temat na podstawie Romea i Julii Szekspira, wykorzystaj wnioski z załączonego fragmentu utworu (zwróć uwagę na występujące w obrazie miłości środki językowe).
Benwolio
Niestety! Czemuż, zdając się niebianką,
Miłość jest w gruncie tak srogą tyranką?
Romeo
Niestety! Czemuż, z zasłoną na skroni,
Miłość na oślep zawsze cel swój goni! […]
W grze tu nienawiść wielka, lecz i miłość.
O! Wy sprzeczności niepojęte dziwa!
Szorstka miłości! nienawiści tkliwa!
Coś narodzone z niczego! Pieszczoto
Odpychająca! Poważna pustoto!
Szpetny chaosie wdzięków! Ciężki puchu!
Jasna mgło! Zimny żarze! Martwy puchu!
Śnie bez snu! Taka to w sobie zawiłość,
Taką niełączność łączy moja miłość.
Czy się nie śmiejesz?
Benwolio
Nie, płakałbym raczej.
Romeo
Nad czym, poczciwa duszo?
Benwolio
Nad uciskiem,
poczciwej duszy twojej.
Romeo
A więc strzała
Miłości nawet przez odbitkę działa?
Dość mi już ciężył mój smutek, ty jego
Brzemię powiększasz przewyżką twojego;
Współczucie twoje nad moim cierpieniem
Nie ulgą, ale nowym jest kamieniem
Dla mego serca. Miłość, przyjacielu,
To dym, co z parą westchnień się unosi;
To żar, co w oku szczęśliwego płonie;
Morze łez, w którym nieszczęśliwy tonie.
Czymże jest więcej? Istnym amalgamem,
Żółcią trawiącą i zbawczym balsamem.
Konkretna realizacja
Od wieków pisarze próbują poznać tajemnicę miłości. Jak rodzi się to uczucie i do czego prowadzi? Co jest jego istotą? Historie miłosne bywają różne, więc nie jest łatwo udzielić jednoznacznej odpowiedzi. Także dla Williama Szekspira miłość pozostaje tajemnicą, choć tak dokładnie opisuje ją w swoim dramacie pt. Romeo i Julia.
O tym, jak trudno zrozumieć to uczucie, mówi rozmowa Romea z Benwoliem. Miłość łączy w sobie sprzeczności: jest jednocześnie źródłem szczęścia i bólu. Romeo nazywa ją „żółcią trawiącą i zbawczym balsamem”. Łatwo to zobaczyć w losach kochanków z Werony. Miłość dała im niezwykłe szczęście, pomogła odnaleźć sens życia młodemu chłopcu, który myślał głównie o zabawach, i 14-letniej dziewczynie, zgadzającej się ze wszystkimi decyzjami rodziców. Dzięki sobie bohaterowie dorośli, stali się dojrzalsi, samodzielniejsi. Julia stała się odważna, potrafiła już za wszelką cenę walczyć o to, co dla niej ważne. Młodych kochanków połączyło niezwykłe uczucie od pierwszego wejrzenia. Spotkali się na balu i od tej pory ich życie całkowicie się zmieniło. Miłość była też źródłem ich życiowej tragedii: rozpaczy i łez z powodu rozstania, a w końcu samobójstw. Romeo nie chciał już żyć bez Julii, a ona nie wyobrażała sobie życia bez niego. Widać więc wyraźnie, że miłość może doprowadzić do czynów desperackich – może nie tylko budować, ale i niszczyć.
Ta dwoistość miłości wyraźnie została ukazana w słowach Romea: „wy sprzeczności niepojęte dziwa!”. Podkreślają to liczne oksymorony, np. „ciężki puch”, „zimny żar”. Miłość jest jednocześnie czymś poważnym i czymś błahym („poważna pustoto”), pięknem i brzydotą („szpetny chaosie wdzięków”), czymś przyjemnym i przykrym („pieszczoto odpychająca”)
Stosuje tu Szekspir także wykrzykniki, które podkreślają emocje łączące się z miłością. Pisarz zastosował także antropomorfizację:
Czemuż z zasłoną na skroni,
Miłość na oślep zawsze cel swój goni!
Co jeszcze z tego wynika?
Jak wielu, pisarz twierdzi, że miłość jest ślepa, wybiera swój cel przypadkowo. Można to pokazać na przykładzie Romea i Julii – nie myśleli o sobie, zanim się spotkali, pochodzili ze skłóconych rodów, a jednak przypadek sprawił, że się poznali i pokochali. Miłość jest w przywołanym cytacie jednocześnie „niebianką” i „tyranką” – narzuca swą wolę, pozbawia wolności. Gdy Romeo zabił Tybalta, miłość kazała Julii stanąć po stronie męża, nie rodziny.
Szekspir nazywa miłość „morzem łez”, gdy jest nieszczęśliwa (to hiperbola), ale też żarem – gdy szczęśliwa. Być może przedstawia to uczucie w przesadny, zbyt patetyczny sposób. Nie sposób mu jednak odmówić racji: miłość może być w ludzkim życiu źródłem zarówno radości, jak i cierpienia. Dowodzą tego losy Romea i Julii – najsłynniejszych kochanków w literaturze.
Romea i Julię da się zestawić z wieloma różnymi utworami o tej problematyce:
- na zasadzie kontrastu z uczuciem, które kończy się szczęśliwie – na przykład pogodzeniem skłóconych rodów (Zemsta, Pan Tadeusz),
- na zasadzie podobieństwa z przykładami nieszczęśliwej miłości, kończącej się rozstaniem czy śmiercią. Najlepsze będą utwory romantyczne – twórcy tej epoki podobnie widzą miłość jak Szekspir w swojej tragedii (Giaur, IV cz. Dziadów),
- miłość od pierwszego wejrzenia można skonfrontować z obrazem uczucia rodzącego się powoli, nawet z oporami (Śluby panieńskie).
Zobacz:
Na przykładzie tragedii Romeo i Julia podaj cechy dramatu szekspirowskiego