Nie wszyscy podróżnicy marzyli o wielkich przygodach. Czasem do podróży zmusiły ich okoliczności. Ale i wtedy wiele się nauczyli.
Odyseusz (Odys, Ulisses)
Podróżował przez dziesięć lat nie z własnej woli, lecz ukarany przez bogów, którzy mścili się za upadek Troi.
Lektura: mity greckie, Iliada i Odyseja Homera.
Przyczyna podróży: wojna Greków z Trojanami.
Odyseusz wymyślił fortel z koniem trojańskim, dzięki któremu Grecy zwyciężyli Trojan. Rozgniewani tym bogowie chcieli utrudnić mu powrót do domu. Na dodatek Odyseusz naraził się Posejdonowi – bogu mórz, gdyż na początku swojej podróży oślepił jego syna – cyklopa Polifema.
Odbyte podróże:
- przez dziesięć lat tułaczki Odyseusz przeżył wiele niesamowitych przygód.
- Do znaczących przystanków w jego podróży należały:
- kraina Lotofagów, gdzie zapach kwiatu lotosu odbierał podróżnikom chęć do kontynuowania drogi,
- kraj cyklopów, gdzie Odyseusz oślepił Polifema,
- odwiedziny u króla wiatrów Eola, od którego otrzymał sakwę z wiatrami,
- wyspa czarodziejki Kirke,
- zwycięstwo nad syrenami,
- strata części załogi w cieśninie między Scyllą i Charybdą,
- wyspa nimfy Kaliopso, gdzie Odys spędził aż siedem lat,
- wyspa Feaków, skąd został zabrany przez królewnę Nauzykaę na dwór Alkinoosa.
Cel podróży:
powrót do kraju i rodziny po trwającej dziesięć lat wojnie Greków z Trojanami.
Cechy: odwaga, mądrość, spryt, pomysłowość, nieufność, przebiegłość, ostrożność, mściwość.
Finał podróży:
powrót do wiernej żony Penelopy, przegonienie jej zalotników. Odyseusz wrócił do Itaki samotny – bez towarzyszy, na obcym okręcie i bez zdobytych w Troi łupów. Nie został rozpoznany ani przez swoich poddanych, ani przez rodzinę.
Co mu dała podróż?
Upewnił się, że największą wartością jest dom, rodzina: żona Penelopa i syn Telemach.
Frodo Baggins
Mały hobbit nie chciał przyjąć powierzonego mu zadania, ale okoliczności zmusiły go do opuszczenia bezpiecznej krainy Shire.
Lektura: Władca Pierścieni Johna Ronalda Reuela Tolkiena.
Przyczyna podróży: misja zniszczenia pierścienia, który chce odebrać Sauron – władca Krainy Ciemności – pragnący objąć władzę nad całym światem.
Odbyte podróże: przemierzenie wielu krain Śródziemia – od szczęśliwej krainy Shire, przez krainę elfów, Morię – przejście w Górach Mglistych, królestwo Gondoru aż do Mordoru – Krainy Ciemności.
Cel podróży: Szczelina Zagłady w Górach Przeznaczenia położonych w Mordorze.
Cechy podróżnika: wytrwały, cierpliwy, silny psychicznie, odważny, nieufny.
Finał podróży: mimo wielu perypetii i przygód Frodo dotarł do Mordoru, gdzie udało mu się unicestwić pierścień.
Co mu dała podróż?
Frodo poznał wartość przyjaźni. Jak żaden inny bohater miał kontakt z najgorszymi mocami, które potrafił przezwyciężyć. Wielokrotnie oparł się złu, ale dowiedział się też, jak łatwo można mu ulec.
Skojarz krewniaka Froda!
Wuj Froda Bilbo Baggins (bohater powieści Hobbit, czyli Tam i z powrotem) także odbył niezbyt chcianą podróż. Pokierowany przez czarodzieja Gandalfa opuścił swój domek na Pagórku, by wraz z krasnoludami zmierzyć się ze smokiem Smaugiem. To w czasie tej podróży Bilbo stał się właścicielem tajemniczego pierścienia, z którym potem kłopot miał Frodo.
Staś Tarkowski
Wraz z ośmioletnią dziewczynką porwany przez groźnych Sudańczyków pomyślnie przeszedł próbę dorosłości.
Imię i nazwisko: Staś Tarkowski.
Lektura: W pustyni i w puszczy Henryka Sienkiewicza.
Przyczyna podróży: porwanie jako jednego z dwojga zakładników. Drugą zakładniczką była Nel Rawlison – ośmioletnia Angielka. Dzieci zostały porwane z powodów politycznych – kartą przetargową było uwolnienie Fatmy – krewnej Mahdiego, groźnego przywódcy powstania w Afryce.
Odbyte podróże: przemierzenie długiego odcinka Afryki – wzdłuż Nilu, przez pustynię i sawannę.
Cel podróży: jako jeńcy mieli być dowiezieni do miasta Chartumu, gdzie czekało ich spotkanie z Mahdim. Stamtąd zostali odesłani do Faszody, ale w trakcie podróży Stasiowi udało się uwolnić z rąk porywaczy. Odtąd celem podróży stało się odnalezienie ojców.
Cechy podróżnika: mimo młodego wieku (w momencie rozpoczęcia podróży Staś miał dopiero czternaście lat!) chłopak wykazał się dojrzałością, odpowiedzialnością, odwagą, pomysłowością, zaradnością oraz opiekuńczością i troskliwością wobec Nel.
Finał podróży: po wielu perypetiach karawana prowadzona przez Stasia cudem natrafiła na angielską ekspedycję, dzięki której podróżnicy znaleźli swoich ojców.
Co mu dała podróż?
Konieczność uczestniczenia w podróży była dla Stasia Tarkowskiego próbą dorosłości, którą chłopak przeszedł pomyślnie. Wielokrotnie udowodnił, że nie jest dzieckiem, lecz odpowiedzialnym i zaradnym mężczyzną.
Józef Skawiński
Podróżował, bo musiał walczyć albo pracować. Jako jeden z wielu polskich emigrantów, którzy podpadli zaborcom, nie mógł wrócić do kraju.
Lektura: Latarnik Henryka Sienkiewicza.
Przyczyna podróży: przymusowa emigracja po upadku powstania listopadowego, w którym brał udział.
Odbyte podróże: Skawiński przemierzył niemal cały świat. Najpierw jako żołnierz walczył w Europie: w Hiszpanii, w Legii Francuskiej, w Wiośnie Ludów na Węgrzech. Potem w celach zarobkowych podróżował po innych kontynentach. W Australii poszukiwał złota, w Afryce diamentów, w Azji (w Indiach) był myśliwym. Pływał po wielu morzach i oceanach, aż przybył do Ameryki, gdzie brał udział w wojnie secesyjnej, a potem pracował w Kalifornii (jako farmer), w Arkansas (jako kowal), a na Kubie (w Hawanie) był właścicielem fabryki cygar. Zajmował się także handlem z plemionami brazylijskimi, musiał przetrwać w podzwrotnikowym lesie, przeprawić się przez Amazonkę; przeżył niewolę u Indian.
Cel podróży: poszukiwanie miejsca, gdzie znalazłby w końcu trochę spokoju i szczęścia.
Finał podróży: objęcie posady latarnika na wysepce niedaleko miasta Aspinwall (okolice Przesmyku Panamskiego). Ale niedopełnienie obowiązków znowu zmusiło Skawińskiego do tułaczki.
Co mu dały podróże?
Zdobył wiele praktycznych umiejętności, nabył doświadczenia zawodowego. Próbował zapomnieć o kraju, co częściowo udało mu się po podjęciu pracy latarnika. Ale polska książka (Pan Tadeusz), którą niespodziewanie otrzymał, przypomniała mu o ojczyźnie. Z jednej strony przez nią znowu został zmuszony do podróży, ale z drugiej odbył w wyobraźni podróż, która dodała mu otuchy i sił na dalszą drogę.
Adam Mickiewicz
Przedstawiciel pokolenia, którego do podróży zmuszała sytuacja polityczna – czas rozbiorów skojarz z Wielką Emigracją.
Przyczyny pierwszej podróży: aresztowanie (Mickiewicz wraz z innymi młodymi ludźmi został aresztowany za działalność spiskową w Zgromadzeniu Filaretów) i skazanie (po pięciu miesiącach więzienia) na zsyłkę w głąb Rosji.
Pierwsza podróż: pobyt w Petersburgu, Odessie i Moskwie. Podróże po Krymie zaowocowały cyklem Sonetów krymskich.
Kolejne podróże: lata 1829-1831 Mickiewicz ukrywał się przed władzami carskimi w Niemczech, we Włoszech i w Szwajcarii. W momencie wybuchu powstania listopadowego próbował bezskutecznie przedostać się do Polski (niektórzy historycy twierdzą, że tak naprawdę Mickiewicz nie dość się starał, ażeby wrócić).
Wielka Emigracja: tak nazywa się masowe emigracje Polaków, którzy po upadku powstania listopadowego uciekali na Zachód. Pierwsza fala emigrantów zatrzymała się w Dreźnie (tam Mickiewicz napisał Redutę Ordona, Śmierć Pułkownika i Dziady cz. III), a potem część z nich wyjechała do Francji. „Na paryskim bruku” Mickiewicz napisał Pana Tadeusza.
Podróż-misja: W 1848 r. Mickiewicz wyjechał do Rzymu, gdzie zamierzał stworzyć legion polski (na wzór Legionów Dąbrowskiego), którego celem miała być walka z zaborcami, ale nie udało mu się. W 1855 r. Mickiewicz zamierzał podjąć jeszcze jedną próbę powołania legionów – wyjechał do Turcji, by wziąć udział w tzw. wojnie krymskiej przeciw Rosji. W tym samym roku umarł.
Los emigranta: podzielili także inni znani Polacy, w tym Juliusz Słowacki, który nie mógł wrócić do kraju i spotkać się z matką (nie widział jej dwadzieścia lat!), oraz Cyprian Kamil Norwid, który chory i samotny zmarł na obczyźnie i pochowany został jako nieznany człowiek.
Zobacz: