Ocena moralności mieszczańskiej w wybranych utworach młodopolskich.
Zacznij:
Modernistyczni artyści bardzo ostro dystansowali się od kultury mieszczańskiej. Słynny konflikt artysta-filister był stałym motywem w twórczości artystycznej epoki.
Rozwiń:
Przedstaw utwory realizujące temat:
- Evviva l’arte! – urokliwy wierszyk Tetmajera prezentujący pogodnego artystę żyjącego tylko dla sztuki, gardzącego dobrami materialnymi, stabilizacją i „tłumem mydlarzy” – czyli mieszczan;
- Moralność pani Dulskiej – sztandarowy portret mieszczańskiego kołtuna w osobie tytułowej bohaterki. Podwójna moralność, chciwość i hipokryzja to jej podstawowe cechy. Podstawowym zajęciem mieszczanina według Zapolskiej jest gromadzenie dóbr – często nieetycznymi metodami. Istotny jest także problem „podwójnej moralności” – świętoszkowatej i filantropijnej na pokaz i całkowicie relatywistycznej na własny użytek;
- Confiteor – w tym płomiennym manifeście Przybyszewski przeciwstawia samotnemu i wzniosłemu artyście-nadczłowiekowi, szary tłum biernych i pozbawionych uczuć metafizycznych mieszczan. To zakłamane i miałkie społeczeństwo, którym artysta ma tylko pogardzać, w ogóle nie przejmując się jego gustami i oczekiwaniami.
Zakończ:
Możesz pokusić się o paradoksalne, z lekkim przymrużeniem oka wyjaśnienie problemu – może to właśnie programowe zerwanie z tematyką społeczną zaowocowało u modernistów tak lawinowym zainteresowaniem krytyką społeczeństwa.
Najważniejsze teksty:
- Arthur Rimbaud – Moja bohema,
- Kazimierz Przerwa-Tetmajer – Evviva l’arte!,
- Stanisław Przybyszewski – Confiteor,
- Gabriela Zapolska – Moralność pani Dulskiej,
- Władysław Reymont – Ziemia obiecana.
Zobacz: