Inwestycje w liceum

Jeśli poważnie myślisz o studiowaniu archeologii, zacznij inwestować w wiedzę już w liceum.

  • Od pierwszej klasy przyłóż się do historii, języka polskiego, geografii, historii sztuki.
  • Pomyśl jak udoskonalić swoją znajomość języków obcych. Ta umiejętność jest na tym kierunku jest niezbędna.
  • Czytaj książki poświęcone kulturom starożytnym, zacznij od popularnonaukowch takich jak np. „Bogowie, groby i uczeni” Cerama, z czasem bardziej specjalistyczne. To pozwoli ocenić Ci, w czym chciałbyś się specjalizować.
  • Dobrze jest przeglądać strony internetowe i zaprenumerować czasopisma poświęcone tematyce archeologicznej, takie jak np. „Archeologia Żywa”.
  • Pouczający byłby kontakt z pracownikami miejscowego muzeum. Mógłbyś bezpośrednio porozmawiać o specyfice pracy w muzeum, dotknąć prawdziwych eksponatów, podpatrzyć proces konserwacji zabytku. Nic nie stoi na przeszkodzie abyś zadeklarować pomoc w pracy np. magazynie muzealnym. Początkowo mogłyby to być prace porządkowe, z czasem proste czynności przy np. czyszczeniu ceramiki zebranej na wykopaliskach.
  • W czasie wakacji możesz spróbować swoich sił na prawdziwych wykopaliskach. Takie wyjazdy organizowane są przez różne podmioty muzea archeologiczne, uczelnie, instytuty badawcze. Jest to doskonała okazja aby z bliska przyjrzeć się pracy terenowej archeologa.
  • Pojedź na wybraną przez siebie uczelnią, porozmawiaj ze studentami, pracownikami dydaktycznymi, a nawet pójdź na wykład. To pomoże Ci upewnić się, czy uczelniana rzeczywistość pokrywa się z Twoimi wyobrażeniami.

Predyspozycje

  • Od kandydata na ten kierunek oczekuje się dobrego stanu zdrowia – bywa, że w terenie trzeba pracować w bardzo trudnych warunkach, do czego konieczna jest duża odporność organizmu.
  • Przydatne są zdolności manualne, szczególnie przydatne podczas rekonstrukcji materiału archeologicznego.
  • Cenne są również uzdolnienia plastyczne, ponieważ duża część dokumentacji polega na wykonywaniu rysunków znajdywanych zabytków.

Od kandydata oczekuje się…

  • Dla niektórych wybór tego kierunku podyktowany jest chęcią przeżycia wspaniałej przygody w stylu Indiany Jonsa. Jednak praca archeologa wygląda bardziej prozaicznie. Zdecydowanie jest to kierunek dla tych, którzy chcą zaspokajać swoją pasję poszukiwania śladów przeszłości. Osoby przypadkowe dość szybko się rozczarowują i wykruszają.
  • Inne istotne cechy to otwarty umysł i wszechstronność zainteresowań. Współczesna archeologia jest dynamicznie rozwijającą się nauką, która włącza do badań nad przeszłością inne, do tej pory pomijane, dziedziny wiedzy, biologię, genetykę, geofizykę. Dlatego jako przyszły archeolog będziesz musiał być otwarty na współpracę ze specjalistami z tych właśnie dziedzin nauki.

Co się przyda na studiach i w pracy?

Bardzo dobra znajomości języków obcych!

  • Znajomość łaciny i greki jest niezbędna przy specjalizacji śródziemnomorskiej.
  • W językach nowożytnych, angielskim, niemieckim, francuskim publikowana jest większość literatury specjalistycznej. Już na studiach będziesz musiał z niej korzystać pisząc referat czy przygotowując się do egzaminu. I na tym nie koniec.
  • Chcąc zgłębiać wiedzę o historii i kulturze Scytów konieczna będzie znajomość języka rosyjskiego, a do pracy naukowej nad kulturami prekolumbijskimi języka hiszpańskiego.
  • Jeśli będziesz chciał, żeby świat usłyszał o Twoich badaniach, ich wyniki będziesz musiał opublikować w obcojęzycznej prasie specjalistycznej.


Studia

Studia nie należą do trudnych, choć niektóre wymagania stawiane studentom podczas zajęć mogą sprawić sporo kłopotów. Na pewno dużym zaskoczeniem dla pierwszoroczniaka jest konieczność korzystania z obowiązkowej literatury obcojęzycznej. Pisząc referat będziesz zmuszony do korzystania ze źródeł w języku niemieckim czy nawet włoskim. I nikt nie będzie się Ciebie pytał czy kiedykolwiek ich się uczyłeś. Jest chcesz pracować w zawodzie musisz sobie z tym poradzić.

Jakie zdobędziesz umiejętności

  • Program nauczania na tym kierunku przygotuje Cię do myślenia analitycznego.
  • Oprócz typowego wykształcenia zawodowe, otrzymasz również dobre wykształcenie ogólnohumanistyczne pomocne w każdym miejscu pracy.
  • Obok dużej porcji wiedzy o dawnych cywilizacjach, znajomości starożytnych
    i współczesnych języków, możliwości kontaktów z zagranicznymi naukowcami oraz z dziełami sztuk, nauczysz się samodzielności w zdobywaniu informacji.
  • Zdobędziesz wiedzę z zakresu archeologii poszczególnych epok oraz poznasz tzw. źródła archeologiczne. Nauczysz się je klasyfikować, analizować i wyciągać wnioski ze zdobytych informacji.
  • Poznasz dziedziny nauki współpracujące z archeologią, antropologię, socjologię, informatykę, które będą Ci potrzebne w analizie oraz interpretacji przeszłych zjawisk społeczno-kulturowych i gospodarczych.
  • Opanujesz fachową terminologię (język archeologiczny), będziesz potrafił kojarzyć właściwy termin z odpowiadającym mu zjawiskiem lub przedmiotem.
  • Posiądziesz wiedzę z zakresu chronologii i zakresu terytorialnego występowania kultur, oraz typologii narzędzi i ceramiki.
  • Poznasz podstawowe metody i techniki pracy na stanowisku archeologicznym oraz sposoby dokumentacji zabytków, zarówno tradycyjne, takie jak rysunek, fotografia, jak i nowoczesne dokumentację cyfrową, tachimetrię (optyczny pomiar odległości), geograficzne systemy informacji GIS);
  • Podczas ćwiczeń i zajęć w muzeum zaznajomisz się z podstawowymi zasadami sposobami konserwacji zabytków i muzealnego opracowania zbiorów.
  • Posiądziesz umiejętności analizowania źródeł, umiejscawiania ich w czasie
    i regionie, określania, skąd pochodzą i w jaki sposób znalazły się w miejscu,
    w którym zostały poddane eksploracji.
Pierwszy rok
  • Na samym początku studiów czeka Cię tygodniowy wyjazd na tzw. prace powierzchniowe, które polegają na chodzeniu po zaoranych polach i szukaniu fragmentów narzędzi i naczyń świadczących o bytności człowieka na danym terenie w dalekiej przeszłości. Taką informację nanosi się na mapę, co jest podstawą do dalszych, bardziej szczegółowych badań w późniejszym okresie.
  • Na pierwszym roku studiów będziesz miał do czynienia z zajęciami bardziej ogólnymi, ze wszelkimi „wstępami”: wstępem do archeologii, wstęp do pradziejów, wprowadzeniem do archeologii Polski, wprowadzeniem do nauk o Ziemi, podstawą numizmatyki, podstawami informatyki dla archeologów itp. (zestaw zależny od uczelni).
  • Na tym etapie kształcenia duży nacisk kładzie się na metodykę badań naukowych: metodykę badań zabytków ruchomych, dokumentację i techniki pomiarów w archeologii. Te zajęcia kończą się egzaminem i dla wielu jest to najtrudniejszy egzamin pierwszego roku.
Kolejne lata
  • Na drugim roku głównym przedmiotem jest archeologia powszechna poszczególnych epok i okresów, na którym szczegółowo omawiane są kolejne epoki od paleolitu i mezolit, przez neolit, epokę brązu, okres wpływów rzymskich, średniowiecze, po nowożytność. Innym obszernym i trudnym do opanowania przedmiotem jest historia starożytna.
  • Trzeci rok to zajęcia z historii średniowiecza oraz m.in. praktyki muzealne i zaliczanie przedmiotu muzealnictwo archeologiczne.

Uwaga!
Swoje zainteresowania możesz poszerzać uczestnicząc w pracach kół naukowych, które organizują wykłady, wystawy i wyprawy naukowe.
W okresie wakacyjnym spróbuj załapać się na pracę, nawet jako pracownik fizyczny, na misje prowadzone przez zagraniczne instytucje badawcze. Nie jest to łatwe, ale własna aktywność i pomoc macierzystej uczelni mogą przynieść pozytywny skutek.

Dwuletnie studia magisterskie

to głównie przedmioty specjalizacyjne i seminarium magisterskie, na którym przez cztery semestry przygotowuje się do pracy dyplomowej.

 

Perspektywy pracy

Archeologia niestety nie jest kierunkiem, który zapewnia pracę w konkretnym zawodzie. Wprawdzie można na tych studiach zdobyć wiedzę i umiejętności niezbędne w pracy przyszłego badacza – archeologa, ale niewielu absolwentów tego kierunku ma możliwość wykorzystania umiejętności zdobytych na studiach w praktyce. Dobrym rozwiązaniem jest więc ukończenie dodatkowo jakiegoś nieco bardziej komercyjnego kierunku, np. wiele osób studiuje jednocześni dwa spokrewnione z archeologią kierunki, historię, historię sztuki, etnologię czy antropologię.

  • Zdarza się, że absolwenci znajdują zatrudnienie w muzeach, ośrodkach kultury, archiwach, skansenach, Służbie Ochrony Zabytków.
  • Szczęściarze zostają pracownikami naukowo-dydaktyczni, z mniejszym fartem pracują na uczelni jako pracownicy techniczni – informatycy, rysownicy, fotograficy czy bibliotekarze. Tych zajęć jest jednak stosunkowo niewiele.
  • Pracę naukową można próbować rozpocząć w Polskiej Akademii Nauk.
  • Archeolog może też zajmować się konserwacją zabytków albo renowacją dzieł sztuki. Warunek – trzeba ukończyć drugi kierunek z zakresu konserwatorstwa zabytków, ewentualnie odpowiednią specjalizację na archeologii (np. na toruńskim UMK – archeologia architektury oraz konserwacja zabytków archeologicznych).
  • Wielu absolwentów przekwalifikowuje się i podejmują pracę na przykład jako dziennikarze, animatorzy kultury lub w nieco bardziej odległych profesjach w policji, agencjach reklamowych, a nawet w Urzędzie Ochrony Państwa.

Studia archeologiczne dają studentowi dużą możliwość samodzielnego układania programu studiów. Dlatego ten kierunek wybierają nie tylko tropiciele śladów cywilizacji, ale również ci, którym zależy na zdobyciu ogólnej wiedzy humanistycznej.

 

Specyfika kierunku

Archeologia uważana jest za jeden
z atrakcyjniejszych kierunków humanistycznych. Studia te, kiedyś postrzegane jako elitarne, dziś stały się masowymi.

Uczelnie oferują studia dwustopniowe. Trzyletnie licencjackie i dwuletnie magisterskie.

Program studiów archeologicznych jest otwarty, co pozwala na znaczne zindywidualizowanie kształcenia,
w zależności od wymogów poszczególnych specjalności.

Tylko na pierwszym roku studiów wszystkich studentów obowiązuje sztywny program. Wprowadza on słuchaczy w podstawy wiedzy archeologicznej i przygotowuje do wyboru specjalności.

 

Zajęcia

Trudne
Do najtrudniejszych przedmiotów należy z pewnością sama archeologia poszczególnych epok.
W przypadku starszej epoce kamienia (paleolitu), kłopot jest w zapamiętaniu szczegółowej typologii narzędzi kamiennych
czy krzemiennych.
Osoby pozbawione zdolności rysunkowych mogą mieć trudności na ćwiczeniach z dokumentacji zabytków archeologicznych. Wykonuje się na nich sporo odręcznych rysunków biżuterii, broni czy fragmentów naczyń.
Dla wielu trudne są także ćwiczenia z łaciny – większość studentów pierwszy raz spotyka się ze starożytną, wersją tego języka.

Lubiane
Do przyjemnych należą zajęcia poświęcone historii i kulturze starożytnych cywilizacji Egiptu, Mezopotamii czy Grecji.
Na ćwiczeniach studenci mają pierwszy kontakt z prawdziwymi zabytkami, mają okazje wziąć do ręki autentyczną biżuterię z epoki brązu czy średniowieczne groty strzał..
Na „skorupach” uczą się rozpoznawania różnych typów ceramik i przyporządkowania ich do konkretnej kultury.
Na zajęciach często korzysta się z komputerowych symulacji, filmów dokumentalnych i zdjęć.

 

Przedmioty na I roku

  • Techniki pracy naukowej w archeologii.
  • Wstęp do archeologii.
  • Archeologia Polski.
  • Źródłoznawstwo.
  • Wstęp do nauki o ziemi.
  • Antropologia kulturowa.
  • Techniki dokumentacji archeologicznej.
  • Metodyka badań terenowych.
  • Archeologia powszechna.

Wykopaliska

Wielką przygodą na studiach są wakacyjne praktyki na wykopaliskach, które zazwyczaj trwają miesiąc, czasami dwa. Prowadzi się je głównie w Polsce, ale są również wyjazdy zagraniczne – na Litwę, Ukrainę, Słowację, Bułgarię. Jest to okazja do poznania specyfiki pracy na stanowisku archeologicznym.

Na początku to mozolne docieranie do warstwy kulturowej za pomocą kilofa i łopaty. Po tym doświadczeniu można zamienić te narzędzia na szpachelkę, pędzel i sito.

Uczysz się dokumentacji zabytków, robisz zdjęcia, rysujesz układ warstw gleby, czyścisz i segregujesz zebrany materiał.
Podczas takiego wyjazdu nie ominą Cię również emocje, kiedy odkopiesz pierwszy swój garnek, wyłuskasz z ziemi grot strzały czy natrafisz na broszkę z brązu.


Ośrodki gdzie można studiować archeologię

  • Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II;;
  • Uniwersytet Gdański
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu;
  • Uniwersytet Jagielloński;
  • Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie;
  • Uniwersytet Łódzki;
  • Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie;
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu;
  • Uniwersytet Rzeszowski;
  • Uniwersytet Szczeciński;
  • Uniwersytet Warszawski;
  • Uniwersytet Wrocławski.