Jan Twardowski
O Mędrcach
Przybyli Mędrcy
plackiem padli
złożyli dar
odjechali
wół miał pretensje:
powinni zaraz wziąć Jezusa
ukryć
ratować Go przed wrogiem
przed panem diabłem i Herodem
Kasprze Melchiorze Baltazarze
wół dyskutował tupał szurał
puknij się w głowę rzekł osiołek
bo przecież Matka Boska czuwa
Wyjaśnijmy, o co i o kogo chodzi w każdej zwrotce:
Przybyli Mędrcy
plackiem padli
złożyli dar
odjechali
O jakich mędrców chodzi?
Mędrcy to trzej królowie ze Wschodu. Udali się do Betlejem, by powitać narodzonego Jezusa, złożyć Mu hołd (jako Królowi Królów) i podarować prezenty.
Jakie dary złożyli mędrcy?
Mirrę, kadzidło i złoto. Mirra była sporządzana z czerwonych jagód pochodzących z Arabii (używano jej w celu namaszczenia ciała zmarłych bądź też dodawano ją do wina, aby wzmocniła jego właściwości). Kadzidło to symbol boskości, a złoto to symbol władzy królewskiej, mocy i potęgi.
wół miał pretensje:
powinni zaraz wziąć Jezusa ukryć
ratować Go przed wrogiem
przed panem diabłem i Herodem
Skąd tu wół? Jezus urodził się w wiosce Betlejem niedaleko Jerozolimy, dokąd Maryja i Józef udali się na tzw. spis powszechny (w ten sposób liczono ludność w państwie – każdy obywatel musiał się zgłosić, przybyć w określone miejsce). Poród nastąpił w ubogiej stajence – to przecież mieszkanie zwierząt…
Dlaczego Jezus powinien ukryć się przed Herodem? Herod wydał rozkaz rzezi niemowląt, kazał wymordować wszystkich maleńkich chłopców. Bał się, że zapowiadany przez proroków Król Królów (czyli Jezus) mógłby odebrać mu władzę.
Kasprze Melchiorze Baltazarze
wół dyskutował tupał szurał
Kasper, Melchior i Baltazar to imiona trzech mędrców.
O co wół miał pretensje do mędrców? Chciał, by ukryli Jezusa przed Herodem.
puknij się w głowę rzekł osiołek
bo przecież Matka Boska czuwa
Dlaczego osiołek jest spokojny o Jezusa? Osiołek wie, że nad Jezusem czuwa Jego mama. A miłość matczyna jest tak wielka, że ochroni nawet przed kimś o mocy diabła czy Heroda.
Do jakich wydarzeń nawiązuje wiersz?
Fakty i osoby wspomniane w utworze są bardzo znane! Chodzi o narodziny Jezusa i hołd oddany Mu przez królów ze wschodnich krain. Skojarz te wydarzenia z Biblią.
Co oryginalnego zauważyłeś w formie tego wiersza?
W utworze nie ma znaków przestankowych, czyli kropek, przecinków. Nie ma w nim także rymów. A wersy nie są jednakowo długie, mają różną liczbę sylab. Niektóre linijki składają się tylko z jednego wyrazu. Skonstruowane są jednak tak, że właściwie każdy wers może stanowić osobne zdanie. Taki utwór nazywamy wierszem wolnym.
Co sądzisz o użyciu w wierszu zwrotów: „plackiem padli”, „puknij się w głowę”?
Dla jakiego stylu są one charakterystyczne?
Zwroty te są charakterystyczne dla stylu potocznego. Tak mówi się w luźnej rozmowie. Z reguły nie używa się podobnych sformułowań w poważnej, oficjalnej dyskusji ani w poezji.
Autor, wprowadzając kilka takich potocznych sformułowań do wiersza, sprawił, że utwór jest bardziej zrozumiały, bliższy czytelnikowi. I bohaterowie wiersza także. Bo przecież my tak mówimy!
„plackiem padli” – gwałtownym ruchem przywarli płasko ciałem do ziemi; bardzo, bardzo nisko się pokłonili
„puknij się w głowę” – to inaczej: zastanów się, nie masz racji, opamiętaj się
Jakie tropy stylistyczne możesz wyróżnić w wierszu?
W wierszu nie znajdziemy wielu środków stylistycznych. Ten brak metafor, epitetów sprawia, iż nie skupiamy się na formie wiersza, tylko na jego treści, na tym, co się w nim dzieje.
Jakich części mowy jest w wierszu najwięcej? Wypisz je.
Najwięcej jest w utworze czasowników:
przybyli , padli, złożyli, odjechali, miał, powinni, wziąć, ukryć, ratować, dyskutował, tupał, szurał, puknij się, rzekł, czuwa.
Czasowniki dynamizują utwór. Sprawiają, że w wierszu coś się dzieje – i to w szybkim tempie, bo królowie np. przybyli, padli i złożyli; osiołek tupał, szurał.
Zobacz: