Test wiedzy o modernizmie
1. Za początek modernizmu w Europie przyjmuje się powstanie:
a. tomu wierszy Charles’a Baudelaire’a: Kwiaty zła,
b. wiersza Arthura Rimbauda: Statek pijany,
c. obrazu Claude’a Moneta: Impresja – wschód słońca.
Odpowiedź: a)
Komentarz:
Za początek modernizmu w Europie przyjmuje się wydanie Kwiatów zła Baudelaire’a. Fakt ten miał miejsce w 1857 roku we Francji. Zbiór poezji wywołał wielki skandal, zarówno literacki, jak i obyczajowy. Baudelaire zaprzeczył w nim obowiązującym normom artystycznym i moralnym. Ukazywał najtrudniejsze problemy egzystencji, jej absurd i brzydotę, pokazując ludzkie życie przez pryzmat katastrofy, do której, zdaniem autora, ludzkość nieustannie zmierza. A wszystko to uczynił, posługując się dodatkowo ekspresyjnymi sformułowaniami i obrazami, na które publiczność epoki w ogóle nie była przygotowana.
2. Początek modernizmu w Polsce to rok:
a. 1857,
b. 1891,
c. 1899.
Odpowiedź: b)
Komentarz:
Za początek modernizmu w Polsce przyjmuje się datę 1891 rok. Jest to rok debiutu najważniejszego polskiego poety modernistycznego: Kazimierza Przerwy-Tetmajera. Data ta jest to jednak datą umowną. Właściwie krytyka pozytywistycznych ideałów trwała już od końca lat osiemdziesiątych, zaś utworzone w 1887 przez Zenona Przesmyckiego pismo „Życie” w swoim dziale literackim zawierało wyraźne zapowiedzi nowych tendencji w sztuce. Za koniec modernizmu w Polsce przyjmuje się zakończenie I wojny światowej w 1918 roku.
3. Nazwa epoki pochodzi od francuskiego słowa:
a. moderniser,
b. modernisation,
c. modernisme.
Odpowiedź: c)
Komentarz:
Nazwa epoki pochodzi od francuskiego słowa modernisme, co oznacza nowoczesność. Akcentuje ona w sposób jednoznaczny dążenia nowego prądu, czyli poszukiwanie nowych, nieodkrytych dotąd dróg tworzenia. Często poszukiwania te wiązały się z próbami odcięcia się od tradycji i spuścizny minionych epok. Nowoczesność i odmienność dążeń artystycznych oraz przeciwstawianie się wszystkiemu, co stare i zużyte, to hasła charakteryzujące w szczególności pierwszą fazę epoki, kiedy to sformułowano najwięcej manifestów artystycznych definiujących ten nowy kierunek w sztuce.
4. Młoda Polska to nazwa, którą zawdzięczamy:
a. Arturowi Górskiemu,
b. Kazimierzowi Tetmajerowi,
c. Stanisławowi Przybyszewskiemu.
Odpowiedź: a)
Komentarz:
Nazwa Młoda Polska określająca specyfikę polskiego modernizmu, została ukuta przez Artura Górskiego. W 1898 roku ten krytyk literacki opublikował na łamach warszawskiego „Życia” serię artykułów pod takim właśnie tytułem – Młoda Polska. Starał się w nich naukowo i ideologicznie określić nową literaturę, przy okazji proponując nazwę dla omawianego zjawiska. Propozycja przyjęła się przez analogię do podobnych ruchów artystyczno-ideowych, które w tym czasie przetoczyły się przez całą niemalże Europę: Młode Niemcy, Młoda Skandynawia itp. Przymiotnik “młoda” sygnalizować miał odcięcie się od wyczerpanych już ideałów epoki pozytywizmu.
5. Jednym ze składników świadomości modernistycznej jest:
a. estetyzm,
b. ludowość,
c. fantastyka.
Odpowiedź: a)
Komentarz:
Świadomość modernistyczna to wspólna dla wszystkich ówczesnych ludzi kultury, podstawa ideowa, jaka ukształtowała ówczesne życie kulturalne. U jej podstaw leży programowy estetyzm, zawierający się w haśle sztuka dla sztuki. Poza tym na modernistyczną świadomość składały się: indywidualizm, mistycyzm, oryginalność, sensualizm i dekadentyzm. Za klucz do modernistycznej świadomości uważa się Kwiaty zła Baudelaire’a. Tom ten zawierał przesłanki wszystkich – decydujących dla kształtowania się epoki – treści ideowych.
6. Dekadentyzm to postawa zainspirowana przez filozofię:
a. Schopenhauera,
b. Bergsona,
c. Nietzschego.
odpowiedź: a
Komentarz:
Dekadentyzm to postawa zainspirowana filozofią niemieckiego filozofa Artura Schopenhauera. Schopenhauer uważał, że istotą ludzkiego życia jest pozbawiony celu i niezaspokojony popęd. Ludzie, zdaniem filozofa, wciąż dążą do czegoś, czego nigdy nie osiągną, a dążenie to sprawia, że ich życie staje się pasmem niekończących się cierpień. Metodą uwolnienia się od cierpień jest wyzbycie się pożądań i potrzeb przez ucieczkę w nirwanę (roztopienie się w niebycie) oraz kontemplacja piękna. Poglądy Schopenhauera stały się teoretyczną podstawą postawy dekadenckiej.
7. Postawę dekadencką charakteryzuje:
a. bierność i apatia,
b. rozpacz,
c. bunt przeciwko bezsensowi świata.
Odpowiedź: a)
Komentarz:
Postawa dekadencka charakteryzuje się stanami niekończącej się apatii i bierności. Jej elementy odnajdziemy między innymi w twórczości Kazimierza Przerwy-Tetmajera i Jana Kasprowicza. Dekadentyzm to poczucie schyłku kultury, wartości, norm estetycznych i moralnych, które potęgowane faktem końca wieku, zapowiadają upadek ludzkości, a co za tym idzie, ostateczny upadek kultury. W takiej sytuacji, jedyną drogą ratunku jest ucieczka od świata przez samobójstwo, alkohol, narkotyki, seks, kontemplację piękna lub dążenie do osiągnięcia nirwany.
8. Nadczłowiek to termin wywodzący się z filozofii:
a. Bergsona,
b. Hegla,
c. Nietzschego.
Odpowiedź: c)
Komentarz:
Nadczłowiek to termin pochodzący z filozofii niemieckiego myśliciela Fryderyka Nietzschego. Oznacza on jednostkę silną i wybitną, a przez to, zdaniem filozofa, uprawnioną do stawiania siebie ponad prawem moralnym, zastrzeżonym dla słabego gatunku podludzi, do jakiego należy ogół społeczeństwa. Te szczególne cechy otwierały przed nadczłowiekiem ogromne możliwości, jednocześnie jednak wiązały się również z surowym obowiązkiem samodyscypliny oraz nieuleganiem słabościom fizycznym i psychicznym. Poglądy Nietzschego wywarły w epoce modernizmu ogromny wpływ na literaturę i sztukę. W Polsce pod ich szczególnym wpływem był Stanisław Przybyszewski.
9. Nietzsche podzielił sztukę na:
a. ludową i wysoką,
b. indywidualną i totalną,
c. apollińska i dionizyjską.
Odpowiedź: c)
Komentarz:
Podział sztuki na apollińską i dionizyjską to kolejne terminy wywodzące się z filozofii Nietzschego, tym razem z rozprawy o narodzinach tragedii. Filozof wyodrębnia w niej dwa podstawowe typy sztuki, z których każda wzięła sobie nazwę od imienia starogreckiego boga, który jej patronuje. Sztuka apollińska to sztuka oparta na takich wartościach jak ład, umiar, harmonia, spokój. Sztukę dionizyjską charakteryzuje natchnienie, mistyczne opętanie i szaleństwo. Owa klasyfikacja wywarła wielki wpływ na kształtującą się sztukę epoki modernizmu i stosuje się ją do dziś.
10. Intuicjonizm to termin ukuty przez filozofię:
a. Kartezjusza,
b. Berkleya,
c. Bergsona.
Odpowiedź: c)
Komentarz:
Intuicjonizm to termin wywodzący się z filozofii Bergsona. Według filozofia, to właśnie intuicja, a nie rozum (jak chciał Kartezjusz), czy wiara (jak nauczał św. Augustyn), stanowi o istocie naszego poznania. Intuicja, wedle określeń Bergsona, jest siłą tajemniczą, właściwie niepoznawalną, niemalże metafizyczną i nadprzyrodzoną. Dzięki niej możliwe staje się rozpoznanie èlan vital, pędu życiowego, stanowiącego o istocie świata i biegu rzeczy. Intuicjonizm odegrał wielką rolę w kształtowaniu się impresjonizmu – prądu w malarstwie, który w swoich założeniach rejestrować miał ulotne, chwilowe wrażenia.
11. Inteligencja w Polsce kształtuje się w:
a. I połowie XIX wieku,
b. II połowie XIX wieku,
c. na początku XX stulecia.
Odpowiedź: b)
Komentarz:
Inteligencja jako grupa społeczna ukształtowała się w naszym kraju w II połowie XIX wieku. W odróżnieniu do innych krajów europejskich, gdzie inteligencja była po prostu elementem klasy średniej, w Polsce odegrała istotną rolę w okresie zniewolenia. Jej to przypisuje się misję kształtowania instytucji państwowych i społecznych, moralny obowiązek służby narodowi, którą inteligent wykonuje nie z racji swojego zawodu, ale nałożonego nań społecznego posłannictwa. Stąd też wytworzył się zespół norm obowiązujących tę klasę społeczną, który nosi nazwę etosu inteligenckiego.
12. Młodopolska fascynacja wsią to:
a. folklor,
b. rustykalizm,
c. ludomania.
Odpowiedź: c)
Komentarz:
Młodopolska fascynacja wsią i wszystkim co “chłopskie” nosi nazwę ludomanii. W odróżnieniu od romantycznej fascynacji ludową mądrością, jej młodopolski odpowiednik opierał się na przekonaniu o potrzebie zjednoczenia wszystkich stanów, względnie potrzebie budowania jednego artystycznego stylu opartego właśnie na motywach folklorystycznych. Demistyfikacją ludomańskiego mitu zajął się Stanisław Wyspiański w Weselu, w którym krytycznie odniósł się do przekonania o wewnętrznej spójności polskiego społeczeństwa, jak i do chłopskiego mitu epoki.
13. Młodopolski program duchowej prostoty i pogodzenia z Bogiem to:
a. franciszkanizm,
b. nirwana,
c. intuicjonizm.
Odpowiedź: a)
Komentarz:
Franciszkanizm tom program duchowej prostoty i pogodzenia się z Bogiem. Ten ruch kulturowy to z jednej strony reakcja na niszczące działanie dekadentyzmu, z drugiej, koncepcja odnowy Kościoła właśnie w duchu św. Franciszka. Chodzi więc w nim przede wszystkim o prostotę ducha i ciała, pokorę, dobroć i życzliwość wobec bliźnich. Do nurtu franciszkańskiego w literaturze zalicza się późne utwory Jana Kasprowicza oraz niektóre z tekstów Leopolda Staffa.
14. Główny nurt literacki modernizmu to:
a. impresjonizm,
b. intuicjonizm,
c. symbolizm.
Odpowiedź: c)
Komentarz:
Głównym nurtem literackim modernizmu jest symbolizm. Obejmuje on wszystkie gałęzie literatury, a jego zasadą łączącą jest przekonanie o nadrzędnej roli symbolu jako techniki twórczej. Pod wspólnym szyldem symbolizmu znajdują się tak różne jakościowo dzieła jak realistyczna Dzika kaczka Ibsena i Ślepcy Maurice’a Maeterlincka. Do prekursorów nurtu zalicza się oczywiście Charles’a Baudelaire’a i Arthura Rimbauda. W Polsce do symbolistów należeli m.in.: Stanisław Przybyszewski, Stanisław Wyspiański, Kazimierz Przerwa-Tetmajer czy Stefan Żeromski.
15. Podstawowy środkiem wyrazu modernistycznej literatury jest:
a. symbol,
b. alegoria,
c. analogia.
Odpowiedź: a)
Komentarz:
Chodzi, oczywiście, o symbol. Symbol to świadomie zastosowana artystyczna wizja, zawierająca interpretacyjne niedopowiedzenia. W odróżnieniu od alegorii symbol nie podlega jednoznacznemu rozszyfrowaniu. Zamiast tego ma on raczej pobudzać do refleksji i skłaniać do zadumy czy kontemplacji. W literaturze symbol ma charakter obrazowego opisu jakiejś rzeczy lub zjawiska, który ma oddać nastroje, stany, zjawiska. Symbol sugeruje jakieś ścieżki interpretacyjne, nie podsuwa gotowych rozwiązań.
16. Jedną z istotnych kategorii modernistycznej poezji jest:
a. muzyczność,
b. analogia,
c. totalność.
Odpowiedź: b)
Komentarz:
Analogia to powiązana z symbolizmem istotna kategoria modernistycznej poezji. Jej zasady wyłożył Charles Baudelaire w sonecie Correspondances. W myśl tej zasady poeta staje się przewodnikiem po świecie niepoznawalnych inaczej, niż tylko przez poetyckie uniesienie, powiązań między rzeczami, zjawiskami, symbolami. To poszukiwanie staje się dla modernistycznego poety celem poezji.
17. Ogólną zasadą modernistycznej sztuki jest:
a. synestezja,
b. jedność przeciwieństw,
c. poetyckość.
Odpowiedź: a)
Komentarz:
Ogólną zasadą modernistycznej sztuki jest synestezja. Synestezja to przekonanie o istnieniu tajemniczego powiązania między wrażeniami odczuwanymi przez poszczególne zmysły. Zgodnie z tym przekonaniem artyści wszelkich sztuk starali się łączyć w swych dziełach bodźce działające na jak najwięcej zmysłów równocześnie. I tak na przykład starano się, by poezję nie tylko można było słyszeć, ale również czuć i widzieć.
18 . To, co ulotne i nastrojowe, w modernistycznej sztuce nazywa się:
a. symbolizmem,
b. impresjonizmem,
c. synestezją.
Odpowiedź: b)
Komentarz:
To, co ulotne, w modernistycznej sztuce nosi nazwę impresjonizmu. Nazwa impresjonizm pojawiła się w 1874 roku we Francji i pochodzi od obrazu Caude’a Moneta Impresja – wschód słońca. Impresjoniści, zwani również malarzami światła, zwracali szczególną uwagę na utrwalenie w obrazie ulotnego wrażenia, jaki wywarła na nich przelotna chwila. Stąd podporządkowanie przedstawionego świata nastrojowości i liryczności. W impresjonistycznym malarstwie jasne barwy dominują nad ciemnymi, plama nad kreską, a punkt nad linią.
19. Impresjonizm do literatury został zaadaptowany przez:
a. Rimbauda,
b. Baudelaire’a.
c. Verlaine’a
Odpowiedź: c)
Komentarz:
Impresjonizm do literatury został zaadaptowany przez Paula Verlaine’a. Chodzi w nim przede wszystkim o zarejestrowanie w utworze impresji, czyli ulotnego wrażenia zmysłowego. Te ulotne wrażenia, stanowią bowiem podstawę poezji, one nadają jej smak. W impresjonizmie niezwykle ważne staje się uchwycenie nastroju wiersza, którego budowaniu służy cała gama środków: od onomatopei przez dobór barw do umiejętnego sterowania dynamiką i rytmem wiersza.
20. Dies irae Kasprowicza to utwór:
a. impresjonistyczny,
b. symboliczny,
c. ekspresjonistyczny.
Odpowiedź: c)
Komentarz:
Dies irae Kasprowicza zalicza się do nurtu ekspresjonistycznego w literaturze. Ekspresjonizm kładzie główny nacisk na wyeksponowanie, czyli ekspresję, skrajnych i dynamicznych doznań. Stąd upodobanie do kontrastu, ostrych barw i hiperboli, jak również radykalnej scenerii i alegorii. Charakterystyczną cechą ekspresjonistycznego stylu jest wizyjność.
Zobacz:
https://aleklasa.pl/liceum/c334-testy-w-liceum/test-z-literatury-modernistycznej