Tag "epoki literackie"
Historia literatury przyjmuje podział na okresy literackie wyliczone niżej. Pamiętać należy, że nie następowały nagle, jak „odcięte” nożyczkami, lecz nowe zjawiska nadchodziły płynnie, czasem trwały dwa nurty równolegle, czasem polski etap zaczynał się, gdy europejski kończył. Z datami granicznymi zawsze jest kłopot. Czy przyjąć za koniec epoki wydarzenie historycze, czy np. debiuty młodego pokolenia? A zatem w literaturze pewne kwestie przyjmuje się umownie. Średniowiecze – od upadku Cesarstwa Rzymskiego –
Antyk to konkretny czas historyczny. Mianem tym określamy: a. okres trwania kultury starożytnej Grecji i Rzymu b. starożytność c. dzieje ludzkości od jej zamierzchłych początków aż do upadku Cesarstwa Rzymskiego 1. Odpowiedź: a) Komentarz Antyk to okres trwania kultury starożytnej Grecji i Rzymu. Ponieważ obie kultury lokalizowały się w obrębie Morza Śródziemnego, kulturę antyku nazywa się również kulturą śródziemnomorską. Dzieje ludzkości od jej zamierzchłych czasów aż do upadku Cesarstwa Rzymskiego
Gościmy w epoce, która tętniła życiem ponad 2 tysiące lat temu! W starożytnej Grecji – krainie na kształt puzzli złożonej z miast-państw, spośród których najbardziej interesujące wydają się Ateny. W starożytnym Rzymie – Wiecznym Mieście, które za cesarzy stało się imperium. Po co nam podróż w czasy tak odległe? Żeby zobaczyć, jak to wszystko się zaczęło. To, co zbudowało naszą cywilizację. Antyk – kiedy to było? Zarys ogólny Antyk na
Awangardowe nurty w literaturze Sformułowania tematów: • Nurt awangardowy w prozie i dramacie polskiego międzywojnia. • Awangarda w poezji dwudziestolecia. • Parodia, ironia, groteska – objaśnienie pojęć, przykłady jednego z tych zjawisk w wybranych tekstach literatury polskiej (Tuwim, Gałczyński, Witkacy, Schulz, Gombrowicz). • Dramat Witkacego, Gombrowicza, Mrożka, Różewicza jako wyzwanie wobec tradycji. • Nowe konwencje narracyjne w prozie (Gombrowicz, Schulz, Konwicki). • Groteska w literaturze współczesnej. • Nowatorstwo prozy Brunona Schulza
Artysta i sztuka Sformułowania: • Rola artysty i sztuki w programach i utworach pisarzy Młodej Polski • Filister i artysta w literaturze Młodej Polski • Artyści młodopolscy wobec pozytywistycznego utylitaryzmu sztuki. • Sztuka dla ludzi czy „sztuka dla sztuki” – wyraź swoją opinię w odniesieniu do teorii młodopolskich. Treści podstawowe: Naczelna teza programowa twórców młodopolskich o wyższości idei sztuki nad jakimikolwiek innymi wartościami. Wyraża je hasło „sztuka dla sztuki” propagowane
Proza a program pozytywizmu. Inne sformułowania tematu: • Pozytywistyczny program walki o ojczyznę i jego echa w prozie epoki. • Wielkie idee pozytywistów europejskich w publicystyce i literaturze polskiej (scjentyzm, utylitaryzm, ewolucjonizm). • Idee organicyzmu w literaturze i publicystyce pozytywizmu. • Problematyka nowelistyki doby pozytywizmu. Treści podstawowe: Pakiet postulatów pozytywistycznych: scjentyzm, utylitaryzm, ewolucjonizm, organicyzm, praca u podstaw, idea pracy, idea ziemi przeciw idei walki, emancypacja kobiet, równouprawnienie Żydów. Proza i
Bohater romantyczny Sformułowania: • Modyfikacje i kontynuacje bohatera romantycznego w polskiej literaturze. • Scharakteryzuj polskiego bohatera romantycznego. • Osobowość bohatera romantycznego na wybranych przykładach. • Kostium – gest – poza w literaturze romantycznej. • Szaleńcy i buntownicy w literaturze romantycznej. • Wybrane typy bohatera romantycznego w literaturze europejskiej i polskiej. • Bohaterowie romantyczni Adama Mickiewicza. Treści podstawowe Przykłady bohaterów romantycznych i umiejętności dostrzeżenia różnic, pewnego rozwoju modelu, jakim jest ten
Wizje świata w literaturze staropolskiej. Sformułowania tematów • Wizja świata w wybranych dziełach średniowiecza • Obraz świata i człowieka w poezji barokowej • Człowiek, świat i Bóg w poezji Kochanowskiego • Świat utrwalony w bajkach i satyrach Ignacego Krasickiego Treści podstawowe: Hierarchia wartości uznawana przez ludzi średniowiecza – teocentryzm, życie pozagrobowe, pogarda dla ziemskich, doczesnych wartości. Utwory danse macabre zawierają taką wizję życia (np. Rozmowa Mistrza Polikarpa ze śmiercią), również
Sarmatyzm Sformułowania: • Zjawisko sarmatyzmu – scharakteryzuj na podstawie wybranych utworów. • „Ja-sarmata” – autoportret szlachcica polskiego i spojrzenie z boku. • Sarmatyzm i jego literackie realizacje w baroku i epokach późniejszych. • Motywy sarmackie w literaturze Polski XVII i XVIII w. Zapamiętaj, że… To wiek następny – oświecenie – tak źle ocenił sarmatyzm i wyeksponował wady sarmaty. Podtrzymywała tę opinię krytyka powojenna z ideologicznych względów. A chociaż pyszny, konserwatywny
Cechy twórczości Kochanowskiego Sformułowania tematów: • Jan Kochanowski – człowiek i poeta – jako bohater własnej twórczości. • Fraszki i pieśni jako manifest humanizmu. • Renesansowa filozofia życia Jana a Czarnolasu. • Rola Kochanowskiego w rozwoju literatury polskiej. • Treny wyrazem kryzysu światopoglądowego poety. Treści podstawowe: Orientacja w twórczości pierwszego wieszcza, zwanego „ojcem literatury polskiej”. Fraszki: O żywocie ludzkim Na lipę Ku muzom Do gór i lasów filozoficzne refleksje: człowiek
Pareneza średniowieczna Sformułowanie tematów: • Wzorce parenetyczne literatury średniowiecznej • Wzorce osobowe średniowiecza i ich aktualność • Motyw rycerza i rycerskiej walki w wybranych tekstach z różnych epok – serio i parodystycznie Podstawowe treści: Trzy wzorce osobowe: ideał ascety (Św. Aleksy), Legenda o św. Aleksym ideał rycerza (Roland), Pieśń o Rolandzie ideał władcy (król Karol), Pieśń o Rolandzie (Bolesław Chrobry), Kronika Galla Anonima Uwaga! Dodatkowym wzorem jest postać świętego
Rozdzióbią nas kruki, wrony… Stefana Żeromskiego Opowiadanie Temat: Tragiczna śmierć powstańca Winrycha – w asyście stada wron, z przykrym epizodem – chłop z pobliskiej wsi grabi rzeczy bohatera, tym samym odziera go nie tylko z butów – ale z heroizmu. Pisarz podejmuje temat przyczyn upadku powstania styczniowego, postawy chłopów wobec powstania. Co jest ważne? Opowiadanie można określić jako jednocześnie naturalistyczne i symbolistyczne. Scena śmierci jest sceną symboliczną – obrazuje klęskę powstania, deheroizację
Przedwiośnie Stefana Żeromskiego Powieść Temat: Przedwiośnie jest powieścią polityczną – jest próbą ustosunkowania się pisarza do aktualnych spraw kraju, przedstawia groźbę istniejącej sytuacji, krytykuje, lecz szuka także dróg reformy. Powieść przedstawia dzieje młodego chłopaka – Cezarego Baryki. Jego życiorys (rewolucja w Baku, wojna polsko sowiecka, ziemiaństwo, Warszawa) jest ilustracją poszukiwania własnej drogi w życiu, ale i prawdy o Polsce. Co jest ważne? Pisarz konfrontuje w utworze trzy różne drogi naprawy Polski:
Przed pracą klasową – synteza epoki renesansu 1. Krąg zainteresowań renesansu 2. Obraz wsi w literaturze renesansu 3. Jakie konflikty społeczne ukazuje literatura renesansu? 4. Motyw władzy i różne portrety władców w literaturze renesansowej 5. Wypowiedzi patriotyczne myślicieli renesansu 6. Filozofia renesansu w literaturze epoki 7. Wizje świata i człowieka w literaturze renesansowej 8. Związki renesansu polskiego z antykiem 9. Recepcja literatury renesansu przez
Sprawdź swoją wiedzę z literatury współczesnej 1. Wymień sześciu poetów z pokolenia Kolumbów. a) ………………………………………………………………………………………………………………………………………….. b) …………………………………………………………………………………………………………………………………………… c) ……………………………………………………………………………………………………………………………………………. d) ……………………………………………………………………………………………………………………………………………. e) ……………………………………………………………………………………………………………………………………………. f) ……………………………………………………………………………………………………………………………………………. 2. Dlaczego poetów tworzących w czasie II wojny światowej nazywa się poetami apokalipsy spełnionej? …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 3. Z czym kojarzą Ci się podane daty z powojennej historii Polski. 1968 ………………………………………………………………………………………………………………………………………..; 1970 ………………………………………………………………………………………………………………………………………..; 1976 ………………………………………………………………………………………………………………………………………..; 1980 ………………………………………………………………………………………………………………………………………..; 1981 ………………………………………………………………………………………………………………………………………..; 1989 ………………………………………………………………………………………………………………………………………… 4. Co skłoniło Zofię Nałkowską do
1. Które z wymienionych cech przypisałbyś powieści Marcela Prousta W poszukiwaniu straconego czasu? a) chronologia wydarzeń b) metaforyczny styl c) pierwszoosobowa narracja d) tradycyjna fabuła e) zmienność nastrojów 2. Który z wymienionych pisarzy był twórcą powieści zwanej „strumieniem świadomości”? a) Andre Gide b) Marcel Proust c) Franz Kafka d) James Joyce 3. Które z wymienionych opowiadań stanowi polemikę z dziełem Prousta W poszukiwaniu straconego czasu? a) Sklepy cynamonowe Brunona Schulza
Test wiedzy z modernizmu 1. Pierwszy tom wierszy Kazimierza Przerwy-Tetmajera został wydany w: a. 1900 b. 1894 c. 1891 Odpowiedź: c. Komentarz: Literacki debiut Tetmajera przypada na rok 1891. Datę tę zwykło się uważać za początek modernizmu w Polsce, a to dlatego, że w twórczości poety odnajdujemy większość ówczesnych zainteresowań literackich. Znajdują się tam utwory przynależne do takich nurtów literackich, jak symbolizm, dekadentyzm, impresjonizm, a więc na dobrą sprawę wszystko
Test wiedzy o modernizmie 1. Za początek modernizmu w Europie przyjmuje się powstanie: a. tomu wierszy Charles’a Baudelaire’a: Kwiaty zła, b. wiersza Arthura Rimbauda: Statek pijany, c. obrazu Claude’a Moneta: Impresja – wschód słońca. Odpowiedź: a) Komentarz: Za początek modernizmu w Europie przyjmuje się wydanie Kwiatów zła Baudelaire’a. Fakt ten miał miejsce w 1857 roku we Francji. Zbiór poezji wywołał wielki skandal, zarówno literacki, jak i obyczajowy. Baudelaire zaprzeczył w
Barok i renesans – dwie epoki, dwie wizje świata. Komentarz Temat porównawczy, który jak wszystkie tego typu polecenia zakłada, że dokonasz pewnych uproszczeń. Można się domyślać, że w tym konkretnym przypadku chodzi o pokazanie tych dwóch epok jako skontrastowanych ze sobą, propagujących odmienne wartości i postawy. Trzeba oczywiście wykazać się ogólną wiedzą na temat obu epok, ale niezaprzeczalną zaletą tego tematu jest fakt, że nie trzeba prezentować szczegółowych wiadomości (jak w wypadku poprzednich tematów),
REALIZM – mianem realizmu określa się te prądy w sztukach plastycznych oraz w literaturze, które za główne swoje założenie przyjmują zasadę prawdziwego ukazania rzeczywistości, codziennego życia człowieka i jego środowiska, a także praw rządzących światem. Wystarczy przypomnieć, że Stendhal nazwał powieść realistyczną „zwierciadłem przechadzającym się po gościńcu” – czyli dziełem, które wiernie i szczegółowo odzwierciedla rzeczywistość. Świat przedstawiony w dziele realistycznym ukazany jest z punktu widzenia przeciętnego odbiorcy, oceniany zgodnie
