Zbrodnię i karę można wykorzystać w tematach, kiedy mowa o:
• etycznej tematyce literatury (dobru i złu)
• problemie cierpienia
• winie, karze, odkupieniu
• wpływie miasta na psychikę człowieka
• obecności motywów biblijnych w literaturze późniejszych epok
• analizie zbrodni i jej konsekwencjach
• ocalającej sile miłości
• indywidualistach, ludziach wyobcowanych, żyjących w poczuciu własnej wyższości
• powieści psychologicznej i polifonicznej
• motywie śledztwa (pojawia się tu pierwowzór maski detektywa nieudacznika, który faktycznie wykrywa sprawcę)
• ludziach w szponach zbrodni, jak Szekspirowski Makbet czy Balladyna Słowackiego.
Problem cierpienia
Przykład tematu prezentacji
Różne ujęcia motywu cierpienia w literaturze różnych epok. Dokonaj analizy porównawczej.
Podpowiadamy
Temat niezwykle obszerny, a jednocześnie niełatwy. Wymaga pogłębionego spojrzenia na rzeczywistość. Przykładów jest niebywale dużo, bo to w końcu jeden z najważniejszych problemów literatury. Musisz dokonać sensownego wyboru, na przykład według klucza tematycznego: pokaż cierpienie miłosne, cierpienie po stracie kogoś bliskiego, cierpienie z powodu nędzy, choroby, poniżenia itp. W tym miejscu warto przywołać Zbrodnię i karę i postać Soni, córki Marmieładowa, która z pokorą znosi upokorzenia i cierpienie. Taka sama jest postawa Lizawiety wykorzystywanej przez siostrę lichwiarkę.
Inny wariant tematu to ukazanie cierpienia w wymiarze indywidualnym i zbiorowym. Można przecież mówić o cierpieniu jednostek – dobry przykład to Werter, Konrad z III cz. Dziadów, Sonia itp. – i całych narodów. W tym drugim przypadku musisz wkroczyć w historię, przywołać przykłady ilustrujące niszczący wpływ wojen, rewolucji, powstań na losy człowieka.
Wykorzystując w pracy powieść Dostojewskiego, zwróć uwagę na oczyszczającą rolę, jaką pisarz przypisuje cierpieniu. Może ono, zdaniem autora, ukształtować nowego człowieka – nie chodzi tu nawet o samą pokutę za zbrodnię, lecz po prostu o doświadczenie długotrwałej presji i męki. Dopiero wtedy, po pogodzeniu się z karą, sumienie ma możność dokonania samooczyszczenia – i to znacznie wykraczającego poza zakres „zanieczyszczeń” związanych bezpośrednio akurat z tą winą, za którą zostało się ukaranym. Obudowanie prezentacji głębszą refleksją zawsze podnosi jej wartość.
Zbrodnia
Przykład tematu prezentacji
Różne sposoby funkcjonowania motywu zbrodni w literaturze. Omów temat, odwołując się do wybranych utworów.
Podpowiadamy
Temat mocny, przeznaczony dla tych, którzy są w stanie psychicznie się z nim zmierzyć. Spectrum przykładów ogromne, bo znajdziesz je w każdej powieści kryminalnej. Sięgnij jednak po książki bardziej ambitne, a Twoja wypowiedź zyska wówczas większe uznanie. Zauważ, że podobnie jak w przypadku problemu cierpienia można mówić o zbrodni dokonanej przez jednostki i o zbrodniach całych społeczeństw czy narodów. Możesz przyjąć właśnie taką koncepcję pracy. Z jednej strony przywołaj zbrodnie Raskolnikowa, Makbeta czy bohaterki ballady Lilie Mickiewicza, a z drugiej pokaż ogrom zbrodni hitlerowskich lub stalinowskich, jakie były udziałem nie tylko jednego człowieka. Zastanów się, które ujęcia robią na Tobie większe wrażenie.
Inny pomysł to na przykład zestawienie ze sobą problemu zbrodni dokonanej z premedytacją – np. Makbet, Balladyna, Raskolnikow itp. – z problemem zbrodni bez motywu: trafny przykład w tym miejscu to Marsault, bohater Obcego Camusa. Analizując kwestię zbrodni z premedytacją, zauważ, jak różne mogą być jej motywy – w przypadku Raskolnikowa są one niezwykle skomplikowane.
Zobacz:
Zbrodnia i kara – Fiodor Dostojewski. Na czym polega uniwersalna wymowa powieści?
Czy Zbrodnię i karę Fiodora Dostojewskiego można nazwać powieścią polifoniczną?
Przedstaw postać Raskolnikowa – bohatera powieści Dostojewskiego Zbrodnia i kara
Sylwetka Soni Marmieładowej w kontekście problematyki Zbrodni i kary Fiodora Dostojewskiego