Rodzaje komizmu
Gdzie występuje komizm?
Przede wszystkim w komediach – gatunku należącym do dramatu, grywanym na deskach teatrów.
- Jej korzenie wywodzą się z Dionizji Małych, greckiego święta ku czci boga Dionizosa, a pierwszym komediopisarzem był Arystofanes.
- Polskim największym – niewątpliwie Aleksander Fredro.
- Zaś z literatury zagranicznej należy pamiętać o Molierze, francuskim mistrzu komedii teatralnej.
Nie utożsamiaj komizmu tylko z komediami teatralnymi!
Komizm występuje też w utworach innego typu:
- tragikomedii, gdzie przemieszczany jest z elementami tragedii,
- powieści obyczajowej,
- w dowcipach,
- aforyzmach,
- bajkach,
- utworach groteskowych.
W naszych czasach zawrotną karierę zrobiła komedia filmowa pełna absurdalnego humoru, parodii, gagów albo nawet czarnych makabresek? To są komedie naszych czasów, a że w nich wykorzystywane są te same rodzaje komizmu, łatwiej będzie zapamiętać ich rodzaje. Możliwie bowiem, że na teście otrzymacie do lektury fragment komedii i trzeba będzie określić rodzaj komizmu.
Rodzaje komizmu
-
Słowny
Rodzi się z gry słów, omyłek, dwuznaczności językowych lub z charakterystycznego sposobu mówienia bohaterów.
Główne postacie mają swoje charakterystyczne powiedzonka – Cześnik „Mocium panie”, Rejent „Niech się dzieje wola nieba).
-
Sytuacyjny
Śmiech budzi sytuacja, scenka albo cała intryga. To obrazki rodem z Benny Hilla – kiedy ktoś przewraca się na skórce od banana, noga utyka mu w wiadrze albo bohater zagląda do węża, z którego oczywiście wtedy z impetem wytryska woda. Takie gagi były bardzo chętnie i często wykorzystywane w pierwszych filmowych komediach.
Przykład:
W Świętoszku Moliera bohater ukryty za stołem obserwuje scenę zalotów Świętoszka do swojej żony.- Jeśli nie chcesz mojej zguby krokodyla daj mi luby – tak kpi sobie Klara z Papkina (Zemsta Aleksandra Fredry).
- Słynne „mocium panie” w scenie pisania listu przez Cześnika (Zemsta Aleksandra Fredry).
-
Charakteru (postaci)
Źródłem śmiechu jest bohater – tak przedstawiony, że jego charakter, wygląd czy sposób bycia jest karykaturalny.
Przykład:- Papkin z Zemsty.
- Innym przykładem (już filmowym) jest znakomity aktor komedii francuskiej Louis de Funès, który samym swoim zachowaniem stworzył postacie rozśmieszające tłumy.
Pamiętaj,
że w jednej scenie mogą występować różne rodzaje komizmu i czasem trudno je oddzielić. Na przykład słynna scena pisania listu w Zemście, z Cześnikiem, Papkinem i słynnym „mocium panie” łączy wszystkie trzy rodzaje komizmu.
Zobacz:
Molier – mistrz komedii. Jakie rodzaje komizmu dostrzegasz w Świętoszku lub innej komedii Moliera?