Lektura: Balladyna Juliusza Słowackiego
Pochodzenie: prosta, uboga dziewczyna. Razem z siostrą Aliną i starą matką, wdową, mieszka w leśnej chacie.
Cechy charakteru: leniwa, obłudna, zarozumiała, zła. Pozbawiona wszelkich zasad moralnych, więzy rodzinne nic dla niej nie znaczą. Aby wyjść za księcia, nie waha się przed zabiciem siostry i popełnieniem kolejnych zbrodni.
Cel w życiu: zdobyć władzę i bogactwo. Aby spełnić swoje marzenie, jest w stanie popełnić zbrodnię, która pociąga za sobą następne.
Krótka charakterystyka
- Prosta dziewczyna, córka ubogiej wdowy. Ma młodszą siostrę Alinę, która jest jej zupełnym przeciwieństwem.
- Piękna brunetka o jasnej jak alabaster, gładkiej cerze (Kirkor mówi o niej „starsza jak śniegi”, „ta z alabastrów”, „ma pod rzęsą węgle”, „jako noc biała nad rankiem”).
- Piekielnie ambitna – chce zdobyć władzę i dla osiągnięcia celu nie cofa się nawet przed zbrodnią.
- Chłodna, rodzina nic dla niej nie znaczy. Bez żadnych skrupułów zabija najpierw siostrę, potem męża, a na koniec wypiera się biednej, schorowanej matki. Nikogo nie kocha i nie szanuje – oprócz samej siebie.
- Wielka egoistka – myśli tylko o sobie. Jej marzenia kręcą się tylko wokół władzy i bogactwa. Działając, nie bierze pod uwagę tego, że swoim zachowaniem może ranić innych.
- Bardzo impulsywna. Działa tak szybko, jak myśli, nie biorąc pod uwagę konsekwencji swoich czynów.
- Leniwa – kiedy tylko może, wyręcza się siostrą i matką. W wyścigu o dzban malin przegrywa zresztą z pracowitą Aliną.
- Fałszywa i dwulicowa. Wie, że Kirkor jest jej szansą na spełnienie marzeń, obiecuje mu więc miłość i wierność, choć tak naprawdę zależy jej jedynie na władzy i jego pieniądzach.
- Okrutna wobec swoich bliskich i poddanych.
- Żądna władzy. Aby ją zdobyć, jest w stanie iść po trupach (i to w dosłownym tego słowa znaczeniu).
- Odważna (choć czasami jej odwaga jest równoznaczna z głupotą). Samodzielnie podejmuje wszystkie decyzje.
- Podła dziewczyna. Kiedy zostaje żoną księcia, zaczyna wstydzić się swojego pochodzenia i biednej, schorowanej matki (nie chce wpuścić jej do pałacu).
Literaccy krewniacy Balladyny
- Kain
Według Biblii był pierwszym synem Adama i Ewy. Z zawiści zamordował swego brata – Abla. Bóg karze go za to wygnaniem, a żeby nikt go nie zabił, naznacza piętnem.
- Edyp
Mitologiczny król Edyp nieświadomie popełnia zbrodnię ojcobójstwa i kazirodztwa. Nie ma w tym jednak jego winy – zbrodniarzem zostaje niejako wbrew własnej woli, tak było zapisane w przepowiedni. Edyp jednak bardzo źle się czuje z popełnioną zbrodnią – chcąc się za nią ukarać, wykuwa sobie oczy i opuszcza Teby, których był królem.
- Makbet i lady Makbet (z dramatu Williama Szekspira Makbet)
Makbet początkowo jest wzorowym wasalem i rycerzem króla. Żądza władzy zmienia go jednak nie do poznania – by zdobyć koronę, zbija króla Dunkana. Jego żona jest kobietą zdecydowaną, bez żadnych skrupułów i wyrzutów sumienia – po prostu zbrodniarką. To ona popycha swojego męża do coraz to nowych zbrodni. Kieruje nią nienasycona ambicja i chorobliwa wręcz chęć rządzenia. Po zamordowaniu króla i zdobyciu korony Makbet zostaje wplątany w niekończący się łańcuch kolejnych zbrodni, które musi popełniać z obawy przed ujawnieniem prawdy o swym czynie. Staje się bestią, zbrodniarzem, znienawidzonym przez lud.Początkowo lady Makbet – w odróżnieniu od męża, który ma wyrzuty sumienia – jest od niego silniejsza psychicznie, nawet się nie zastanawia nad swoim postępowaniem, nie jest zdolna do jakichkolwiek refleksji. Jednak z czasem słabnie, aż wreszcie wyrzuty sumienia doprowadzają ją do obłędu i śmierci.
Zauważ!
I Kain, i lady Makbet i Balladyna – literaccy mordercy – są w jakiś sposób naznaczeni. U Kaina jest to znamię, lady Makbet cały czas wydaje się, że ma ręce umazane krwią swych ofiar, Balladyna nosi na czole czarną przepaskę.
- Bohaterka ballady Lilie Adama Mickiewicza
Niewierna żona, bojąc się gniewu męża i surowych kar, które ogłosił król, zabija małżonka, który powrócił z wojny. Spotyka ją za to kara – bo według ludowej mądrości zbrodnia zostaje zawsze ukarana.
- Neron (Quo vadis Henryka Sienkiewicza)
Neron jest zbrodniarzem, który ma na sumieniu śmierć własnej matki i żony. Zbrodnicze instynkty Cezara najwyraźniej ukazują się podczas prześladowań chrześcijan, którzy giną w okrutnych męczarniach rozszarpywani przez dzikie zwierzęta na arenie cyrku albo płonąc jako żywe pochodnie w cesarskich ogrodach. To dziki, nieposkromiony, żądny zemsty i krwi okrutny władca.
Motywy egzaminacyjne, przy których może pojawić się ta postać
Porażka
Balladyna jest świetnym przykładem bohatera, który przegrywa. To dziewczyna piekielnie ambitna i bezwzględna, dla której nie ma rzeczy, której nie byłaby w stanie zrobić, aby osiągnąć wymarzony cel: zostać królową, a tym samym mieć władzę i zdobyć bogactwo. Niestety – w związku z tym, że nie liczy się z nikim i niczym, przegrywa. Sama na siebie wydaje wyrok. Jako królowa sądzi winnych w trzech sprawach – otrucia Kostryna, zabójcy Aliny i złego traktowania wdowy przez okrutną córkę. We wszystkich trzech sprawach wydaje wyrok i w tym samym momencie ginie od niespodziewanego uderzenia pioruna.
Zbrodnia
Po pierwszej zbrodni, której dokonała Balladyna – zabiciu siostry – uruchamia się koło, którego nie można zatrzymać. Jedna zbrodnia pociąga za sobą następną.
Władza
Balladyna ma obsesję na punkcie władzy, aby ją zdobyć, jest w stanie zrobić wszystko. Kiedy w ubogiej cha-cie jej matki pojawia się książę Kirkor, dziewczyna wie, że jest to jej wielka szansa. Ucieka się więc do zbrodni. Ślub z księciem nie zaspokaja jednak jej wybujałych am-bicji – zabija więc i jego, aby zostać samodzielną królową.
Wina
Czy Balladyna czuje się winna popełnionych zbrodni? Nie. Nie zmienia to jednak faktu, że jest winna – śmierci kilku osób, okrutnego traktowania matki i swych poddanych. Za popełnione winy spotyka ją jednak zasłużona kara.
Sprawiedliwość
W przypadku Balladyny sprawiedliwości staje się zadość. Co ważniejsze, sama wydaje na siebie sprawiedliwy wyrok – podczas procesu, na którym sądzi truciciela Kostryna, zabójcę Aliny i podłą córkę, oskarżonych uznaje ich za winnych zarzucanych im zbrodni.
Kara jest jednak wymierzona niejako „odgórnie” – w Balladynę trafia piorun. Jej śmierć to zasłużony wyrok, który dosięga ją z mocy Najwyższego.
Rodzina
Przy tym motywie Balladyna mogłaby pojawić się jako antyprzykład, antybohater. Dla Balladyny rodzina nie ma żadnego znaczenia – nie waha się przed zabiciem siostry, w burzliwą noc nie chce wpuścić do zamku starej schorowanej matki.
Kobieta
Balladyna to kobieta bardzo silna psychicznie, wielka indywidualistka. Jest zła, wyrachowana, występna i bezwzględna – zupełne przeciwieństwo swojej siostry. Wie, czego chce i potrafi do tego dążyć.
Nie ma w niej żadnych typowo kobiecych cech – rodzinnych uczuć, delikatności, wrażliwości, miłości, spokoju. Balladyna nie sprawdza się nawet w domowych pracach – jest leniwa i nie ma nic przeciwko temu, żeby wyręczała ją Alina, a nawet schorowana matka.
Przemyśl!
Kobieta o wielkich ambicjach czy zwykła zbrodniarka?
- Pod jej zewnętrznym pięknem kryła się nieczuła i zakłamana dusza.
- Dla osiągnięcia celu (początkowo jest to zdobycie serca księcia, potem władza i bogactwo) jest w stanie zrobić wszystko. Układa bardzo misterny plan, w którym nie cofa się przed niczym. Nie waha się sięgnąć po nóż, a zabicie Aliny jest tylko początkiem jej zbrodniczej „kariery”. W swoich zamierzeniach jest bezwzględna, zdolna do każdej podłości, dla nikogo nie ma litości.
- Dla Balladyny nie istnieją żadne normy moralne. Zbrodnia nie jest dla niej niczym złym – jest po prostu krokiem ku „karierze”.
- Nie wykazuje ani odrobiny skruchy za czyny, których się dopuściła.
Zastanów się!
Czy Balladyna miała też dobre cechy?
To zdecydowanie i stanowczość w dążeniu do wybranego celu. Te cechy same w sobie są bardzo pozytywne. Jednak w połączeniu z bezwzględnością, egoizmem i brakiem jakichkolwiek zasad moralnych doprowadzają do tragedii i do porażki, którą w końcu ponosi Balladyna.
Pamiętaj!
Co się stało z Balladyną? Ginie od uderzenia pioruna.
Zobacz:
https://aleklasa.pl/gimnazjum/c267-lektury-do-egzaminu/balladyna-przedstawienie-postaci