Recenzja

Recenzja – to gatunek dziennikarski, znany przede wszystkim z prasy i internetu, ale też radia czy telewizji. Autor recenzji dokonuje oceny dzieła: książki, filmu, sztuki teatralne.

Plan recenzji:

CZĘŚĆ I – PRZEDSTAWIENIE DZIEŁA
Autor, tytuł, data powstania, przynależność do nurtu, epoki, czas odbioru.

CZĘŚĆ II – OCENIAJĄCA
Kolejność dowolna, zależna od specyfiki dzieła: inaczej film, inaczej książka.

CZĘŚĆ III – PODSUMOWUJĄCA
Ocena końcowa, zaproszenie lub zniechęcenie czytelnika do odbioru dzieła.

Recenzja powinna zawierać

W części I
Elementy informacyjne:
- tytuł, nazwisko autora (reżysera, pisarza),
- aktorów, kompozytora, scenografa itp.;
- streszczenie fabuły;
- informację o miejscu, gdzie odbywała się projekcja, wystawa lub koncert.

W częściach II
Elementy oceniające.Twoje zdanie na temat recenzowanego dzieła:
- informację o tym, co Ci się podoba, a co nie – i dlaczego;
- informację o tym, jakie dostrzegasz elementy nowatorskie, innowacje, oryginalne – a co powiela powtarzane wcześniej schematy;
- informację o tym, jakie masz zdanie o konkretnych elementach dzieła (grze aktorskiej, sposobie prowadzenia akcji, stylu, temacie)
- jak oceniasz całość.

Cele recenzji

Informacyjna
Ma za zadanie poinformowanie czytelnika lub słuchacza o istnieniu literackiego, filmowego,muzycznego dzieła.

Oceniająca
Zawiera Twoją opinię na temat danego utworu.

Zachęcająca
Ma zachęcić odbiorcę do zapoznania się z recenzowaną książką lub filmem.

Dobra recenzja powinna

Pokazywać, że autor dobrze orientuje się w dziedzinie, z której pochodzi interpretowane dzieło, np. używa fachowej terminologii.
Zawierać umiejętnie sformułowane, uargumentowane sądy.
Łączyć elementy informacyjne, analityczne, krytyczne i oceniające.
Zawierać krótkie (ogólne) streszczenie utworu.

Czego w recenzji nie powinno zabraknąć?

Zdań wartościujących, np.
- Nie było dobrym pomysłem obsadzenie w roli głównej…
- Po trzymającym w napięciu spektaklu zakończenie wydało się nijakie i nużące.

Masz prawo do własnego zdania, ale uważaj – jeśli napiszesz, że Andrzej Stasiuk to grafoman, Jerzy Duda-Gracz nie potrafił malować, a Andrzej Wajda nie potrafi kręcić filmów – narazisz się na śmieszność.

Argumentów potwierdzających własne zdanie.

Podkreśleń, że to subiektywna ocena piszącego, np.
- moim zdaniem…/uważam, że…;
- można się ze mną nie zgadzać, ale sądzę, iż…;
- nie potrafię się przekonać do…

Szerszego spojrzenia na omawiane dzieło – umiejscowienia go w kontekście całego dorobku reżysera, malarza czy pisarza, konkretnego nurtu, dzieł o podobnej tematyce, podobnym stylu, atmosferze epoki, w jakiej powstał, itp.

Odwołań do innych recenzentów.

Zanim napiszesz…

Zbierz informacje na temat utworu, o którym chcesz pisać. Jeśli recenzja będzie dotyczyć książki, możesz sięgnąć po czasopisma poświęcone kulturze (np. Nowe książki – to pismo w całości poświęcone jest recenzjom). Również w gazetach codziennych znajdziesz krótkie, informacyjne recenzje na temat najnowszych książek, filmów i spektakli.

Pamiętaj, aby zapisać najważniejsze dane: tytuł, nazwisko autora, wykonawców, twórców muzyki itd. Jeśli jesteś w teatrze, kup program – tylko dzięki niemu będziesz znał dokładnie nazwiska twórców spektaklu.

Zastanów się, co Ci się podobało, a co nie, co zamierzasz skrytykować, a co pochwalić. Zbierz argumenty.

Zdecyduj się, co zamierzasz zaakcentować w swojej recenzji, czemu poświęcisz największą uwagę – może to być element utworu, który ci się spodobał albo wręcz przeciwnie.

Możesz porównać swoją opinię z innymi recenzjami albo z opinią twoich kolegów. Staraj się jednak niczym nie sugerować, zachowaj indywidualne spojrzenie. Masz pełne prawo do własnych sądów, o ile będziesz umiał znaleźć dla nich rozsądne argumenty.

Aby recenzja była udana…

1. Recenzent powinien poinformować odbiorców o dziele, musi więc podawać prawdziwe, dokładne informacje.

tak
Marek Kondrat w roli Hrabiego zyskał uznanie widzów.
Na wystawie zgromadzono prace 12 artystów francuskich i holenderskich.

nie
Aktor grający Hrabiego z pewnością zasługuje na uznanie.
Na wystawie były prace wielu artystów z różnych krajów.

2. Recenzent powinien posługiwać się fachowym słownictwem z danej dziedziny sztuki.

tak
Słowa uznania należą się scenografowi za stworzenie bardzo oryginalnej dekoracji.
Uwagę czytelnika z pewnością przykuje wątek przygodowy – historia poszukiwań tajemniczego skarbu Inków.

nie
Słowa uznania należą się osobie, która wymyśliła tak niezwykłe ozdoby sceny.
Z pewnością wielu osobom spodoba się opis przygód związanych z poszukiwaniami tajemniczego skarbu Inków.

3. Recenzent wprowadza w tematykę utworu, przedstawia jego problematykę, ale go nie streszcza.

tak
Nowy film opowiada o przygodach 10-letniego chłopca i trójki jego nietypowych przyjaciół.
Na wystawie zaprezentowano zdjęcia z tzw. cyklu miejskiego – portrety prostych robotników, kupców, sceny z życia mieszkańców wielkich bloków.

nie
Na początku filmu poznajemy chłopca, który postanawia wyruszyć w świat, więc nocą opuszcza swój dom i namawia do ucieczki troje swoich dziwnych przyjaciół.
Zdjęcia przedstawiają robotników, którzy pracują na budowie albo mają przerwę w pracy i jedzą obiad. Na innych zdjęciach są pokazani ludzie, którzy mieszkają w blokach – jedni rozmawiają, inni wracają z pracy, niosą zakupy.

4. Recenzent argumentuje swoją opinię.

tak
Mój sprzeciw natomiast wywołało obsadzenie Izabelli Scorupco w roli Heleny. Zbyt współczesna uroda, widoczna sztuczność aktorki i wyraźne kłopoty w posługiwaniu się językiem polskim – nie tak wyobrażałam sobie ukochaną Skrzetuskiego.
Marcina Borowicza na początku trudno darzyć sympatią – to rozkapryszony, egoistyczny i tchórzliwy dzieciak. Stopniowo jednak zmienia się, dorośleje – jego odważne przeciwstawienie się rusyfikatorom z pewnością zasługuje na szacunek.

nie
Nie podobała mi się Izabella Scorupco jako Helena, ponieważ zupełnie nie pasowała do tej roli.
Marcina Borowicza na początku trudno lubić, nie wzbudza wcale sympatii. Później jednak dorośleje i już zasługuje na szacunek.

5. Recenzent powinien wyrazić opinię o wartości utworu – określić, co nowego wnosi on do kultury, dla kogo jest przeznaczony.

tak
Wystawa przybliżyła twórczość artystów, o których do tej pory można było jedynie przeczytać w książkach. To fantastyczne przedsięwzięcie na długo zostanie w pamięci zwiedzających.
Powieść adresowana jest do młodzieży, ale z pewnością jej filozoficzne przesłanie oraz dowcipne dialogi i wartka akcja zyskają uznanie również starszych czytelników.

nie
Dobrze, że taka wystawa się odbyła, bo wiele osób z ochotą ją zwiedziło.
W powieści jest dużo śmiesznych dialogów i mądrych myśli – to powinno się spodobać czytelnikom.

Krok po kroku… piszemy recenzję

1. Tytuł recenzji

Bądź oryginalny! Dobry tytuł pracy podwyższa jej ocenę. Tytuł powinien zachęcić do przeczytania recenzji, może też od razu ujawniać stosunek recenzenta do omawianego dzieła.

W roli tytułu może wystąpić:

cytat (pamiętaj o podaniu autora słów)

„Zagrajcie mi to pięknie” (Andrzej Wajda)
Jak pięknie można zagrać „Pana Tadeusza”?

związek frazeologiczny lub przysłowie

Jak pies z kotem – refleksje po lekturze „Zemsty” Aleksandra Fredry.

Twoje osobiste wrażenia

Moja wizyta w Soplicowie – recenzja filmu „Pan Tadeusz”.

2. Zdanie wprowadzające

Przedstaw, czego będzie dotyczyć recenzja. Czasem ważna może być informacja, w jaki sposób zetknąłeś się z tym utworem. Albo – dlaczego miałeś okazję uczestniczyć w tym wydarzeniu, np.

W zeszłym tygodniu razem z klasą byliśmy…
Niedawno przeczytałem…
W sobotę wieczorem zupełnie przypadkowo włączyłem telewizor i obejrzałem…

3. Określenie problematyki utworu

O czym opowiada?
Jaki jest gatunek utworu?
Czy jest to utwór (np. film) od dawna oczekiwany?

W tym punkcie spróbuj w kilku zdaniach zawrzeć najważniejsze przesłanie utworu, np.

…to nietypowa opowieść o losach młodych żołnierzy, którzy…
…zgromadzono prace plastyków, którzy posługują się bardzo oryginalną techniką…

Tu także musisz zawrzeć informację o twórcy – pisarzu, reżyserze itd. Czy już wcześniej miałeś kontakt z jego twórczością? Jeśli tak, jaka była Twoja dotychczasowa opinia? Czy ten utwór ją zmienił, czy potwierdził?

Komediowy debiut…XYZ… zaskoczył wszystkich krytyków i widzów. Znany dotychczas jako reżyser poważnych, często smutnych filmów dokumentalnych…XYZ… okazał się doskonałym satyrykiem.

4. Krytyczna analiza poszczególnych elementów struktury dzieła

Akcja – wartka, żywa czy powolna? Czy jest ona ważnym elementem (w przypadku filmów i książek przygodowych lub sensacyjnych tak, w przypadku utworów psychologicznych i obyczajowych ustępuje pierwszeństwa kreacjom bohaterów). Omów najważniejsze wątki – czy któryś z nich szczególnie Ci się spodobał?

Bohaterowie

Pozytywni czy nie?
Wzbudzają sympatię czy są obojętni?
Czy z którymś z nich utożsamiasz się?
Czy ich postępowanie wpłynęło na Twoje poglądy?
Jeśli oceniasz film lub spektakl teatralny, w tym miejscu omów grę aktorów.

Pozostałe elementy

opisy,
sposób narracji,
język utworu,
w filmie – zdjęcia, muzyka, kostiumy…

Uwaga!
Nie musisz dokładnie analizować wszystkich elementów. Możesz skupić się na akcji lub bohaterach. Ale chociaż w jednym zdaniu wyraź opinię na temat każdego zagadnienia,

Na uznanie zasługuje doskonale dopasowana muzyka autorstwa…
Najważniejszym wątkiem jest z pewnością przemiana głównego bohatera – temu zagadnieniu chciałbym więc poświęcić najwięcej uwagi.

Nie bój się – krytykuj!

Ale rozsądnie. Musisz przedstawić sensowne argumenty. Możesz też powołać się na opinię innych, ustosunkuj się do niej,

Wszystkich zachwyciła…, ja jednak uważam…

5. Twoja ocena utworu

Poświęć sporo uwagi temu fragmentowi pracy – masz możliwość zaprezentowania własnych poglądów nie tylko o konkretnym utworze, ale także na temat Twoich kulturalnych upodobań i gustów, znajomości sztuki, potrzeby kontaktów młodzieży z różnymi rodzajami sztuki (jakimi?), doboru lektur szkolnych itd.

Odpowiedz na pytania:

Czy omawiany utwór jest oryginalny, warty zapamiętania, czy też realizuje znany już dobrze schemat? Czy w sposób oryginalny porusza jakiś problem? Czy jest to dla Ciebie problem istotny? Czy w jakiś sposób pomaga w zrozumieniu pewnych zagadnień (np. film historyczny pomaga zrozumieć historię)?
Dla kogo jest przeznaczony utwór? Komu byś go polecił? Dlaczego?
Czy chciałbyś zapoznać się z pozostałą twórczością tego autora?
Co wywarło na Tobie największe wrażenie? Czego na pewno nie zapomnisz?
Czy jest jakiś element utworu, z którym na pewno się nie zgadzasz? Co chciałbyś w nim zmienić?

Możesz też wystawić własną ocenę, np.

Gdybym miał ocenić tę powieść bez wahania postawiłbym szóstkę.
Być może moja krytyka była zbyt ostra, z pewnością są osoby, którym ten film przypadnie do gustu. Ja jednak oczekiwałem czegoś ambitniejszego.

Co powinno znaleźć się w recenzji…

…książki:

tytuł, nazwisko autora,
przedstawienie problematyki (czego dotyczy akcja, główne wątki),
określenie gatunku literackiego,
ocena postępowania bohaterów,
ocena narracji (żywa, łatwa w odbiorze czy raczej nie?), stylu (prosty, zrozumiały czy trudny, wymagający skupienia?),
możesz także ocenić trafność tytułu (spróbować go wyjaśnić, jeśli jest metaforyczny) oraz szatę graficzną książki (sposób wydania, ilustracje),
podsumowanie Twojej opinii o książce: Czy warto ją przeczytać? Komu ją polecasz? Dlaczego?

…filmu:

czas i miejsce projekcji filmu,
podanie tytułu i nazwiska autora dzieła, jeżeli film jest ekranizacją dzieła literackiego (nie zawsze tytuł filmu jest taki sam jak książki),
krótka informacja o reżyserze,
przedstawienie obsady, ocena obsady (czy dobrze dobrani aktorzy),
ocena gry aktorów (możesz wybrać najlepszą postać i skontrastować ją z aktorem, którego gra nie spodobała ci się) – warto również zwrócić uwagę na postacie drugoplanowe i epizodyczne; pamiętaj też, że trudno wzbudzić sympatię widzów, grając mordercę lub wampira,
ocena pozostałych elementów filmu (akcji, scenariusza, zdjęć, muzyki) – tu także trzeba podać nazwiska twórców,
porównanie filmu z dziełem literackim (jeśli jest to ekranizacja) – czy film jest wierny wobec pierwowzoru czy odbiega od niego? Wzbogacił dzieło literackie czy je zubożył? Zachęcił Cię do przeczytania (jeśli do tej pory nie znałeś książki) czy wręcz odwrotnie?
podsumowanie twojej opinii o filmie – komu byś polecił obejrzenie go? A może jesteś rozczarowany filmem? Dlaczego?

…przedstawienia teatralnego:

tytuł, autor dramatu, nazwa teatru,
informacja o reżyserze,
obsada: przedstawienie i ocena gry aktorów,
rodzaj przedstawienia – tradycyjne (z podziałem na akty, kurtyną itd.) czy awangardowe (np. odbywa się między rzędami widzów, do udziału w przedstawieniu zachęcana jest publiczność, wszystko sprawia wrażenie happeningu),
ocena pozostałych elementów przedstawienia – choreografii, scenografii, kostiumów, muzyki – tu trzeba podać nazwiska,
porównanie z dziełem literackim (jeśli je znasz) lub z innym przedstawieniem tego dramatu (jeśli je widziałeś),
reakcja publiczności,
twoje wrażenia po spektaklu: Czy tego oczekiwałeś? Czy podobało Ci się? A może było nudne i niezrozumiałe?

…wystawy plastycznej:

organizator wystawy (galeria, muzeum),
temat wystawy, rodzaj prac (obrazy, fotografie, plakaty itd.),
autorzy prac (jeśli zagraniczni, także nazwa kraju),
styl, jaki reprezentują (tu pomoże Ci przewodnik muzealny, program wystawy, encyklopedia, recenzje w prasie albo Twój podręcznik),
zainteresowanie publiczności wystawą (dużo zwiedzających?),
twoja ocena: Które prace ci się najbardziej podobały? Dlaczego?

…koncertu:

wykonawcy, tytuły, nazwiska autorów muzyki,
nazwisko lub nazwa inicjatora i organizatora koncertu,
rodzaj koncertu (kameralny czy masowy),
ocena występu (najlepsi wykonawcy – zwróć także uwagę na ich „sceniczność”, czyli kontakt z publicznością, swobodę poruszania się po scenie),
reakcja publiczności,
ocena technicznej strony koncertu – nagłośnienie, oświetlenie, organizacja widowni, efekty specjalne, choreografia,
twoja opinia o koncercie: Duże wydarzenie czy zwykła impreza muzyczna? Co Ci się podobało, a co byś zmienił?

Wypracowanie

Jak to było naprawdę? – recenzja filmu Troja.

Słowniczek

teatr

reżyser,
dekoracja,
choreografia,
scenografia,
premiera,
prapremiera,
spektakl,
przedstawienie,
rola:
- pierwszoplanowa,
- drugoplanowa,
- epizodyczna,
kostiumy,
rekwizyty,
oświetlenie sceny,
wczuć się w rolę,
zaskakująca inscenizacja,
nowatorski pomysł;

książka

najnowsze dzieło,
debiut pisarski,
kontynuacja cyklu,
pisarz, autor, twórca
poeta,
prozaik,
świat przedstawiony,
narracja,
bohaterowie,
niejednoznaczny sens utworu,
perspektywa narracyjna,
sposób kreowania postaci,
główny wątek,
zasadniczy problem;

film

ekranizacja,
filmowa adaptacja,
wierność wobec literackiego pierwowzoru,
zamysł reżysera,
koncepcja filmu,
wartka akcja,
niespodziewane zwroty akcji,
zaskakujące rozwiązanie,
scena finałowa,
trzyma w napięciu,
wybitna obsada,
nastrojowa muzyka,
muzyczne tło filmu,
malownicze pejzaże,
doborowa obsada;

muzyka

nastrój,
atmosfera koncertu,
wykonawcy,
dobór utworów,
promocja nowej płyty,
sceniczny przepych,
kameralne spotkanie,
stali bywalcy,
muzyczne wydarzenie,
wspaniałe możliwości głosowe,
intrygujący wokal,
doskonały kontakt z publicznością,
nowatorska aranżacja utworu,
utwór instrumentalny,
improwizacja,
wielokrotne bisy;

plastyka (wystawa)

wernisaż,
wystawa,
galeria,
prezentacja prac,
wyeksponowanie arcydzieł,
promocja amatorskich prac,
grafika,
portrety,
pejzaże,
zaskakujące formy,
łagodne, stonowane barwy,
krzykliwe, kontrastowe kolory,
wymagające skupienia,
niejednoznaczne symbole,
doskonała technika;

ocena

na krytykę zasługuje,
na pochwałę zasługuje,
należą się słowa uznania,
zwraca uwagę,
oparty na ciekawym pomyśle,
niebanalne rozwiązanie,
szczególnie,
najbardziej,
wyjątkowo entuzjastyczne przyjęcie,
spotkało się z dużym uznaniem (ostrą krytyką),
szeroki krąg odbiorców,
reakcja publiczności,
wzbudza zachwyt,
sympatię,
przypadła do gustu,
utwór adresowany do…,
przeznaczony dla…,
koniecznie trzeba zobaczyć.

Zapamiętaj sformułowania

• Sugestywna gra;
• oszczędna gestykulacja (dekoracja, oszczędne kostiumy);
• bogata dekoracja, dobrze dobrana obsada (ktoś świetnie obsadzony w roli…);
• udana kreacja aktorska (zapamiętamy na długo tę kreację);
• nieprzekonująca (mało sugestywna) gra;
• nienaturalna, przerysowana gra;
• uproszczona postać;
• spłycona treść;
• aktor (reżyser) umieli wyeksponować cechy postaci;
• nowatorska interpretacja (nowe, wzbogacone odczytanie dzieła); chybiony, zły (świetny, niezły, znakomity) pomysł; wydarzenie artystyczne, nieporozumienie artystyczne;
• sztuka budzi kontrowersje;
• aplauz widowni;
• godne pochwały jest…;
• wątpię, czy…; uważam, że…;
• błąd reżysera, aktora;
• świetny (nudny, nużący) spektakl;
• znakomita ekranizacja;
• stroje z epoki;
• dbałość o szczegóły.

Recenzja książki

Recenzja książki powinna zawierać odpowiedzi na większość zamieszczonych poniżej pytań.

Dane, jak w przypadku każdego tekstu kultury: daty, autor, nurt, popularność.

Czy to ważna książka w historii literatury? Jaki jest jej status? Czy to bestseller, świetna książka nieznanego szerszej grupie odbiorców twórcy, nieudane dzieło kultowego pisarza, klasyka, którą znają wszyscy oczytani ludzie.

Jaki jest główny problem poruszany w tej książce? Czy jest on ważny dla współczesnych czytelników?

Oceń fabułę – wartka, wciąga, z pomysłem czy nudna, schematyczna?

Oceń język – typ narracji, język narratora i postaci. Czy jest literacki, czy potoczny, piękny, wulgarny, nieporadny?

Oceń kompozycję – jaki to gatunek, czy odbiega od norm, czy je wiernie realizuje?

Oceń budowę postaci, ukształtowanie przestrzeni, szukaj dokonań twórcy w tym zakresie.

Napisz do kogo jest adresowana (do humanistów, młodzieży, wszystkich?)

Zanotuj, jakie ma mocne, a jakie słabe punkty?

Podsumuj: Jak oceniasz tę książkę? Czy polecasz ją innym?

Cechy dobrej recenzji filmowej

Zawiera dokładne informacje o filmie (data produkcji, reżyser, twórca scenariusza, obsada, inni twórcy filmu).
Uwaga – dodaj ciekawostki, może to wielkie przedsięwzięcie kina, wysokobudżetowy obraz, sequel lub kino offowe. Jeśli wywołuje skandal lub jest klapą – warto to napisać.

Ocenia dzieło – jego wady i zalety. Należy skupić się na:
- grze aktorskiej,
- reżyserii,
- scenariuszu, pomyśle na realizację tematu – wielkie nowatorstwo czy powielanie schematu?
- kompozycji utworu,
- scenografii, kostiumach
- muzyce,
- tym, co w filmie szczególne (innowacje)
- w przypadku adaptacji dzieła literackiego wskazać podobieństwa i różnice pomiędzy filmem a książką. Warto zastanowić się, na ile reżyser jest wierny dziełu, na ile twórczy, czy zachowany został klimat dzieła literackiego?

Jest subiektywna (przekazuje własne opinie autora, również kontrowersyjne, wraz z ich uzasadnieniem).

Można w niej powoływać się na opinie autorytetów i wypowiedzi krytyków , polemizując lub podzielając zdanie krytyków.

Można nawiązać do innych filmów reżysera (o ile je znamy i istnieje podstawa do porównania tych różnych dzieł).

Pamiętaj o…
…dobrych i złych stronach spektaklu. Jeśli zauważysz same plusy lub same minusy, recenzja nie będzie zbyt wiarygodna.
Krytykując, nie używaj określeń wulgarnych, zbyt dosadnych. Krytykuj grę czy przedsięwzięcie artystyczne, pomysł, a nie osobę aktora czy reżysera.

Pytania przydatne w czasie pisania recenzji

Czy adaptacja jest wierna pierwowzorowi literackiemu, czy bardzo od niego odbiega?
Czy jest to raczej awangardowy, czy tradycyjny spektakl?
Jakimi środkami reżyser, scenograf, aktorzy oddali klimat sztuki, charaktery postaci?
Czy zwróciły Twoją uwagę jakieś szczególne pomysły (zabiegi) reżysera?
Co podobało Ci się najbardziej? Co najmniej?
Jak ogólnie oceniasz przedsięwzięcie (chybione, udane)?
Z czym można by je porównać (jak ta sztuka czy ekranizacja ma się do innych)?
Jakie uczucia po wyjściu z teatru (kina) budzi to dzieło, do jakich refleksji skłania?

To jest ważne!

Recenzje piszemy z filmów, wystaw, koncertów, widowisk teatralnych, książek. Ich podstawowym zadaniem jest ocena tych dzieł, ujawnienie naszej własnej, subiektywnej opinii o konkretnym dziele czy wydarzeniu artystycznym.
Nie wystarczy jednak napisać: „spektakl jest zły”, trzeba napisać także, dlaczego tak uważamy.
W recenzji oceniamy, uzasadniamy, porównujemy. Nie opowiadamy i nie streszczamy! Nie charakteryzujemy postaci!

W recenzji powinno pojawić się
jak najwięcej elementów ujawniających naszą ocenę: słów wartościujących, np. przymiotników wyrażających zarówno treści pozytywne (celny, trafny, dobry, wartościowy, wspaniały), jak i negatywne (chybiony, nieudany, nudny, zły, nieciekawy).
Warto też porównać dane wydarzenie, spektakl czy film z innymi, usytuować go w szerszym kontekście (użyjemy zapewne słów: lepszy, gorszy, bardziej trafny itp.).

Zobacz:

Jak napisać recenzję?

Recenzja książki, filmu, spektaklu teatralnego, wystawy plastycznej, koncertu

Jak to zgrabnie ująć w recenzji?

Recenzja – jak ją napisać?

Recenzja powieści