Czym są Treny Jana Kochanowskiego?
Przede wszystkim – przypomnij sobie, czym są treny. To utwory żałobne, pisane po czyjejś śmierci.
Treny Jan Kochanowski napisał po śmierci swojej małej, ukochanej córeczki Urszulki – były lamentem po utracie najbliższej mu osoby.
Cały cykl Trenów obejmuje 19 utworów – poznasz jednak zaledwie kilka wybranych. W podręcznikach najczęściej pojawiają się treny: V („Jako oliwka mała pod wysokim sadem”), VIII („Wielkieś mi uczyniła pustki w domu moim”), XIV („Gdzie te wrota nieszczęsne, którymi przed laty”) i XVIII („My, nieposłuszne, Panie, dzieci Twoje”).
Koniecznie powiedz, że podmiotem lirycznym Trenów jest Jan Kochanowski – jako zrozpaczony ojciec, a bohaterką liryczną i adresatem niektórych Trenów – jego córka Urszula.
Tematem tych utworów jest ból po śmierci bliskiej osoby i niemożność poradzenia sobie z nim.
Chcesz zabłysnąć przed nauczycielem?
Zwróć uwagę na sytuację, w jakiej znalazł się poeta. We wcześniejszych utworach Kochanowski jawi się jako humanista zachwycony życiem, wierzący w harmonię i reguły rządzące światem. Przypomnij sobie, że w swoich licznych pieśniach i fraszkach wyznawał życiową filozofię, związaną z dwoma antycznymi kierunkami myślowymi: epikureizmem i stoicyzmem. Poeta był zwolennikiem cieszenia się małymi przyjemnościami i korzystania z każdej danej nam chwili oraz spokoju i niewzruszonego przyjmowania tego, co przynosi życie.
Zapamiętaj!
Te dwie postawy życiowe to epikureizm i stoicyzm – starożytne filozofie.
To ważne!
Zwróć uwagę, że filozoficzny system Kochanowskiego załamuje się, gdy umiera jego dziecko. Poeta nie potrafi podejść do tego ze spokojem i zaakceptować tego, co się stało. Dlatego o Trenach bardzo często mówi się, że są świadectwem kryzysu światopoglądowego poety.
Chcesz zabłysnąć?
W takim razie przeanalizuj ewolucję poglądów poety. W początkowych Trenach opisuje on swój ból i to, że nie potrafi się pogodzić ze stratą córki. W kolejnych staje przed ogromną próbą swojej wiary – następuje zwątpienie w Boga, a Kochanowski jest bliski zaprzeczenia, iż istnieje życie pozagrobowe, a tym samym bliski bluźnierstwa. Po takich dramatycznych uczuciach i wątpliwościach w końcowych Trenach przychodzi ukojenie – w ostatnim, Trenie XIX Kochanowski przedstawia obraz swojej, widzianej we śnie, matki z Urszulką na rękach. Poeta godzi się ze światem.
Zobacz:
Treny Jana Kochanowskiego – tematyka i okoliczności powstania
Dlaczego mówimy, że Treny Kochanowskiego to nie tylko dramat człowieka, lecz także artysty-filozofa?