Fakty i postacie historyczne mogą stać się argumentami w egzaminacyjnej rozprawce. I na pewno bardzo spodobają się egzaminatorom.
Motyw: wolność!
Wolność jest istotną wartością w życiu człowieka. Napisz rozprawkę, w której ustosunkujesz się do powyższej tezy. W uzasadnieniu swego stanowiska wykorzystaj przykłady z literatury, historii lub ze sztuki.
- Przykład nr 1: okres zaborów
Najbardziej bolesnym dla Polaków argumentem świadczącym o tym, jak wielką wartość dla człowieka stanowi wolność, jest okres zaborów. Polska straciła niepodległość na 123 lata i w tym czasie wielokrotnie próbowała wydobyć się z niewoli. Tego, że nie da się żyć bez wolności, doświadczyli i dorośli, i dzieci. Dorośli próbowali walczyć o prawo do wolności w powstaniach (listopadowym i styczniowym), przyłączali się także do zrywów innych narodów – np. do Wiosny Ludów. Dzieci zaś odczuły szczególnie zakaz nauki w języku polskim, co także było pogwałceniem ich prawa do wolności. Niektóre, np. dzieci we Wrześni, zbuntowały się przeciw pruskiemu zaborcy.
- Przykład nr 2: reżim komunistyczny
O potrzebie bycia wolnym człowiekiem wielokrotnie nauczał Jan Paweł II. Wolność w rozumieniu polskiego papieża nie była tylko zawężona do wolności wyznania, lecz miała zdecydowanie szerszy wymiar. Jego słowa w sposób szczególny trafiały do obywateli państw dotkniętych reżimem komunistycznym. Zniewoleni przez władze Meksykanie, Kubańczycy, mieszkańcy państw afrykańskich, a także Polacy i obywatele innych krajów z tzw. bloku wschodniego dzięki nauczaniu papieża Polaka przestawali się bać i zaczynali głośno mówić o wolności. Wielu z nich zapłaciło za to zdrowiem – Jan Paweł II nigdy w pełni nie odzyskał zdrowia po zamachu na swoje życie, a wielu życiem, np. stoczniowcy strajkujący w Gdańsku, górnicy z kopalni „Wujek”, ksiądz Jerzy Popiełuszko, ale właśnie dzięki ich odwadze i ofierze żyjemy dziś w wolnej Polsce.
Inne przykłady, które można było rozwinąć:
- wóz Drzymały – jako głos za wolnością wypowiedziany przez polskiego chłopa,
- Lech Wałęsa – legendarny przywódca Solidarności,
- rewolucje światowe, w których ludzie walczyli o wolność,
- strajki pracowników domagających się poszanowania godności ludzkiej i wolności jako jednej z najważniejszych wartości,
- mur berliński – symbol niewoli w Europie Wschodniej (a obalenie tego muru to symbol wyzwolenia z komunistycznego reżimu).
Motyw: osiągnięcia cywilizacji!
Warto poznawać dorobek naszych przodków. Napisz rozprawkę, w której ustosunkujesz się do tej opinii. Odwołaj się do trzech przykładów osiągnięć cywilizacyjnych (jednego z arkusza i dwóch własnych).
Przykłady z arkusza:
1. Warto wiedzieć, jak żyli starożytni ludzie, jakie były ich wierzenia. Piramidy faraonów i ukryte w nich grobowce, np. odkryty przez Cartera grobowiec Tutenchamona, są dla nas źródłem wiedzy o starożytnym Egipcie. Archeolodzy i historycy dzięki takim odkryciom pomagają nam wyjaśnić wiele tajemnic, zagadek oraz lepiej rozumieć naszych przodków.
2. Odkrycie Troi przez Heinricha Schliemanna udowodniło współczesnym, że Homer nie wymyślił całej fabuły Iliady. Wielka wojna Greków z Trojanami miała faktycznie miejsce, co dało możliwość poznania taktyki wojennej starożytnych oraz ich wojskowych umiejętności. Miłośnikom literatury zaś umożliwiło lepsze wyobrażenie sobie scen największej epopei starożytnej Grecji.
3. Zalanie przez lawę miast Pompeje i Herkulanum utrwaliło dorobek starożytnych Rzymian. Dzięki wykopaliskom prowadzonym na tych terenach przez Giuseppe Fiorellego poznaliśmy budowę rzymskich miast, ich topografię oraz warunki życia ludzi żyjących w pierwszych wiekach naszej ery. Wiemy, że starożytni dbali o czystość i higienę, o czym świadczą np. łaźnie. Ważne były dla nich duchowe sprawy, skoro budowali liczne świątynie. Nie stronili od rozrywki, którą stanowiły przedstawienia teatralne wystawiane w amfiteatrze.
Ogólny argument (do zastosowania w każdym z powyższych przykładów):Wykopaliska i odkrycia archeologiczne umożliwiają nam poznanie dorobku naszych przodków. Dzięki nim możemy zastanowić się nad własnym życiem, nad wartościami, które są dla nas ważne, nad przemijaniem.
Inne przykłady (spoza arkusza):
1. Mumifikacja i balsamowanie zwłok stosowane przez starożytnych Egipcjan nawet i dziś zadziwiają naukowców i lekarzy. Część tej tajemnej wiedzy na pewno wykorzystywana jest współcześnie.
2. Powinniśmy mieć świadomość, z jakim trudem starożytni zdobywali wiedzę, jak wiele dzieli glinianą tabliczkę czy papirus, na którym prowadzono zapiski, od kolorowych książek, zeszytów i notatników używanych dzisiaj. Wygodniej pisze nam się piórem kulkowym, długopisem żelowym, cienkopisem w porównaniu ze starożytnymi piszącymi patyczkiem, rylcem czy piórem… gęsim. Dzisiejsze możliwości są jednak niewątpliwie zasługą naszych przodków.
3. Wynalazki takie jak koło (osiągnięcie w starożytnej Mezopotamii), systemy nawadniające stosowane przez Egipcjan żyjących nad Nilem, system z łaźni rzymskich dziś wykorzystywane są przez nas na każdym kroku.
4. Nawet kalendarz zawdzięczamy przodkom. Dzięki zdobytej przez nich wiedzy umiemy dziś odmierzać czas.
Motywy: szczęście, miłość, człowiek!
Oto dwa tematy, w których można było użyć podobnych przykładów z życia ważnych postaci historycznych:
1. Napisz rozprawkę, w której ustosunkujesz się do tezy: To człowiek człowiekowi jest potrzebny do szczęścia. W uzasadnieniu swego stanowiska wykorzystaj przykłady z literatury, historii lub ze sztuki.
2. Napisz rozprawkę na temat: Jeśli nie szata zdobi człowieka, to w czym tkwi jego wartość? W pracy posłuż się przykładami z literatury, historii bądź sztuki.
Przykład – postać (do obydwu tematów):
Matka Teresa z Kalkuty
- Przykładowy argument do tematu 1:
Całym swoim życiem Matka Teresa z Kalkuty udowodniła, jak bardzo człowiekowi potrzebny jest drugi człowiek. Służąc bliźniemu, można obdarować go szczęściem, pomóc w samotności i biedzie.
- Przykładowy argument do tematu 2:
Skromne siostry zakonne, których przewodniczką była Matka Teresa z Kalkuty, nie dbały o piękno swoich szat ani o ładne ubrania dla swoich podopiecznych. Znajdowały się najbiedniejszymi, potrafiły dostrzec piękno w człowieku trędowatym, chorym, opuszczonym przez wszystkich.
Inne przykłady:
Do tematu nr 1:
- Jan Sobieski i Marysieńka – miłość spowodowała wiele pozytywnych zmian w ich życiu, może nawet dodała skrzydeł Sobieskiemu pod Wiedniem.
Do tematu nr 2:
- Jezus Chrystus – w swoim nauczaniu wielokrotnie mówił o przewadze wartości duchowych nad materialnymi.
- św. Franciszek – wyrzekł się majątku ojca i pokazał życiem, że wartość człowieka polega na miłości oraz dobroci do wszystkich stworzeń.
- Jan Paweł II – następca św. Piotra – nawoływał do przemiany duchowej i odrzucenia takich materialnych wartości, które odbierają człowiekowi wolność.
Zobacz: