Scharakteryzuj twórczość Jana Andrzeja Morsztyna.
Jan Andrzej Morsztyn jest czołowym reprezentantem dworskiej poezji barokowej.
- Jego poetycki dorobek określono mianem „błahej treści w wyszukanej formie”. Źródłem tej etykietki jest fakt, iż Morsztyn jako marinista skupił swe twórcze działania na poszukiwaniu nowych, kunsztownych, zaskakujących form wyrażenia treści. I tak, tematami jego utworów nie są problemy egzystencjalne ani prawdy filozoficzne. Bywają nimi: życie dworskie, płocha miłość, flirt, zmysły, „gra miłosna” – stąd też inne określenie Jana Andrzeja Morsztyna – poeta miłości.
- Morsztyn jest mistrzem maniery barokowej, używa szczególnie często kontrastu, paradoksu, licznych oksymoronów; charakterystyczne rekwizyty, którymi obrazuje wdzięczny temat miłości, to bladość twarzy, łomot serca, skargi i żale. Zauważmy, że ten zbiór póz i gestów przejmą poeci romantyczni.
- Tomiki poezji Morsztyna noszą tytuły: Kanikuła albo psia gwiazda i Lutnia.
O życiu i twórczości Jana Andrzeja Morsztyna
Był to poeta dworzanin. Więcej nawet: dyplomata zaplątany w polityczne intrygi. Dla literatury polskiej jednak Morsztyn to przede wszystkim symbol poezji barokowej, tworzonej na wzór włoskiego Marina. Dla wielu jest to też poeta naznaczony piętnem zdrady – okrzyknięto go bowiem zdrajcą na rzecz Francji. Cóż – dla dworaka trudnym jest chyba moment, gdy następuje zmiana króla. Morsztyn zajmował się polityką, uważał, że należy wzmocnić władzę królewską, optował za stronnictwem profrancuskim i bardzo prawdopodobne, że dwór francuski okazywał mu swą wdzięczność w formie finansowej. Wszystko było dobrze, dopóki królowie polscy (zwłaszcza królowa Ludwika Maria) żywili sympatię do Francji. Zmieniło się, gdy na tronie zasiadł Jan Sobieski i zaczęły brać górę upodobania prohabsburskie. Morsztynowi, który kupił ziemię we Francji i złożył przysięgę Ludwikowi XIV, zarzucono zdradę stanu. W 1683 roku poeta opuszcza Polskę – do końca życia pozostanie we Francji.
Najbardziej zaskakujące utwory Jana Andrzeja Morsztyna:
- Na krzyżyk na piersiach jednej panny (podmiot liryczny chciałby być… krucyfiksem),
- Do trupa (zakochany jest w gorszej sytuacji niż nieboszczyk),
- Do motyla (porównanie mężczyzny adorującego kobietę do ćmy igrającej z płomieniami świecy),
- Nagrobek Perlisi (psi tren).
Zobacz:
Porównaj twórczość czołowych poetów baroku: Jana Andrzeja Morsztyna i Daniela Naborowskiego.