Nawiązania do Antygony
Jak się okazuje, bohaterka mitu i tragedii Sofoklesa podziałała na wyobraźnię twórców różnych epok.
Oto niektóre z tych nawiązań:
I. W antycznych tragediach dwa razy wątek losów Antygony podjął Eurypides (Fenicjanki), a także Ajschylos w dramacie Siedmiu przeciw Tebom.
II. Późniejsze dramaty nawiązujące do Antygony:
- Godzina Antygony Artura Marii Swinarskiego, dramat w trzech aktach (Paryż, 1960) – konflikt między sześcioma polskimi żołnierzami walczącymi po stronie rewolucji hiszpańskiej (substytut chóru z tragedii greckiej), chcącymi pogrzebać na cmentarzu kościelnym ciało poległego towarzysza broni, i proboszczem, który się na to nie zgadza. Dzięki zabiegowi teatru w teatrze autor zawarł w swoim dramacie skrót klasycznej Antygony.
- Cisza (w pierwszej wersji Winogrona Antygony) Romana Brandstaettera (1961) – utwór pokazujący Antygonę wbrew mitowi: bohaterka spełnia swój obowiązek wobec brata, ale robi to bez przekonania, bez poczucia słuszności tego, co czyni, nie wierzy w sens praw moralnych:
Ale ja wiem,
Że bogowie nie mogą pomóc ludziom,
A ludzie nie mogą pomóc bogom.
Wszystko co żyje,
Jest bezradne wobec życia,
Wszystko co umarło,
Jest bezradne wobec śmierci.
- Antygona w Nowym Jorku Janusza Głowackiego – sztuka pokazująca nowojorskich bezdomnych w Tompkins Square Park. Stanowią oni poważny problem dla władz miasta, które starają się kolejnymi restrykcjami i zarządzeniami wprowadzić w mieście porządek. Jedną z bezdomnych jest portorykańska dziewczyna Anita, która chce w parku godnie pochować swego ukochanego – urządzić stypę i mieć miejsce, na które będzie mogła przychodzić. Płaci więc Pchełce i Saszy – aby przywieźli zwłoki z Long Island do parku. Przedsięwzięcie się udało, Anita wypełniła obowiązek wobec zmarłego, ale naraziła się miastu. Powtórzony został antyczny konflikt jednostka – państwo. Anita nie może znieść restrykcji stosowanych wobec bezdomnych i odbiera sobie życie – wiesza się w bramie parku.
- W literaturze obcej: dramaty Jeana Cocteau, Bertolta Brechta.
III. Antygona w poezji:
- Antygono, patronko sióstr Kazimiery Iłłakowiczówny,
- Czesław Miłosz, wiersze Antygona (1949) czy W Warszawie:
Ale ten płacz Antygony,
Co szuka swojego brata,
To jest zaiste ponad miarę
Wytrzymałości.
- Koniec gry Artura Międzyrzeckiego (1968),
- Do Antygony Joanny Kulmowej.
IV. Innego typu nawiązania do tragedii Sofoklesa:
- dramat postaw występujący w Odprawie posłów greckich Jana Kochanowskiego,
- kontrastowe pary sióstr w Balladynie (Balladyna i Alina) oraz Lilli Wenedzie (Lilla Weneda i Rosa Weneda) Słowackiego czy Warszawiance Wyspiańskiego (Anna i Maria).
V. Malarstwo:
Obrazy Henryka Rodakowskiego i Adama Kokulara przedstawiające scenę, w której Antygona prowadzi swego ojca na wygnanie.
Zobacz:
Spróbuj rozpoznać treść pojęcia tragizm, analizując sytuację Antygony.
Racje serca i racje rozumu – rozpatrz konflikt między Antygoną a Kreonem
Co możesz powiedzieć o konflikcie tragicznym w Antygonie Sofoklesa?