Nawiązania do Antygony

Jak się okazuje, bohaterka mitu i tragedii Sofoklesa podziałała na wyobraźnię twórców różnych epok.
Oto niektóre z tych nawiązań:

I. W antycznych tragediach dwa razy wątek losów Antygony podjął Eurypides (Fenicjanki), a także Ajschylos w dramacie Siedmiu przeciw Tebom.

II. Późniejsze dramaty nawiązujące do Antygony:

  • Godzina Antygony Artura Marii Swinarskiego, dramat w trzech aktach (Paryż, 1960) – konflikt między sześcioma polskimi żołnierzami walczącymi po stronie rewolucji hiszpańskiej (substytut chóru z tragedii greckiej), chcącymi pogrzebać na cmentarzu kościelnym ciało poległego towarzysza broni, i proboszczem, który się na to nie zgadza. Dzięki zabiegowi teatru w teatrze autor zawarł w swoim dramacie skrót klasycznej Antygony.
  • Cisza (w pierwszej wersji Winogrona Antygony) Romana Brandstaettera (1961) – utwór pokazujący Antygonę wbrew mitowi: bohaterka spełnia swój obowiązek wobec brata, ale robi to bez przekonania, bez poczucia słuszności tego, co czyni, nie wierzy w sens praw moralnych:
    Ale ja wiem,
    Że bogowie nie mogą pomóc ludziom,
    A ludzie nie mogą pomóc bogom.
    Wszystko co żyje,
    Jest bezradne wobec życia,
    Wszystko co umarło,
    Jest bezradne wobec śmierci.
  • Antygona w Nowym Jorku Janusza Głowackiego – sztuka pokazująca nowojorskich bezdomnych w Tompkins Square Park. Stanowią oni poważny problem dla władz miasta, które starają się kolejnymi restrykcjami i zarządzeniami wprowadzić w mieście porządek. Jedną z bezdomnych jest portorykańska dziewczyna Anita, która chce w parku godnie pochować swego ukochanego – urządzić stypę i mieć miejsce, na które będzie mogła przychodzić. Płaci więc Pchełce i Saszy – aby przywieźli zwłoki z Long Island do parku. Przedsięwzięcie się udało, Anita wypełniła obowiązek wobec zmarłego, ale naraziła się miastu. Powtórzony został antyczny konflikt jednostka – państwo. Anita nie może znieść restrykcji stosowanych wobec bezdomnych i odbiera sobie życie – wiesza się w bramie parku.
  • W literaturze obcej: dramaty Jeana Cocteau, Bertolta Brechta.

III. Antygona w poezji:

  • Antygono, patronko sióstr Kazimiery Iłłakowiczówny,
  • Czesław Miłosz, wiersze Antygona (1949) czy W Warszawie:
    Ale ten płacz Antygony,
    Co szuka swojego brata,
    To jest zaiste ponad miarę
    Wytrzymałości.
  • Koniec gry Artura Międzyrzeckiego (1968),
  • Do Antygony Joanny Kulmowej.

IV. Innego typu nawiązania do tragedii Sofoklesa:

  • dramat postaw występujący w Odprawie posłów greckich Jana Kochanowskiego,
    • kontrastowe pary sióstr w Balladynie (Balladyna i Alina) oraz Lilli Wenedzie (Lilla Weneda i Rosa Weneda) Słowackiego czy Warszawiance Wyspiańskiego (Anna i Maria).

V. Malarstwo:
Obrazy Henryka Rodakowskiego i Adama Kokulara przedstawiające scenę, w której Anty­gona prowadzi swego ojca na ­wygnanie.

 

Zobacz:

Antygona – pytania i odpowiedzi

Antygona – Sofokles

Antygona Sofoklesa jako przykład tragedii klasycznej

Z jakiego mitu wywodzi się Antygona Sofoklesa?

Spróbuj rozpoznać treść pojęcia tragizm, analizując sytuację Antygony.

Antygona Sofoklesa na lekcji

Antygona – charakterystyka

Racje serca i racje rozumu – rozpatrz konflikt między Antygoną a Kreonem

Co możesz powiedzieć o konflikcie tragicznym w Antygonie Sofoklesa?