Ignacy Krasicki napisał trzy poematy heroikomiczne.
- Pierwszym była Myszeida – poemat o wojnie szczurów i kotów, o akcji rozgrywającej się w Kruszwicy, za czasów króla Popiela.
- Drugi poemat heroikomiczny Krasickiego Monachomachia, wymierzony w kler, dotknął duchownych tak bardzo, że wybuchł skandal. Autor spotkał się z ostrą krytyką. Mimo że pisał, iż krytykuje postawy, nie konkretnych ludzi, mimo że głosił, iż „prawdziwa cnota krytyk się nie boi” – musiał jakoś usprawiedliwić się przed światem.
- Napisał więc trzeci poemat heroikomiczny – Antymonachomachię. Pozornie odwoływał w niej poprzednie poglądy, w rzeczywistości jednak utwór je potwierdza. W ten sposób literatura polska zyskała przykład palinodii – utworu, który jest odwołaniem poprzedniego, ale odwołaniem na niby.
Po co pisać takie utwory?
By „bawiąc, uczyć”, tak właśnie jak pragnął Krasicki.
- Gatunek: poemat heroikomiczny.
Gatunek łączy komiczną treść z heroicznym, eposowym stylem. W wyniku powstaje zabawny utwór „hero” i „komiczny”, w poważnym tonie można opisać wojnę żab lub kotów z myszami. W zderzeniu konwencji rodzi się humor, a za pomocą humoru można zaprezentować gorzkie prawdy.
Notatka o Monachomachii
- Tytuł: Monachomachia – wojna mnichów.
- Miejsce akcji: Miasteczko anonimowe, w którym
Było trzy karczmy, bram cztery ułomki
Klasztorów dziewięć i gdzieniegdzie domki.
- Osoby: Mnisi, dominikanie i karmelici, nazwani tu niestety – wielebnym głupstwem.
- Co się dzieje:
Mnisi prezentują nieuctwo, obżarstwo, pijaństwo. Zamiast studiować księgi, odprawiać modły – śpią, piją, urządzają bijatyki. I tak właśnie ma dojść do scholastycznej dyskusji pomiędzy rywalizującymi ze sobą zakonami: dominikanami i karmelitami. Dysputa wkrótce przekształca się w bójkę. Argumenty dysputy także są znaczące: „Pijemy dobrze, ale lepiej oni” – mówi z rozbrajającą szczerością karmelita. Bitwa, w której fruwają talerze i pantofle, opisana jest z powagą godną lutni Homerowej. W roli antycznej bogini występuje Jędza niezgody, patos towarzyszy narodom – tak właśnie, jak to się dzieje w poematach heroikomicznych. Finał: pełen zacnego trunku puchar godzi zwaśnione zakony…
- Cel utworu:
Ostra krytyka zakonnego życia, ciemnoty kleru, próżniactwa i nieuctwa. Szczególnie do roli edukacji przywiązywał Krasicki wielką wagę i sądził, że walka z ciemnotą jest konieczna w zagrożonej ojczyźnie.
Zobacz:
Czym charakteryzuje się kompozycja poematu heroikomicznego? Podaj przykłady tego gatunku.