Czym jest publicystyka i czemu akurat w oświeceniu nastąpił jej rozwój?

Publicystyką określa się piśmiennictwo poświęcone aktualnym zdarzeniom i problemom, rozmaite traktaty, ulotki, artykuły w pismach, anonimy. Wydarzenia polityczne, takie jak Sejm Wielki, bardzo sprzyjają twórczości tego typu, walka o reformy – tym bardziej. Dodajmy do tego fakt, że w czasie oświecenia rozwinęło się czasopiśmiennictwo – a zatem istnieje prasa i jest gdzie swoje poglądy drukować. Jasne więc, że to idealna epoka, by rozwinęła się w niej publicystyka, choć jeszcze jej tak nie nazywano. Ale też nie narodziły się publikacje tego typu w oświeceniu, pamiętamy wszak traktaty Andrzeja Frycza Modrzewskiego z renesansu.

Z kolei czytelnictwo prasy oświeceniowej nie może równać się z czytelnictwem, które rozwinie się w pozytywizmie. Dopiero wtedy rozkwitnie polska publicystyka.

Słynne wypowiedzi:

Stanisław Staszic

  • „Polska to solidarna jedność wszystkich Polaków”.
  • „Paść może i naród wielki; zniszczeć tylko nikczemny”.
  • „Takie Rzeczypospolite będą, jakie ich młodzieży chowanie”.

Hugo Kołłątaj

  • „Nie lękajcie się ogólnej ludzkiej wolności, lecz obawiajcie się złego wolności urządzenia”.

Stanisław Konarski

  • „Nie masz zasług; te, co my zowiem zasługi,
    Są tylko ku ojczyźnie wypłacone długi”.

 

Zobacz:

Reformatorska myśl polskich publicystów epoki oświecenia