Wolter

Syn paryskiego urzędnika naprawdę nazywał się François Marie Arouet. Przybrał pseudonim Wolter, zresztą utrzymywał, iż jest nieprawym synem pewnego księdza – czy to dla uatrakcyjnienia swej biografii, czy też dla wyjaśnienia patronatu, który nad edukacją młodzieńca sprawował ów duchowny. Wolter był człowiekiem błyskotliwym i inteligentnym, o niezależnych poglądach, których zażarcie bronił. Najprawdopodobniej nie był lubiany – skoro potrafił docinać, a nawet ostro krytykować dokonania swoich kolegów. Sam miał podobno powiedzieć, że twórca, z którym on – Wolter – się nie spierał, nie stworzył zapewne nic godnego uwagi. Wolter był więźniem Bastylii (za przekonania), był też faworytem monarchów: przyjacielem pruskiego Fryderyka Wielkiego czy Ludwika XV. Był autorytetem doby oświecenia, ważną postacią, od jego nazwiska wywiedziono nawet termin wolterianizm. Zmarł w roku 1778, w tym samym, co Rousseau, z którym podobno się nie lubili.

Wolter zajmuje w filozofii i literaturze francuskiej czołowe miejsce.

  • Jest typowym reprezentantem epoki, wybitną jednostką, głosi swobodę przekonań, racjonalizm (choć nie ateizm), potrzebę dążenia do szczęścia i dobrobytu.
  • Dzieła filozoficzne Woltera to:
    • Listy o Anglikachi Traktat o tolerancji,
    • poza tym napisał szereg powiastek filozoficznych, m.in. Kandyd,
    • tragedie, poematy (Dziewica Orleańska),
    • Słownik filozoficzny.
    • Był także współautorem Wielkiej encyklopedii francuskiej.
  • Miał rozległe zainteresowania i liczne talenty. Życie Woltera było burzliwe i pełne sensacji: wygnanie, uwięzienie w Bastylii, słynne romanse, pobyt na dworze króla pruskiego. Filozof miał osobowość podróżnika, polemisty, człowieka o ciętym dowcipie. Zawsze skupiał wokół siebie elitę intelektualną, a posiadłość Ferney, którą zakupił pod koniec życia, stała się ośrodkiem życia literackiego.
  • Wpływ myśli Woltera na epokę był tak duży, że utworzono nawet pojęcie wolterianizmu.
    • Nazwa ta obejmowała wszelkie tendencje w literaturze, filozofii, publicystyce ukształtowane pod wpływem poglądów Woltera.
    • Oprócz poglądów wolterianizm to także formy wypowiedzi (np. powiastka filozoficzna) używane przez myśliciela i rozpowszechnione wśród ludzi pióra.
    • To także wolterowski typ osobowości – człowieka wolnomyśliciela, odważnie głoszącego swoje poglądy.

Najważniejsze elementy filozofii Woltera (wolterianizmu):

  • krytycyzm – odrzucenie wszelkich autorytetów, występowanie przeciw Kościołowi, despotyzmowi, krytyka arystokracji,
  • tolerancja– każdy ma prawo do swoich wyznań i poglądów,
  • równość – wszyscy ludzie są równi wobec prawa,
  • deizm– Bóg istnieje, jest podstawą praw moralnych, ale nie wtrąca się w sprawy świata,
  • monarchia oświecona – jako najlepszy ustrój,
  • antyklerykalizm – Kościół uważa za zbędną instytucję,
  • sapere aude! – odważ się posługiwać rozumem (hasło Horacego okrzyknięte przez Kanta hasłem epoki).

Zobacz:

Czym jest wolterianizm?

Filozoficzne koncepcje Woltera

Kandyd, czyli optymizm Woltera

Kandyd Woltera jako przykład powiastki filozoficznej i Kandyd jako typ bohatera.