Charakterystyka oświecenia Nazwa – oświecenie Ogólnie oświeceniem nazywamy osiągnięcia kultury i nauki wieku XVIII. Po raz pierwszy użyto tej nazwy w Niemczech. Sugerowano w ten sposób, iż po wieku ciemnoty i zacofania nowa myśl wnosi światło rozjaśniające noc baroku. Uwierzono bowiem w siłę nauki i wiedzy. Mówiono też o tej epoce: wiek rozumu lub wiek filozofów. Nazwa wywodzi się zatem od światła, inaczej niż poprzednia – od klejnotu (barok), a
Geneza utworu Kandyd (pełny tytuł Kandyd, czyli optymizm) to najsławniejsza powiastka filozoficzna Woltera. Została wydana w 1759 r. – w początkach zamieszkiwania przez autora zamku w Ferney, gdzie spędził ostatnich 20 lat życia. Tytułowy bohater podczas długiej podróży (której celem jest odnalezienie i poślubienie utraconej Kunegundy) przeżywa najrozmaitsze przygody – fantastyczne i tzw. życiowe. Towarzyszą mu dwaj filozofowie antagoniści – Pangloss (który uważa, że nie ma skutku bez przyczyny i że wszystko zawsze dzieje się jak
Kilka zasad na początek Znajdujesz się w świecie rozumu. W ubiegłym stuleciu Kartezjusz uzmysłowił to światu – tylko myśl jest pewna. Tak zrodził się racjonalizm – tylko rozum (ratio) to narzędzie zdolne do poznania świata. Wiek XVIII mocno myśl rozwinął. Oto kamienie milowe: Racjonalizm Pewne jest tylko to, że myślimy. Nie umiemy odpowiedzieć na setki pytań – ale pytamy, szukamy odpowiedzi, choć nie ma wiedzy – rozum pracuje. Krytycyzm Ludzie oświecenia podnieśli
Hasło „filozofia oświeceniowa” wywołuje skojarzenie: Wolter, racjonalizm, encyklopedyści. Gdzie działają? We Francji. Co głoszą? Pochwałę rozumu i wiedzy, wolności i równości człowieka oraz tolerancji. Bardzo dobrze, ale do tej głównej etykietki trzeba dorzucić kilka uwag. Racjonalizm nie jest pojęciem osiemnastowiecznym. Jego ojcem był myśliciel wieku XVII, Kartezjusz, który rzekł słynne „Cogito ergo sum” (myślę, więc jestem). Wymieniony pośród wielkiej trójcy Jan Jakub Rousseau jest przecież twórcą sentymentalizmu, i uczucie, wrażliwość,
Kandyd Kandyd, czyli Optymizm to tytuł powiastki filozoficznej napisanej przez Woltera. Pojawiają się tu motywy podróżnicze i awanturnicze. Od samego początku trudno jednak traktować owo dzieło na serio, skoro sam autor nie traktuje serio swoich bohaterów. Bo czy autor szanujący swojego bohatera umieściłby go w zamku, o którego potędze świadczy to, że posiadał drzwi i okna? Zresztą Wolter postarał się, aby jego bohater nie pozostał w owym świetnym zamku zbyt
Co jest ważne? Znajdujemy się u progu współczesnego świata. W tym stuleciu miało miejsce kilka kluczowych dla Europy zdarzeń – i w dziedzinie historii jak i myśli czy nauki. Wówczas ukształtował się współczesny sposób myślenia, powstały potęgi państwowe. Człowiek oświecenia uwierzył we własne siły. Chce zbudować świat szczęścia i rozumu tu i teraz, na ziemi, za życia wierzyć w cywilizację, chce używać rozumu, ale i korzystać z rozrywek. Główny nurt –
Wolter Syn paryskiego urzędnika naprawdę nazywał się François Marie Arouet. Przybrał pseudonim Wolter, zresztą utrzymywał, iż jest nieprawym synem pewnego księdza – czy to dla uatrakcyjnienia swej biografii, czy też dla wyjaśnienia patronatu, który nad edukacją młodzieńca sprawował ów duchowny. Wolter był człowiekiem błyskotliwym i inteligentnym, o niezależnych poglądach, których zażarcie bronił. Sądzę, że nie był lubiany – skoro potrafił docinać, a nawet ostro krytykować dokonania swoich kolegów. Sam miał podobno powiedzieć, że
1. Epoka oświecenia to: a) cały wiek XVII b) przełom XVII i XVIII wieku c) cały wiek XVIII Komentarz: Epoka oświecenia trwała w Europie przez cały wiek XVIII, choć jej korzenie tkwią jeszcze w wieku XVII. Wtedy to w Anglii pojawiły się nowe tendencje, które doprowadziły do rozkwitu nauk eksperymentalnych i przyrodniczych, co zaowocowało licznymi odkryciami w tych dziedzinach. Na bazie tych dokonań zaczęto myśleć o świecie jako o wielkim
Mini-CV Wolter urodził się w 1694 roku w rodzinie mieszczańskiej. Studia w kolegium jezuickim. 1726-1729 – pobyt w Anglii, fascynacja systemem politycznym i wolnością myślenia. 1734-1743 – pobyt w Cirey, twórczość literacka. 1750-1753 – pobyt w Prusach. 1755-1778 – okres filozoficzny. Wolter, właściwie François Marie Arouer to wybitny francuski pisarz, filozof, historyk, jeden z głównych przedstawicieli oświecenia. Postać ciekawa i barwna. Człowiek o ciężkim i nieugiętym charakterze, światowiec żądny sławy i pieniędzy, który poświęcił swe życie na rozpowszechnianie idei racjonalizmu i na walkę
Na podstawie przytoczonego fragmentu utworu oraz swojej znajomości lektury odpowiedz na pytanie: Czym jest życie, kim jest człowiek według Wertera? Odwołaj się do dwóch znanych Ci bohaterów lektur, którzy głosili podobne teorie. 22 maja Niejednemu już wydawało się, że życie jest snem tylko, a i mnie uczucie to nie opuszcza ani na chwilę. Gdy spoglądam na szranki, w które wtłoczona jest czynna, badawcza energia człowieka, i widzę, że wszelka działalność nasza ogranicza się
Co prawda pierwsza z nich jest dyscypliną naukową w pełnym tego słowa znaczeniu, druga zaś sztuką, ale bardzo często splatają się one ze sobą. Może czytałeś Ucztę albo Obronę Sokratesa Platona? Koniecznie wspomnij o tych utworach, gdyż są one nie tylko genialnymi dziełami filozoficznymi, ale również odznaczają się kunsztowną literacką formą. Za sprawą Platona dialog stał się sposobem prowadzenia dyskursu filozoficznego, a jego szczególną odmianę stanowił dialog sokratyczny. Pochwal się
Doświadczenia Kandyda jako sposób dyskusji o poglądach filozoficznych. Jaką funkcję spełnia epizod w Eldorado? Wolter odpowiada na optymistyczną wizję świata przedstawioną w poglądach Leibniza i Rousseau. Na pesymistyczny obraz jego świata składają się: wojna – podstawowa instytucja ludzkości, choroby, nędza, trzęsienie ziemi, fanatyzm religijny, prześladowania inkwizycji, nierówność wobec prawa, przesądy stanowe, rozpusta, niewolnictwo. Wolter przedstawia wizytę w Eldorado, aby za pomocą kontrastu ukazać prawdziwą naturę człowieka. Eldorado to kraina szczęśliwości,
Jakie nurty określają epokę oświecenia. Są trzy takie nurty, kolejno: klasycyzm, sentymentalizm i rokoko. Oczywiście, mówimy tu o prądach europejskich, jednak ich wpływ wyraźnie zaznaczył się również w Polsce. . Co różni te prądy i jak wpływały one na siebie? Klasycyzm To główny nurt oświecenia, od niego epoka ta wzięła swoją nazwę. Klasycyzm ukształtował się na dworze Ludwika XIV, zwanego Królem Słońce. Nowa ideologia była filozofią „oświeconych”, tych, którym przyświecało światło rozumu. Jego główne założenia
Jaką wizję świata przedstawiała filozofia oświeceniowa. Wolter Idea świata jako doskonałej machiny stworzonej przez Wielkiego Zegarmistrza – Boga. Optymizm zbudowany na racjonalizmie (wierze w rozum ludzki i możliwość poznania świata) oraz na wierze w postęp. Optymizm widać na przykład w sformułowaniach Wielkiej encyklopedii francuskiej. Pod hasłem pokój czytamy: Gdyby rozum rządził ludźmi, gdyby sprawował należną mu władzę nad przywódcami narodów, nie rzucaliby się, zaślepieni, w odmęty wojny, powodowani zaciekłością, jaka cechuje dzikie zwierzęta. Racjonalność świata
Kandyd Woltera jako przykład powiastki filozoficznej i Kandyd jako typ bohatera. Wstęp I „Kandyd, czyli Optymizm” jest to powiastka filozoficzna Woltera wydana w 1759 r.; jedna z najlepszych i najsławniejszych powiastek autora, który uważany jest za mistrza tego gatunku. Imię tytułowego bohatera oznacza „poczciwy” – i rzeczywiście, Kandyd jest typowym naiwniakiem – młodym, nierozważnym, zbyt ufnym i prostolinijnym. Dopiero po wielu niebezpiecznych przygodach i wędrówce po świecie, w czasie której parokrotnie otarł się o śmierć, zaczyna być bardziej ostrożny
Natura ludzka w literaturze oświecenia. Wstęp I Czy człowiek jest z natury dobry czy zły? To pytanie nurtuje pisarzy i filozofów od czasów najdawniejszych. Twórcy literatury i kultury oświecenia nie byli zgodni w tej kwestii. W epoce rozumu człowiek znów stał się ośrodkiem zainteresowania myślicieli i pisarzy, dlatego w oświeceniowych utworach, takich jak „Kandyd” Woltera znajdziemy wiele refleksji dotyczących ludzi i stworzonego przez nich świata. Wstęp II Gdy myślałam o tym, jakie utwory wykorzystać w tej pracy, przyszedł mi do głowy
Motyw literacki – człowiek Człowiek jest zdumiewający, ale arcydziełem nie jest – zawyrokował Joseph Conrad, angielski pisarz, polskiego pochodzenia. Miał rację. Gdzież nam, zwykłym ludziom, do arcydzieł? Są wprawdzie jednostki wybitne, ale są też potwory, świadczące o jakimś kosmicznym błędzie! Zresztą różne zdarzają się opinie na ten temat: W ludziach więcej rzeczy zasługuje na podziw niż na pogardę – upiera się Albert Camus, inny wielki obrońca etyki w literaturze. Ludzie są słabi,
Tak naprawdę nie ma jednego wzorca człowieka oświecenia typowego dla tej epoki, która sama w sobie jest różnorodna i złożona. Kiedy patrzymy na portrety ludzi XVIII w. – raz patrzą na nas twarze spod upudrowanych peruk, innym razem – oblicza sarmackie, ludzie w kontuszach i stroju polskim. W świetle ideologii epoki, jej racjonalizmu i powrotu do świata rzeczy, wzorcowym modelem powinien być umysł oświecony – taki jak Wolter, jak nasz Krasicki,
Oświecenie pod wieloma względami stało się punktem zwrotnym w dziejach ludzkości. Zrodziły się wówczas idee i koncepcje będące podstawą zasad ustrojowych państw demokratycznych. Najbardziej wpływowe okazały się: pomysły Monteskiusza (trójpodział władzy); teoria Rousseau (teorie umowy społecznej i narodu jako źródła władzy); ogólna atmosfera krytyki absolutyzmu, przywilejów stanowych, pozycji szlachty i politycznej roli Kościoła (Concordet, Wolter, Diderot, encyklopedyści i Locke); znaczenie własności przy tworzeniu fundamentów państwa i narodu (Locke, Rousseau). Oświecenie w Stanach Zjednoczonych Wyraźny wpływ oświeceniowych idei
Refleksje o świecie i naturze człowieka w utworach pisarzy oświecenia europejskiego. Istotą jest przedstawienie poglądów oświeceniowych twórców na temat człowieka i świata. Nie kładź więc nacisku na biografie pisarzy czy przedstawienie przygód bohaterów ich utworów! Na początek wybierz dzieła, które należałoby wykorzystać. Pamiętaj, że ich lista nie zależy tylko od ambicji Twojego nauczyciela! Samodzielnie poszukaj ciekawych tekstów spoza kanonu lektur. W twojej pracy muszą się znaleźć: Kandyd, czyli optymizm oraz Traktat