Jakie nurty określają epokę oświecenia.
Są trzy takie nurty, kolejno: klasycyzm, sentymentalizm i rokoko. Oczywiście, mówimy tu o prądach europejskich, jednak ich wpływ wyraźnie zaznaczył się również w Polsce.
.
Co różni te prądy i jak wpływały one na siebie?
Klasycyzm
To główny nurt oświecenia, od niego epoka ta wzięła swoją nazwę. Klasycyzm ukształtował się na dworze Ludwika XIV, zwanego Królem Słońce. Nowa ideologia była filozofią „oświeconych”, tych, którym przyświecało światło rozumu.
Jego główne założenia to:
- racjonalizm jako podstawowe założenie ideologii;
- zasada mimesis w sztuce;
- odwołanie do antyku i starożytnych ideałów;
- uznanie dla norm w literaturze określonych przez Poetykę Arystotelesa i Sztukę poetycką Nicolasa Boileau.
Główni twórcy:
- Nicolas Boileau,
- Wolter,
- Daniel Defoe,
- Denis Diderot.
Sentymentalizm
Nurt ten narodził się w dojrzałym oświeceniu, jako przeciwstawienie wobec klasycystycznych zasad i norm. Sentymentaliści występowali przeciwko sztywnym zasadom w literaturze i sztuce, podkreślając ich negatywny wpływ na jej rozwój i zwrócili się ku innym wartościom.
Wyznacznikami sentymentalizmu są:
- uczucie, wrażliwość, natura – w opozycji do klasycznego rozumu i nauki;
- sensualizm i empiryzm jako metody poznania;
- pierwszeństwo sztuki, która mówi o uczuciach i psychice człowieka;
- nowy typ bohatera – nadwrażliwca, człowieka „czułego”;
- prymat gatunków „wolnych”: sielanka i powieść sentymentalna.
Główni twórcy:
- Jean Jacques Rousseau,
- Lawrence Sterne.
Rokoko
Rokoko to również reakcja na rygoryzm zasad klasycyzmu, jednak nie tak stanowcza jak w przypadku sentymentalizmu. Rokoko czerpie z obu tych prądów – z klasycyzmu motywy mitologiczne, z sentymentalizmu uczuciowość i nastrojowość, ale traktuje je bardzo powierzchownie, jako ozdobę.
Główne postulaty rokoka to:
- piękno jako najważniejsza kategoria stylu;
- ulotność, lekkość i wdzięczność w formie;
- przyjemność, namiętność i zmysłowość w filozofii;
- główne gatunki to erotyk i epigramat.
Główni twórcy:
- Choderlos de Laclos,
- Pierre Beaumarchais.
Zobacz: