Podział epoki W Europie barok jako epoka historyczno-literacka obejmuje zasadniczo cały wiek XVII, choć korzeniami sięga jeszcze końca XVI wieku. Początek – II połowa XVI w. (marinizm we Włoszech). Koniec – lata trzydzieste XVIII w. (rokoko – faza schyłkowa epoki). Odrodzenie najszybciej wygasło we Włoszech – od połowy XVI wieku przerodziło się w nowy styl w sztuce, zwany manieryzmem. W Polsce Prebarok (wczesny barok) – przełom wieków XVI i XVII (od lat
Oświecenie w Polsce W oświeceniu pierzchną ideały barokowe, rozmyślania o śmierci zastąpią programy poprawy życia, a Sarmatę – wolnomyśliciel i reformator. Oczywiście nie z dnia na dzień. W roku 1696 zmarł Jan III Sobieski, ostatni „czysto barokowy” król. Tron polski zajęli Sasi: August II i August III Mocny i rządy ich trwały od 1697 po 1763 rok, czyli sześćdziesiąt sześć lat. Możemy nazwać je „jesienią baroku” lub jak chcą inni – wczesnym oświeceniem. Choć wciąż jeszcze panuje
Epoka Barok, który jednak nie zadomowił się w XVII-wiecznej Francji. Tryumfy święcił tam klasycyzm – zwłaszcza w teatrze. Największymi przedstawicielami tego nurtu byli, obok Moliera, Pierre Corneille i Jean Baptiste Racine – znani głównie z twórczości tragicznej. Autor Molier to pseudonim największego francuskiego komediopisarza XVII w. Jean Baptiste Poquelin żył w latach 1622-1673. Przez kilkanaście lat wędrował z aktorską trupą. Po powrocie do Paryża założył znany do dziś teatr – Komedię Francuską i stał
Gdzie jesteśmy? Wśród greckich miast-państw (polis). Ateny – to polis doskonałe. I najbardziej nas interesuje. Kultura grecka we wczesnym okresie rozwijała się głównie na wybrzeżach Azji Mniejszej oraz na wyspach Morza Egejskiego, nie miała więc żadnego stałego centrum. W V w. p.n.e. takim ośrodkiem kulturalnym stały się Ateny, które zaczęły wieść prym wśród miast greckich głównie za sprawą zwycięstw odniesionych nad Persami i dobrej polityki militarnej. Odtąd do Aten zaczynają przybywać najwybitniejsi
Świętoszek Autor Najwybitniejszy komediopisarz francuski, człowiek teatru, aktor. Żył w latach 1622-1673. Naprawdę nazywał się Jean Baptiste Poquelin. W młodości studiował prawo, ale nigdy nie pracował w tym zawodzie. Założył wędrowną trupę teatralną (Teatr Znakomity Ilustre Teatre). Gdy zespół zbankrutował, Molier został wtrącony do więzienia. Po wyjściu na wolność kontynuował swoje zajęcie i znowu wiódł wędrowne życie. Zmarł na scenie, grając tytułową postać w Chorym z urojenia. Najważniejsze dzieła: – Pocieszne wykwintnisie – Szkoła żon –
I. Humanizm Hasło główne: „Homo sum et nihil homini me alienum esse puto” („Człowiekiem jestem i nic, co ludzkie, nie jest mi obce”) Terencjusz Cechy Główną cechą humanizmu – którego nazwa wywodzi się od łacińskiego słowa „homo” (człowiek) – jest antropocentryzm, czyli skupienie zainteresowań filozoficznych na człowieku i uczynienie go wartością nadrzędną wobec wszystkich innych w świecie. A oto inne elementy renesansowego światopoglądu humanistycznego. Kult wykształcenia Edukację uważali humaniści za jedną z najważniejszych wartości. Liczyły
Ten niezwykle płodny i ważny poeta ponieważ do jego twórczości nawiązywali inni znaczący twórcy: Wyspiański w Weselu (w słynnym zdaniu Dziennikarza, które weszło do języka potocznego: Niech na całym świecie wojna, Byle polska wieś zaciszna, byle polska wieś spokojna. Dziennikarz nawiązał tu do Pieśni świętojańskiej o sobótce i otwierających pieśń Panny XII słów „Wsi spokojna, wsi wesoła…”), Julian Tuwim w Rzeczy czarnoleskiej, Bolesław Leśmian w Urszuli Kochanowskiej. . Jego rola w literaturze polskiej Kochanowski zaadaptował na
Poziom podstawowy Lektury obowiązkowe: Wybrane Pieśni Jana Kochanowskiego: Hymn Czego chcesz od nas, Panie… Pieśń V O spustoszeniu Podola Pieśń IX Chcemy być sobie radzi? Pieśń XII O cnocie Pieśń świętojańska o sobótce Panna XII Wybrane treny Jana Kochanowskiego: Tren I Tren II Tren IV Tren VII Makbet Williama Szekspira Wymagania egzaminacyjne: Ważniejsze motywy literackie i kulturowe w wymienionych lekturach z epoki. Podstawowa wiedza o kulturze renesansu. Typowe gatunki literackie epoki, ich pochodzenie. Ogólna
Poziom podstawowy Lektury obowiązkowe: Wybrane satyry Ignacego Krasickiego Hymn do miłości ojczyzny Ignacego Krasickiego Wymagania egzaminacyjne: Znajomość najważniejszych motywów literatury oświeceniowej Znajomość cech gatunków klasycystycznych, takich jak oda, satyra, bajka, powiastka filozoficzna Ogólne wiadomości o powieści – to ważne! Ogólna wiedza o ideologii i kulturze epoki; znajomość pojęć takich jak klasycyzm, racjonalizm oraz nazwisk takich jak Jean Jacques Rousseau, Denis Diderot Najważniejsze pojęcia: satyra, bajka, powieść, klasycyzm, sentymentalizm, konstytucja, libertynizm,
Renesans ma niewątpliwe prawo do swojej nazwy, o ile odniesiemy ją do niezwykłej „ponownej kariery” ideałów starożytności w tym okresie. To rzeczywiście czas „odrodzenia” kultury antycznej – staje się ona wzorem dla twórców i myślicieli. Jednocześnie to okres wielkiego odkrywania starożytności. Organizuje się wykopaliska archeologiczne i odkrywane są kolejne zabytki. Odnajdywane są klasyczne utwory, na ogół w klasztornych bibliotekach, gdzie od stuleci spoczywają pod warstwą kurzu; Petrarka na przykład angażuje się poważnie w poszukiwanie dzieł Cycerona.
Włochy Wciąż centrum kultury europejskiej, źródło emanujące nowymi pomysłami, wzorami, koncepcjami. Tutaj – tak jak pierwszy rozkwitł, tak i najwcześniej zgasł renesans, a narodziły się idee baroku. Dwa ogromnie ważne dla epoki nazwiska włoskich twórców to: Giambattista Marino i Torquato Tasso. Najważniejsi twórcy to: Giambattista Marino – zawdzięczamy mu termin marinizm i nowatorską postać poezji (zwłaszcza miłosnej). To Marino zapoczątkował poezję kunsztowną, ustrojoną w moc środków stylistycznych, nastawioną na zaszokowanie odbiorcy, na swoistą rozrywkę i grę
Nurty w literaturze oświecenia klasycyzm Ignacy Krasicki (bajki, satyry, poematy heroikomiczne, powieść nowożytna) Franciszek Zabłocki (komedie) Adam Naruszewicz (satyry) Julian Ursyn Ursyn Niemcewicz (komedie) sentymentalizm Franciszek Karpiński Salezy Jezierski rokoko Stanisław Trembecki, Franciszek Węgierski Twórcy – patrioci i reformatorzy doby oświecenia Będą to przede wszystkim pisarze doby Sejmu Wielkiego: Stanisław Staszic – Przestrogi dla Polski, Uwagi nad życiem Jana Zamoyskiego Hugo Kołłątaj – Anonima listów kilka Franciszek Salezy Jezierski – Katechizm
Co jest ważne? Znajdujemy się u progu współczesnego świata. W tym stuleciu miało miejsce kilka kluczowych dla Europy zdarzeń – i w dziedzinie historii jak i myśli czy nauki. Wówczas ukształtował się współczesny sposób myślenia, powstały potęgi państwowe. Człowiek oświecenia uwierzył we własne siły. Chce zbudować świat szczęścia i rozumu tu i teraz, na ziemi, za życia wierzyć w cywilizację, chce używać rozumu, ale i korzystać z rozrywek. Główny nurt –
W roku 1696 zmarł Jan III Sobieski, ostatni „czysto barokowy” król. Tron polski zajęli Sasi: August II i August III Mocny i rządy ich trwały od 1697 po 1763 rok, czyli sześćdziesiąt sześć lat. Możemy nazwać je jesienią baroku lub, jak chcą inni, wczesnym oświeceniem. Obie opcje dadzą się bronić: wciąż jeszcze panuje w poezji temat przemijania i moda na stylistyczne dziwactwa, ale już pojawiają się tematy nowe, działa Stanisław Konarski, rozwija się publicystyka i czasopiśmiennictwo.
1. Epoka oświecenia to: a) cały wiek XVII b) przełom XVII i XVIII wieku c) cały wiek XVIII Komentarz: Epoka oświecenia trwała w Europie przez cały wiek XVIII, choć jej korzenie tkwią jeszcze w wieku XVII. Wtedy to w Anglii pojawiły się nowe tendencje, które doprowadziły do rozkwitu nauk eksperymentalnych i przyrodniczych, co zaowocowało licznymi odkryciami w tych dziedzinach. Na bazie tych dokonań zaczęto myśleć o świecie jako o wielkim
Możliwe tematy: Zinterpretuj utwór Horacego wskazując: jak definiuje czas, przemijanie, nieuchronność śmierci; jaką filozofię życiowa propaguje: „złoty środek”, stoicki spokój, epikurejska radość życia; jak definiuje nieśmiertelność artysty i jego dzieła; cechy i postulaty klasycyzmu. Porównaj ujęcia w/w pojęć w wierszu Horacego i … .Kochanowskiego, Staffa, Miłosza… Co trzeba wiedzieć? Garść wiedzy do zapamiętania i wykorzystywania przy interpretacji: Horacy, Quintus Horatius Flaccus (I w. p.n.e.) to jeden z najwybitniejszych poetów starożytnego
Metoda na powtórkę? Przedstawić epokę za pomocą najważniejszych dla niej pojęć! Zrozumieć, zapamiętać, skojarzyć z potrzebnymi tekstami kultury. Nasz pojęciownik to zbiór najważniejszych terminów i najlepszy przewodnik. Apokalipsa (czas apokalipsy, apokalipsa spełniona) Sformułowanie używane na określenie czasów II wojny światowej, nawiązujące do biblijnej Apokalipsy św. Jana. Wydarzenia okupacji interpretowano jako dowód upadku cywilizacji i człowieka. Tendencję tę widać wyraźnie zwłaszcza w poezji tzw. pokolenia Kolumbów, np. Baczyńskiego (Pokolenie, Ten czas, Mazowsze) czy Gajcego
Metoda na powtórkę? Przedstawić epokę za pomocą najważniejszych dla niej pojęć! Zrozumieć, zapamiętać, skojarzyć z potrzebnymi tekstami kultury. Nasz pojęciownik to zbiór najważniejszych terminów i najlepszy przewodnik. Oświecenie Nazwa Nadana epoce już przez ówczesnych myślicieli. To oni pisali o sobie i swych koncepcjach jako o oświeconych. Metafora światła pojawiała się często w licznych sporach i polemikach tych czasów. Stosującym tę przenośnię niemal zawsze chodziło o odcięcie się od poprzedniej epoki, zaznaczenie przełomowej różnicy między światopoglądami baroku i nowych
Metoda na powtórkę? Przedstawić epokę za pomocą najważniejszych dla niej pojęć! Zrozumieć, zapamiętać, skojarzyć z potrzebnymi tekstami kultury. Nasz pojęciownik to zbiór najważniejszych terminów i najlepszy przewodnik. Renesans Renesans – nazwa epoki Epoka, która nastąpiła po średniowieczu, ma w polskiej terminologii naukowej dwie nazwy – renesans albo odrodzenie. Obie są równoprawne. Pierwsza z nich pochodzi od francuskiego słowa „renaissance” i jest także stosowana w wielu innych językach, np. niemieckim i angielskim. Druga jest tłumaczeniem, czyli polskim
Gotyk, renesans, barok, klasycyzm, secesja – cechy charakterystyczne, style i przykłady zabytków sztuki. Uwaga! To nie jest pytanie o „charakterystykę epok literackich”. Nie trzeba zatem podawać granic czasowych i cech całego średniowiecza, nie trzeba wymieniać dzieł literackich ani nazwisk pisarzy – jeśli już to raczej malarzy, rzeźbiarzy, architektów. Oto pokrótce fakty, które w odpowiedzi powinniście wymienić: Gotyk jeden z dwu głównych stylów w architekturze i sztuce średniowiecza. Dotyczy późnego średniowiecza, wypiera styl romański. Cechy: w architekturze: wertykalne,