Tag "rokoko"
Oświecenie w Polsce W oświeceniu pierzchną ideały barokowe, rozmyślania o śmierci zastąpią programy poprawy życia, a Sarmatę – wolnomyśliciel i reformator. Oczywiście nie z dnia na dzień. W roku 1696 zmarł Jan III Sobieski, ostatni „czysto barokowy” król. Tron polski zajęli Sasi: August II i August III Mocny i rządy ich trwały od 1697 po 1763 rok, czyli sześćdziesiąt sześć lat. Możemy nazwać je „jesienią baroku” lub jak chcą inni – wczesnym oświeceniem. Choć wciąż jeszcze panuje
Ideologię oświecenia zamyka się czasem w krótkim zdaniu: Powrót myśli do świata rzeczy. Jest to: epoka, rozumu i filozofów – to wiek ogromnych przemian, epoka krytycyzmu wobec zjawisk i instytucji, epoka, która zaowocowała Wielką Encyklopedią Francuską, epoka, która nawiązała do ideałów antycznych, więc klasycznych. Do starożytnego i renesansowego pojmowania człowieka, do klasycznych ideałów piękna, do arystotelesowskich norm tworzenia sztuki, epoka klasycyzmu, rewolucji i… rozbiorów Polski. Zespół nowych postaw doprowadza do innego spojrzenia na
Poziom podstawowy Lektury obowiązkowe: Wybór wierszy Jana Andrzeja Morsztyna Wybór wierszy Daniela Naborowskiego Wybór wierszy Wacława Potockiego Świętoszek Moliera Wymagania egzaminacyjne: Znajomość najważniejszych motywów tematycznych literatury barokowej Podstawowe pojęcia barokowej poetyki Ogólna wiedza o kulturze i ideologii baroku Najważniejsze pojęcia: Sarmatyzm, koncept, konceptyzm, oksymoron, paradoks, kontrast, poezja dworska, poezja metafizyczna Poziom rozszerzony Lektury obowiązkowe: Brak; przydać się może pogłębiona znajomość utworów z zakresu dla poziomu podstawowego. Wymagania egzaminacyjne: Umiejętność wyszukiwania i odczytywania późniejszych
Nurty w literaturze oświecenia klasycyzm Ignacy Krasicki (bajki, satyry, poematy heroikomiczne, powieść nowożytna) Franciszek Zabłocki (komedie) Adam Naruszewicz (satyry) Julian Ursyn Ursyn Niemcewicz (komedie) sentymentalizm Franciszek Karpiński Salezy Jezierski rokoko Stanisław Trembecki, Franciszek Węgierski Twórcy – patrioci i reformatorzy doby oświecenia Będą to przede wszystkim pisarze doby Sejmu Wielkiego: Stanisław Staszic – Przestrogi dla Polski, Uwagi nad życiem Jana Zamoyskiego Hugo Kołłątaj – Anonima listów kilka Franciszek Salezy Jezierski – Katechizm
Rzeczpospolita wieku XVII Czas potęgi Barok, choć wiek to srebrny, nie złoty, jak jego poprzednik, był w historii Polski bardzo ważny. Rzeczpospolita szlachecka XVII w. obejmuje około miliona kilometrów kwadratowych! Terytorialnie – drugie po Rosji państwo w Europie. To w baroku ugruntował się katolicyzm, odtąd z polskością identyfikowany. Jest państwem wielonarodowościowym – wiążącym w jedno Polskę, Litwę, Ukrainę. Jest państwem demokracji szlacheckiej, warstwa szlachecka jest zamożna, patriotyczna, jej siedzibą jest polski dwór (to czasy opisane
Co jest ważne? Znajdujemy się u progu współczesnego świata. W tym stuleciu miało miejsce kilka kluczowych dla Europy zdarzeń – i w dziedzinie historii jak i myśli czy nauki. Wówczas ukształtował się współczesny sposób myślenia, powstały potęgi państwowe. Człowiek oświecenia uwierzył we własne siły. Chce zbudować świat szczęścia i rozumu tu i teraz, na ziemi, za życia wierzyć w cywilizację, chce używać rozumu, ale i korzystać z rozrywek. Główny nurt –
W roku 1696 zmarł Jan III Sobieski, ostatni „czysto barokowy” król. Tron polski zajęli Sasi: August II i August III Mocny i rządy ich trwały od 1697 po 1763 rok, czyli sześćdziesiąt sześć lat. Możemy nazwać je jesienią baroku lub, jak chcą inni, wczesnym oświeceniem. Obie opcje dadzą się bronić: wciąż jeszcze panuje w poezji temat przemijania i moda na stylistyczne dziwactwa, ale już pojawiają się tematy nowe, działa Stanisław Konarski, rozwija się publicystyka i czasopiśmiennictwo.
Jakie nurty określają epokę oświecenia. Są trzy takie nurty, kolejno: klasycyzm, sentymentalizm i rokoko. Oczywiście, mówimy tu o prądach europejskich, jednak ich wpływ wyraźnie zaznaczył się również w Polsce. . Co różni te prądy i jak wpływały one na siebie? Klasycyzm To główny nurt oświecenia, od niego epoka ta wzięła swoją nazwę. Klasycyzm ukształtował się na dworze Ludwika XIV, zwanego Królem Słońce. Nowa ideologia była filozofią „oświeconych”, tych, którym przyświecało światło rozumu. Jego główne założenia
Przedstaw prądy literackie polskiego oświecenia. Klasycyzm – prąd najważniejszy, najbardziej nośny znaczeniowo i zgodny z filozoficzną ideologią epoki. Klasycyzm polskiego oświecenia: tworzy literaturę zaangażowaną w sprawy kraju, przypisuje poezji cele utylitarne (użytkowe), wraca do ideałów starożytnych. We wszystkich utworach znajdziemy portret społeczeństwa, myśli o ojczyźnie, refleksję o człowieku. Czasem będą to tematy ukryte pod różnymi płaszczykami: pod pozorem śmiechu, w postaciach zwierząt, w wyimaginowanych krainach. Czasem nauka płynie wprost, swobodnym „tołkowaniem do głów”, jak w Powrocie posła Niemcewicza
ROKOKO – styl w sztuce europejskiej, uważany za ostatnią fazę baroku, „przeniesiony” ze sztuk plastycznych także do literatury, modny na dworze króla Ludwika XV. Styl ten w sztukach plastycznych i w architekturze rozwijał się w latach 1720-1780; choć rodem z Francji, objął całą Europę. Nazwa rokoko ma bardzo wdzięczny rodowód – pochodzi od rocaille = specyficznej muszli, zdobiącej grotę. Nurt bardzo wytworny, subtelny, salonowy, całkowicie wolny od dydaktyzmu. Podstawowa wartość
Klasycyzm, sentymentalizm, rokoko – scharakteryzuj główne kierunki w literaturze i kulturze oświecenia. Zacznij: W Polsce dominował klasycyzm, którego głównym ośrodkiem był dwór Stanisława Augusta Poniatowskiego, sentymentalizm i rokoko odgrywały dużo mniejszą rolę. Rozwiń: Scharakteryzuj każdy prąd. Klasycyzm: zaufanie do rozumu i nauki, jasność i czystość języka, przestrzeganie zasad poetyki (Boileau, Dmochowski), życie zgodne z prawami natury, realizowanie hasła nauki poprzez zabawę, dominuje liryka pośrednia. Tematy: polityka i reformy, obyczajowość (nowy ideał człowieka oświecenia, krytyka Sarmatów),
Rokoko W pierwszej połowie XVIII wieku panie przywdziały suknie skrócone do kostek, kokieteryjnie odsłaniające pończoszki i pantofelki na wysokich obcasach. Modę na „eleganckie rozebranie” zainicjowała artystka operowa, która w słynnej wówczas sztuce wystąpiła w szlafroku. Podobną suknię, zwaną deshabillé – w spolszczonej wersji dezabilką – kobieta zakładała do miasta, na przechadzkę, na spotkanie w gronie najbliższych przyjaciół. Etykieta dworska wymagała jednak reprezentacyjnego stroju. Na oficjalne uroczystości obowiązywały suknie na szerokim stelażu. Ponieważ niezwykle szeroki obwód
Klasycyzm – prąd najważniejszy, najbardziej nośny znaczeniowo i zgodny z filozoficzną ideologią epoki. Klasycyzm polskiego oświecenia tworzy literaturę zaangażowaną w sprawy kraju, przypisuje poezji cele utylitarne (użytkowe), wraca do ideałów starożytnych. Modne gatunki tego nurtu to: bajka, satyra, komedia, poemat heroikomiczny. Modne są też klasyczne ideały, takie jak: jasność, harmonia, prostota, kunszt języka. W tym nurcie narodzą się też: powieść nowożytna i takie formy publicystyczne jak: esej czy felieton. Reprezentanci:
Rokoko Filozoficzne uzasadnienie prąd ten znalazł w epikureizmie, nastawionym na brak zmartwień, na przyjemność, a jego zaleceniami estetycznymi stały się: wdzięk, smak i wyrafinowane piękno. Rokoko przejęło elementy klasycyzmu (motywy mitologiczne) i sentymentalizmu (uczuciowość, nastrojowość), ale traktowało je bardzo powierzchownie – jako ozdobę. Prąd zaznaczył się w poezji dworskiej, doprowadzając do rozwoju drobnych form: anakreontyku, epigramatu, krótkich wierszy lirycznych. Liczyły się w nich: dowcip (kalambury!), szokująca pointa (zakończenie), lotność skojarzeń. Ojczyzną kierunku jest Francja. Najwybitniejszym twórcą
Ateizm – pogląd odrzucający w ogóle istnienie Boga. Deizm – pogląd uznający istnienie Boga oraz Jego nakazów, ale nieuznający ingerencji Boga w sprawy ludzkie. Empiryzm – teoria, która uznaje doświadczenie (empirię) za najlepszy sposób poznania prawdy i badania świata. Żadnych teorii z głowy niepopartych doświadczeniem! Humanizm – postawa umieszczająca w centrum wartości człowieka i jego prawo do szczęścia, własnych poglądów i wolności. Klasycyzm oznacza nurt nawiązujący do wzorców ustalonych jeszcze przez twórców antyku, bo oni są
Rękopis znaleziony w Saragossie – utwór uważany za dzieło europejskiego rokoka, za zapowiedź romantyzmu, za powieść awanturniczą i poetycką. I rzeczywiście – zawiera moc różnych elementów, a należy do literatury europejskiej, bo napisana została po francusku. Jej autor – Jan Potocki – oryginał i człek niezwykły, także jest bogatą osobowością. Faktów jego biografii starczyłoby faktycznie dla kilku bohaterów romantycznych, zresztą już za swoich czasów uchodził za ekscentryka, potem za pisarza-legendę. Rękopis znaleziony w Saragossie to rękopis,
Klasycyzm To główny i najważniejszy nurt oświecenia. Tworzą go najpotężniejsze umysły epoki, składają się nań największe dzieła tych czasów. Klasycyzm współgra z bieżącym życiem politycznym państwa, twórcy tego nurtu potrafią łączyć filozofię rozumu, naukę o ogólnych prawach dotyczących ludzkości z patriotyzmem. Do klasyków należą: Ignacy Krasicki, Adam Naruszewicz, Julian Ursyn Niemcewicz, Stanisław Trembecki. Tematy klasycyzmu: problematyka moralna (etyczna), sprawy kraju (polityczna), obyczaje (portret społeczeństwa i człowieka). Jak tworzyli klasycy? Praktykowali gatunki wywodzące się z antyku –
Klasycyzm To główny kierunek artystyczno-literacki, który ma swe źródła w kulturze antycznej (czyli klasycznej: grecko-rzymskiej, stąd nazwa prądu). Narodził się w połowie XVII w. we Francji, gdzie pojawiali się twórcy, którzy zamiast zachwycać się barokową ozdobnością, wyżej cenili sobie antyczny ład, harmonię i elegancję. Nazwa „klasycyzm” pochodzi od łacińskiego classicus – pierwszej klasy, wzorowy, doskonały. Sztuka klasycystyczna często nawiązywała do tradycji antyku, wykorzystując jego wzorce. To epoka spokojna, wyważona, elegancka. W literaturze natomiast przedstawiciele klasycyzmu
Manieryzmem określa się przejściowy etap pomiędzy renesansem a barokiem. Wykwitł we Włoszech, w XVI wieku, w kulturze dworskiej. To manieryzm (czy to w opozycji, czy w pragnieniu doprowadzenia do doskonałości renesansowego umiłowania formy) zaproponował bogactwo w dekoracyjności, wyrafinowanie formy, ekspresję uczucia. Wprowadza wątki fantastyczne, zaskakujące pomysły. Przykładem manieryzmu w literaturze są dzieła Tassa. Rokoko to ostatnia, późna faza baroku – jego rozkwit przypada na lata 1720-1780. Określa się tak styl w sztukach plastycznych, w literaturze, architekturze, dekoracji wnętrz,
Oświecenie polskie można podzielić na trzy okresy: Do roku 1764 – czasy władania Sasów: Augusta II i Augusta III Mocnego, w tym wojna sukcesyjna (o panowanie Stanisława Leszczyńskiego). Czasy saskie uważane są za ostatnią fazę baroku – trudne historycznie, prowadzące do osłabienia kraju, upadku kultury i kryzysów politycznych. W tej fazie działał Stanisław Konarski – pierwszy reformator oświaty. 1764 -1795 – od elekcji do abdykacji Stanisława Augusta Poniatowskiego. Faza największych reform, rozkwitu kultury, prób
