Wolter zajmuje w filozofii i literaturze francuskiej czołowe miejsce.
- Jest typowym reprezentantem epoki, wybitną jednostką, głosi swobodę przekonań, racjonalizm (choć nie ateizm), potrzebę dążenia do szczęścia i dobrobytu.
- Dzieła filozoficzne Woltera to:
- Listy o Anglikachi Traktat o tolerancji,
- poza tym napisał szereg powiastek filozoficznych, m.in. Kandyd,
- tragedie, poematy (Dziewica Orleańska),
- Słownik filozoficzny.
- Był także współautorem Wielkiej encyklopedii francuskiej.
- Miał rozległe zainteresowania i liczne talenty. Życie Woltera było burzliwe i pełne sensacji: wygnanie, uwięzienie w Bastylii, słynne romanse, pobyt na dworze króla pruskiego. Filozof miał osobowość podróżnika, polemisty, człowieka o ciętym dowcipie. Zawsze skupiał wokół siebie elitę intelektualną, a posiadłość Ferney, którą zakupił pod koniec życia, stała się ośrodkiem życia literackiego.
Wpływ myśli Woltera na epokę był tak duży, że utworzono nawet pojęcie wolterianizmu.
- Nazwa ta obejmowała wszelkie tendencje w literaturze, filozofii, publicystyce ukształtowane pod wpływem poglądów Woltera.
- Oprócz poglądów wolterianizm to także formy wypowiedzi (np. powiastka filozoficzna) używane przez myśliciela i rozpowszechnione wśród ludzi pióra.
- To także wolterowski typ osobowości – człowieka wolnomyśliciela, odważnie głoszącego swoje poglądy.
Najważniejsze elementy filozofii Woltera (wolterianizmu):
- krytycyzm – odrzucenie wszelkich autorytetów, występowanie przeciw Kościołowi, despotyzmowi, krytyka arystokracji,
- tolerancja– każdy ma prawo do swoich wyznań i poglądów,
- równość – wszyscy ludzie są równi wobec prawa,
- deizm – Bóg istnieje, jest podstawą praw moralnych, ale nie wtrąca się w sprawy świata,
- monarchia oświecona – jako najlepszy ustrój,
- antyklerykalizm – Kościół uważa za zbędną instytucję,
- sapere aude! – odważ się posługiwać rozumem (hasło Horacego okrzyknięte przez Kanta hasłem epoki).
Wolter
Syn paryskiego urzędnika naprawdę nazywał się François Marie Arouet. Przybrał pseudonim Wolter, zresztą utrzymywał, iż jest nieprawym synem pewnego księdza – czy to dla uatrakcyjnienia swej biografii, czy też dla wyjaśnienia patronatu, który nad edukacją młodzieńca sprawował ów duchowny. Wolter był człowiekiem błyskotliwym i inteligentnym, o niezależnych poglądach, których zażarcie bronił. Najprawdopodobniej nie był lubiany – skoro potrafił docinać, a nawet ostro krytykować dokonania swoich kolegów. Sam miał podobno powiedzieć, że twórca, z którym on – Wolter – się nie spierał, nie stworzył zapewne nic godnego uwagi. Wolter był więźniem Bastylii (za przekonania), był też faworytem monarchów: przyjacielem pruskiego Fryderyka Wielkiego czy Ludwika XV. Był autorytetem doby oświecenia, ważną postacią, od jego nazwiska wywiedziono nawet termin wolterianizm. Zmarł w roku 1778, w tym samym, co Rousseau, z którym podobno się nie lubili.
Zobacz:
Jakie cenne i przydatne człowiekowi współczesnemu myśli zawiera filozofia oświecenia?
Wolter, Jan Jakub Rousseau – dwa wielkie umysły epoki oświecenia
Wolter, Diderot, Rousseau – najważniejsi myśliciele oświecenia
Kandyd Woltera jako przykład powiastki filozoficznej i Kandyd jako typ bohatera.