Realizm – metoda twórcza polegająca na takim ukształtowaniu dzieła literackiego, by jak najbardziej przypominało ono rzeczywisty świat. Ta metoda funkcjonowała w wielu epokach literackich. Dzieło realistyczne powinno być zgodne z zasadami zdrowego rozsądku i ludzkimi doświadczeniami, także potoczną – dostępną każdemu człowiekowi – wiedzą o motywach ludzkiego postępowania. Duchy, zjawy i paranormalne zdolności raczej nie wchodziły w grę.
Jako kierunek literacki ukształtował się w latach 40. i 50. XIX w. Pierwsza faza to realizm krytyczny – który przyniósł krytykę ciemnogrodu, zacofania, konserwatyzmu, wyzysku i nędzy chłopa oraz chciwości urzędników. Znakomitym przykładem mogą być Szkice węglem Henryka Sienkiewicza. Lata 80. XIX w. przynoszą największe dzieła tzw. dojrzałego realizmu – tu z kolei świetnym przykładem może być Lalka Bolesława Prusa.
Przyjrzyjmy się teraz kilku ważnym cechom dzieł realistycznych:
• wszechwiedzący narrator,
• jego dystans wobec świata przedstawionego,
• wiarygodność i szczegółowość opisów,
• respektowanie zasady prawdopodobieństwa życiowego – tak, to mogło zdarzyć się naprawdę…
Zobacz: