Czy Ojciec Goriot Balzaka jest powieścią realistyczną?
Powieść realistyczna jest dziełem, które wiernie i szczegółowo odzwierciedla rzeczywistość, ma być lustrem (porównanie Stendhala) ludzi i wydarzeń.
Wśród cech powieści realistycznej wyróżniamy:
- obecność wszechwiedzącego, trzecioosobowego, „przezroczystego” narratora,
- szczegółowość w opisie świata przedstawionego,
- rzeczywisty byt fikcji (czyli prawdopodobna, realna fabuła),
- bohatera powieści realistycznej (czyli silną, przedsiębiorczą osobowość, która często usytuowana jest na styku dwóch różnych światów).
Prześledźmy, jak wygląda to w Ojcu Goriot.
Mimo że data powstania wskazuje epokę romantyzmu – jest to powieść realistyczna.
- Odzwierciedla życie, przekrój społeczny, obyczaje Paryża lat 20. XIX wieku.
- Narracja prowadzona jest głosem trzecioosobowym, narrator jest wszechwiedzący (zna np. myśli bohaterów, ich przeszłość, ich tajemnice), opowiada zdarzenia, nie ujawniając swoich interpretacji, jest „czystym” przekaźnikiem.
- Wydarzenia powieści biegną kolejno, wynikają z siebie, są racjonalne i prawdopodobne, bez interwencji sił pozaziemskich, bez wizji, bez fantazji.
- Szczegółowość w opisie świata przedstawionego – Balzak odtwarza mapę Paryża, układ uliczek w dzielnicy, gdzie znajduje się pensjonat, opis budynku z zewnątrz. Stosuje zabieg milieu – czyli chwyt charakteryzowania postaci poprzez opis przedmiotów, którymi się otacza, pomieszczeń, w których przebywa, czy ludzi, z którymi przestaje. Przykładem milieu jest opis pensjonatu pani Vauquer.
- Ojciec Goriot nie jest typowym bohaterem realistycznym. Rolę tę odgrywa w powieści Vautrin – jest silną, przedsiębiorczą osobowością, stoi na granicy świata zwykłego i przestępczego podziemia. Świetnie sobie radzi, nawet gdy zmieniają się uwarunkowania społeczne – np. gdy zdeklasowany feudalizm ustępuje miejsca kapitalizmowi.
- Ojciec Goriot spełnia również cele powieści realistycznej: pokazuje świat z punktu widzenia zwykłego odbiorcy, odkrywa i obnaża prawa rządzące rzeczywistością i ujawnia prawdy o życiu.
Zobacz:
Obraz społeczeństwa francuskiego w Ojcu Goriot Honoriusza Balzaka
Julian Sorel a Eugeniusz de Rastignac, bohater Ojca Goriot Balzaka – podobieństwa i różnice.