Jego życie i twórczość także przypada jeszcze na czasy romantyzmu. Trzeba go zaliczyć do ojców powieści. Znajdujemy w jego powieściach romantyczne przygody i eksplozje gwałtownych uczuć. Zarazem jednak Stendhal przeprowadza wnikliwą analizę psychologiczną swoich postaci, rejestruje fakty, dba o autentyzm, prawdopodobieństwo świata przedstawionego.
Stendhalowski prowincjusz bez skrupułów wspinający się po drabinie kariery społecznej to Julian Sorel, bohater powieści Czerwone i czarne, który spadnie na łeb na szyję, gdy podda się prawdziwemu uczuciu. Być może dlatego, że sam pisarz adorował kobiety nieosiągalne, a jego doświadczenia z damami podejrzanej konduity wpędziły go w tak zwaną brzydką chorobę. Stendhal nigdy się nie ożenił.
Czerwone i czarne Stendhala
Tej powieści zawdzięczamy typ bohatera prowincjusza, który opuszcza rodzinne opłotki, by zrobić karierę w wielkim mieście. Karierowicz z prowincji nie przebiera w środkach i nigdy nie pozbędzie się kompleksu prowincjusza, który będzie chciał ukryć pod skorupą pewności siebie. Pierwowzorem wszystkich takich postaci jest Julian Sorel, główny bohater wielkiej powieści Stendhala. Pierwszą cechą, którą posłużył się w zdobywaniu świata, jest fałsz, skrajna obłuda. Stwarza bowiem pozór skromnego, pobożnego i pokornego duchownego. Dzięki umiejętnemu udawaniu wkrada się do coraz wyższych kręgów społecznych. Jego pozycja staje się coraz mocniejsza. Czy Sorel jest zły? Ba! Nie jest wzorem szlachetności, to pewne, ale nie można go też traktować jako bohatera negatywnego. Zauważmy, że to świat, który Julian chce zdobyć, tak go kształtuje. Chłopak z prowincji, początkowo zupełnie surowy, wypracowuje w sobie cechy, które pozwolą mu osiągnąć sukces w tak właśnie zbudowanej rzeczywistości. Pewnie gdyby miał solidny kręgosłup moralny, zastanowiłby się, czy cel uświęca środki. Pytanie jednak, czy istniały etyczne sposoby wdarcia się na ów wymarzony szczyt. Julian Sorel w rezultacie przegrał. Kiedy pokochał prawdziwie, zniszczono go. Tak jakby tylko skorupa obłudy dawała gwarancję przetrwania w wielkim świecie kariery i pieniądza. Stendhal wzorował się na prawdziwych zdarzeniach. W naszych czasach problem Sorela wydaje się wyjątkowo aktualny.
Julian Sorel a Eugeniusz de Rastignac, bohater Ojca Goriot Balzaka – podobieństwa i różnice.
Stendhal
To on żądał powieści zwierciadła – jasnego stylu, prawdziwego bohatera. Autor powieści Czerwone i czarne (Julian Sorel mógłby być krewniakiem Rastignaca), Pustelni parmeńskiej i innych powieści, słusznie zasługuje na miano ojca nowoczesnego realizmu.
Wybrane dzieła Stendhala:
- Czerwone i czarne,
- Pustelnia parmeńska,
- wydane pośmiertnie Kroniki włoskie,
- Lamiel,
- Życie Henryka Brulard.
Stendhal jest autorem kilku nośnych maksym:
- Powieść to zwierciadło przechadzające się po gościńcu,
- Wolę być kameleonem niż wołem,
- Szczęście to miłość plus praca.
Realiści żądali:
- by codzienne życie uznać za temat godny sztuki, a nawet główny
- by nie upiększać świata w sztuce, by pokazywać również przeciętność i brzydotę
- by nie pomijać w sztuce tematów społecznych
Zobacz:
61. Realizm dziewiętnastowieczny – przedstaw podstawowe cechy tego prądu w literaturze.
Jak literatura przedstawia człowieka dążącego do osiągnięcia kariery?