Poezję Asnyka można dla łatwiejszego zapamiętania ująć w cztery „motywy” problemowe:
- Motyw powstania styczniowego – pojawia się we wczesnej poezji poety, przede wszystkim w poemacie pt. Sen grobów. W tych utworach brzmią rozpacz i pesymizm, czasem nawet bluźnierstwo wobec ojczyzny, jest sąd nad ideologią romantyczną. Po klęsce proponuje poeta uzbroić się w siłę wytrwania, przeczekać noc niewoli – oto, co pozostaje wykrwawionemu narodowi.
- Motyw refleksyjno-filozoficzny – bardzo ważny w poezji Asnyka, realizowany zwłaszcza w cyklu sonetów Nad głębiami, a także w licznych wierszach, np. Do młodych. Poeta stworzył własną koncepcję filozoficzną, w której zdefiniował przeszłość, przyszłość, zagadnienia przemijalności i postępu.
- Liryka miłosna – jest poezją uczucia niespełnionego, niedopowiedzianego. Asnyk przedstawia zazwyczaj pierwsze drgnienia serca lub ból rozstania i utraty ukochanej osoby. Pięknym utworem z tej serii jest wiersz Między nami nic nie było – wspomnienie – „zapis” ulotnego uczucia między ludźmi jako rzeczy bardzo trudnej do zdefiniowania.
- Piękno tatrzańskiej przyrody – Asnyk (jako jeden z wielu poetów) pałał sentymentem do Tatr. Wiersze poety utrwalają piękno regionu, zawierają refleksję, jaka rodzi się we wrażliwej duszy pod wpływem piękna górskich krajobrazów.
Kilka słów o Adamie Asnyku
Poeta – melancholik, poeta smutny, świadomy kruchości istnienia wywiódł chyba taką postawę z doświadczeń biograficznych. Był ukochanym jedynakiem, wychowywał się w rodzinie patriotycznej, jego ojciec brał udział w powstaniu listopadowym – Asnyk weźmie udział w styczniowym. Ojciec był zesłańcem na Syberię – Asnyk musiał uciekać za granicę w roku 1864, by ratować swoje życie. Refleksje popowstaniowe zamieści w cyklu sonetów Sen grobów. Miastem rodzinnym Asnyka jest Kalisz, lecz po zagranicznej tułaczce, studiach w Paryżu osiadł w Krakowie, w Galicji, gdyż na tereny zaboru rosyjskiego wjechać nie mógł. W tej sytuacji i jego rodzice przenieśli się do Krakowa. Asnyk nie miał też szczęścia w miłości – Aniela Grudzieńska odtrąciła jego zaloty, a Zofia Kaczorowska, panna, z którą się ożenił – rychło umarła, zostawiając mu syna. Może dlatego, gdy pisze Asnyk o miłości – jest to zawsze uczucie niespełnione, tęsknota dwojga serc, niestety, niezrealizowana. Adam Asnyk szukał zapomnienia w dalekich podróżach i w urodzie Tatr – to też znalazło miejsce w jego poezji. Zmarł w Krakowie w 1897 roku, w pięćdziesiątym dziewiątym roku życia.
Zobacz:
Wymień kilka liryków patriotycznych Adama Asnyka