Omów realizacje haseł i tendencji pozytywizmu w utworach epoki.
Zacznij:
Przywołaj pozytywistyczny postulat utylitaryzmu literatury. Podkreśl, że literatura epoki była wyjątkowo silnie podporządkowana kwestiom społecznym.
Rozwiń:
Przedstaw literackie odniesienia do haseł pozytywizmu:
- Praca organiczna – Lalka Bolesława Prusa (spółka do handlu z Rosją, filantropia Wokulskiego), Nad Niemnem Elizy Orzeszkowej.
- Praca u podstaw – Janko Muzykant Henryka Sienkiewicza, Antek Bolesława Prusa.
- Emancypacja kobiet – Lalka Bolesława Prusa (postać Heleny Stawskiej).
- Asymilacja Żydów – Mendel Gdański Marii Konopnickiej, Lalka Bolesława Prusa.
Zakończ:
Zwróć uwagę na fakt, że w miarę upływu czasu, pozytywiści byli coraz bardziej sceptyczni wobec szans realizacji ich postulatów – dowodem Lalka Prusa – rozliczenie z większością pozytywistycznych haseł.
Najważniejsze pojęcia:
- Utylitaryzm literatury: teksty literackie mają pełnić funkcje społeczne, być użyteczne do powszechnego rozwoju.
- Organicyzm – pogląd, wedle którego społeczeństwo swą strukturą przypomina żywy organizm – niewłaściwe działanie jednego z „narządów” odbija się na „zdrowiu” całości.
- Scjentyzm – przekonanie o nieskończonych możliwościach rozwoju nauki i jej pierwszorzędnej roli w postępie ludzkości (ma być lekarstwem na wszelkie zło, ma także mieć możność wyjaśnienia dokładnie wszystkiego).
Zobacz:
W jaki sposób i przez kogo realizowany jest w Lalce program pozytywistów?
Jakie hasła programowe pozytywizmu propaguje Orzeszkowa w Nad Niemnem?