Program pozytywizmu w Nad Niemnem
Oprócz etosu pracy jest jeszcze kilka zagadnień, które porusza pisarka-pozytywistka.
Oto wybrane przykłady:
- Potrzebę nauki (scjentyzm) udowadnia m.in. osoba Witolda, który jest pozytywną postacią, ma wiele planów na przyszłość – a to dzięki naukom, które pobiera i które będzie umiał spożytkować.
- Utylitaryzm. Ludzie muszą być użyteczni dla kraju, społeczeństwa. Wystarczy popatrzeć na los tych, którzy są „pasożytami”: Emilii, Różyca, Zygmunta, Kirły. Są bezużyteczni, niezbyt szczęśliwi, nie widzą sensu istnienia.
- Ziemia jako idea ojczyzny, pojęcie zastępujące mit walki zbrojnej, która nie była wówczas możliwa (czasy po klęsce powstania). Ziemia polska jest ziemią polską bez względu na zabory i trzeba o tę ziemię dbać, w ten sposób czynnie czekając na wolność. Taki pogląd głosi Benedykt, Witold, potwierdza go też tryb życia Bohatyrowiczów.
- Praca organiczna. Porównanie społeczeństwa do organizmu jest adekwatne w przypadku bohaterów powieści. Oglądamy tu arystokrację, szlachtę ziemiańską, szlachtę zaściankową – niemal schłopiałą. Tylko ta ostatnia wydaje się być zdrowa, wyższe dotknięte są chorobą i wymagają reform. W dodatku są to warstwy skłócone – trudno więc, by współdziałały w jednym organizmie. Postulat o „leczenie” – reformy i pojednanie jest w powieści wyraźny.
Zobacz:
W jaki sposób Eliza Orzeszkowa udowadnia wartość pracy? Odpowiedz na podstawie Nad Niemnem.
Jak wygląda ocena romantyzmu i romantyków w świetle Nad Niemnem?
Czy Nad Niemnem jest powieścią tendencyjna czy realistyczną?
70. Znaczenie mogiły powstańców i grobu Jana i Cecylii w Nad Niemnem Elizy Orzeszkowej
Omów najważniejsze konflikty i spory pomiędzy bohaterami w Nad Niemnem
Jakie znaczenie ma w Nad Niemnem powstanie styczniowe i pamięć o nim?
70. Znaczenie mogiły powstańców i grobu Jana i Cecylii w Nad Niemnem Elizy Orzeszkowej