Krakowskie stowarzyszenie konserwatystów, skupione wokół Przeglądu Polskiego. Trzon założycielski stanowili: Stanisław Koźmian, Józef Szujski, Stanisław Tarnowski, Ludwik Wodzicki (uczestnicy powstania styczniowego). Od 1869 r. zaczęli wydawać słynną Tekę Stańczyka (w formie fikcyjnych listów politycznych rzekomo pisanych przez Stańczyka wyrażano poglądy konserwatywne). Zaatakowali oni swoich przeciwników (liberałów i demokratów). Według swojego programu konserwatyści odrzucili konspiracyjną metodę walki, a także niepodległościowe ideały, wręcz protestowali przeciw kontynuowaniu tych postaw po powstaniu. Należy natomiast – według nich, utrwalać dziedzictwo przeszłości, dawną moralność i wiarę – sami próbowali tworzyć wzorce postępowania, ale prezentowali postawę zachowawczą, ugodową, propagowali działania legalne, bronili pozycji elit. To Stańczyków, jak pamiętamy, wyśmiewano w Weselu Stanisława Wyspiańskiego, w scenie ze Stańczykiem, którego konserwatyści wzięli sobie za patrona.
Zobacz: