Fraszki Jana Kochanowskiego traktuje się jako spójną całość, nie jako zbiór odrębnych utworów – wówczas widać, że prezentują pewną wizję świata, widzianą oczami poety a zapisana we fraszkach.

We fraszkach Kochanowskiego można znaleźć:

  • temat obyczajowy – satyrę na obyczaje panujące na dworach: ucztowanie, układy, intrygi (Do Mikołaja Firleja, O doktorze Hiszpanie, O kapelanie);
  • refleksję o ludzkiej naturze – kpinę z ludzkich wad – z dewocji (Na nabożną), chciwości (O kaznodziei);
  • refleksję filozoficzną:
    • np. fraszka O żywocie ludzkim – zaduma nad ludzkim losem, nad niepewnością i ulotnością ziemskich wartości, Wszystko, co myślimy i co czynimy – to „fraszki”
    • Bóg w świetle fraszek jest Wielkim Budowniczym i Architektem, lecz także Reżyserem śmiejącym się z teatru świata, widzem, obojętnym na sprawy doczesne. Człowiek to łątka – marionetka w teatrze świata. Ale też – choć składa Bogu hołd, nie pomija pierwiastka ludzkiego, wkładu człowieka w otaczający go świat.
    • Kochanowski przywołuje często filozofię epikurejską i stoicką, a jako polski spadkobierca Horacego – propaguje ideę złotego środka.
  • temat autobiograficzny – we fraszce Do gór i lasów pisze Kochanowski o sobie i o swoim życiu, w którym zdążył spróbować wszystkiego: oto życie człowieka uczonego, dworskiego, rycerskiego, we Francji, Niemczech, Włoszech. Spojrzenie wstecz kończy typowo epikurejską konkluzją:

Dalej co będzie? Srebrne w głowie nici,
A ja z tym trzymam, kto co w czas uchwyci.

  • temat samych fraszek:
    Poeta doceniał formę fraszki. Pisał utwory Do fraszek – a w jednej z nich przyznaje, iż są zwierciadłem jego tajemnic, odczuć, losów, mimo że są to informacje ukryte i niełatwe do odczytania. Zaznacza także Kochanowski, że łaje przywary, a nie osoby.
    Znane cytaty:

Proszę, niech ze mną za raz me rymy nie giną,
Ale kiedy ja umrę, one niechaj słyną!

Fraszki nieprzepłacone, wdzięczne fraszki moje
w które ja wszytki kładę tajemnice moje
bądź łaskawie Fortuna ze mną postępuje,
bądź inaczej, czego snadź więcej się znajduje.
Do fraszek

Facebook aleklasa 2

Zobacz:

Fraszki Kochanowskiego

Według jakich kryteriów możemy podzielić fraszki Kochanowskiego?

Przedstaw Fraszki Jana Kochanowskiego jako świadectwo renesansowej świadomości i obyczajowości.

Fraszki Jana Kochanowskiego jako wyraz poglądów renesansowego myśliciela.

Jaką filozofię głosi w Pieśniach i Fraszkach Jan Kochanowski?

Najważniejsze fraszki Jana Kochanowskiego