Ideał władcy, ascety i rycerza należał do epoki poprzedniej. W renesansie zaczęto głosić nowe postawy i kuto wzorce godne naśladowania.
Oto one.
Wzór ziemianina
- Bohater Żywota człowieka poczciwego Mikołaja Reja
- Rozważnie gospodaruje i zarządza majątkiem.
- Dba o umiar i harmonię życia.
- Jest zapobiegliwy, ufa rozumowi i naturze, dba o rodzinę, czeladkę, jest spokojny o przyszłość.
- Nie jest zbyt uczony.
- Pouczenia Reja dotyczą także wychowania młodzieży, ożenku i pożytków ze starości.
Ideał patrioty
- Antenor z Odprawy posłów greckich Jana Kochanowskiego
- Miłuje ojczyznę ponad własne sprawy i spełnia powinności obywatelskie.
- Jest nieprzekupny, nie szczędzi dla ojczyzny sił, majątku, a gdy trzeba – życia.
- Kochanowski ukazuje też antyprzykład, jest nim przekupny, krzykliwy poseł Iketaon.
Wzór dworzanina
- Dworzanin polski Łukasza Górnickiego
- Powinien być wykształcony, władać językami obcymi, znać się na muzyce, dbać o dobre maniery, piękno mowy i o swoje szlachectwo. Ma być rycerski wobec dam.
- Dzieło Górnickiego jest przeróbką włoskiego dzieła Il cortegiano (Dworzanin) pióra Baltazara Castiglione. Włoch rysuje też wzór dwornej pani.
Renesansowy twórca
- Leonardo da Vinci, Mikołaj Kopernik, Klemens Janicki, Jan Kochanowski
- Poeta doctus, czyli renesansowy uczony, umysł wszechstronny – to wzór charakterystyczny dla epoki. Artysta i wynalazca, astronom i medyk – światłe osobowości łączyły różne specjalizacje.
Zobacz:
https://aleklasa.pl/liceum/c155-powtorka-z-epok-literackich/c160-renesans/temat-szlachecki-dwor
https://aleklasa.pl/liceum/c155-powtorka-z-epok-literackich/c160-renesans/renesans-w-polsce
Świat dworski i świat ziemiański w literaturze renesansu polskiego
https://aleklasa.pl/liceum/c155-powtorka-z-epok-literackich/c160-renesans/renesans-w-polsce-%c2%96-charakterystyka-epoki