Tag "Mikołaj Rej"
Reja określa się jako ojca piśmiennictwa polskiego. Dlaczego? Przede wszystkim ze względu na to, że był pierwszym twórcą piszącym po polsku, który konsekwentnie, przez ponad trzydzieści lat, realizował swój niezwykle bogaty program literacki. Mikołaj Rej z Nagłowic urodził się w roku 1505 na terenie dzisiejszej Ukrainy – w Żurawnie pod Haliczem. Nauki pobierał tylko cztery lata, wyłącznie w szkołach średnich, najpierw w Skalmierzu, później we Lwowie, a na koniec, przez rok tylko, w szkole średniej przy Akademii
Dziś, po wiekach, widzimy, że Jan Kochanowski przyćmiewa swoich szesnastowiecznych literackich współtowarzyszy właściwie pod każdym względem – zarówno jeśli idzie o kunszt poetycki, talent językowy, wyczucie stylu, wszechstronność zainteresowań, jak i rozmiary dokonań artystycznych. Ówcześni czytelnicy bywali jednak innego zdania. Wśród szesnastowiecznej szlachty największym poważaniem jako pisarze cieszyli się Mikołaj Rej i Stanisław Orzechowski. Ten pierwszy zasłużył sobie na uwielbienie odbiorców chyba przede wszystkim dlatego, że w prywatnym życiu był właściwie taki sam jak
Krótka rozprawa między trzema osobami, Panem, Wójtem a Plebanem Mikołaja Reja Gatunek: dialog udramatyzowany – to znaczy, że jesteśmy świadkami sceny – dysputy osób rozgrywającej się w jakiejś sytuacji, jakby to był „mały” dramat. Co się dzieje: Dyskutują tu przedstawiciele trzech stanów: kleru (Pleban), szlachty (Pan) i chłopów (Wójt). Wzajemnie wytykają sobie wady, przez co otrzymujemy ciętą charakterystykę i krytykę szesnastowiecznego społeczeństwa, dokładniej: satyrę na szlachtę i księży, bowiem najbardziej pokrzywdzony i uciskany jest chłop. O
Twórcy polskiego renesansu Mikołaj Rej z Nagłowic Ojciec języka polskiego. Pierwszy pisze po polsku. Reprezentuje typ polskiego ziemianina. Przedstawia poglądy filozoficzne – epikurejskie i stoickie pojmowanie czasu, starości, śmierci. A co najważniejsze: oprócz pochwały życia wiejskiego zaprezentował model rodziny (wzorowej), sposób wychowywania dzieci (nie muszą przemęczać się nauką), ujawnił sposób myślenia szlachcica polskiego tamtych lat. Myśl Reja jest koncepcją realisty, mocno stojącego na ziemi, dalekiego od wzorców renesansowego uczonego umysłu. Jest to jednak
Renesans ma niewątpliwe prawo do swojej nazwy, o ile odniesiemy ją do niezwykłej „ponownej kariery” ideałów starożytności w tym okresie. To rzeczywiście czas „odrodzenia” kultury antycznej – staje się ona wzorem dla twórców i myślicieli. Jednocześnie to okres wielkiego odkrywania starożytności. Organizuje się wykopaliska archeologiczne i odkrywane są kolejne zabytki. Odnajdywane są klasyczne utwory, na ogół w klasztornych bibliotekach, gdzie od stuleci spoczywają pod warstwą kurzu; Petrarka na przykład angażuje się poważnie w poszukiwanie dzieł Cycerona.
Renesans wskrzesił duszę antyku. Nic więc dziwnego, że gatunki uprawiane przez starożytnych stały się ulubionymi formami twórców humanistycznych. Gatunki literackie przejęte przez renesans z antyku Tragedia Odprawa posłów greckich Jana Kochanowskiego. Zachowuje zasadę trzech jedności i inne wymogi gatunku. Inaczej niż w klasycznej tragedii, brak tu wyraźnie zarysowanego konfliktu tragicznego. Kochanowski wykorzystuje temat mitologiczny (epizod z wojny trojańskiej), by opisać współczesną mu Rzeczpospolitą. Pieśń To najstarszy i najpowszechniejszy gatunek poezji lirycznej, pierwotnie związany z muzyką. Horacy
Mikołaj Rej z Nagłowic (1505-1569) Ojciec języka polskiego – bo pisał po polsku. Wzór ziemianina – bo taki model życia propagował. Człowiek swojej epoki – operatywny, bystry, to on napisał, że Polacy nie posługują się językiem gęsi, bo swój język mają. Nie jest jednak typem wykształconego humanisty – miano ojca polskiej literatury przynależy do Jana Kochanowskiego. Miejsce w literaturze: Mikołaj Rej był typowym samoukiem, który w swoim życiorysie ma także porzucenie akademickiej szkoły średniej
Na podstawie fragmentów z podręcznika sporządź listę rzeczy zalecanych w życiu przez Mikołaja Reja w Żywota człowieka poczciwego. (PRACA W GRUPACH, DYSKUSJA) Każda z trzech grup analizuje fragment jednej księgi. Zapisujecie wartości, które uznacie za najważniejsze, np.: Umiar (we wszystkim). Czyste sumienie. Kierowanie się w życiu uczciwością. Rezygnacja z chorej ambicji, konkurencji. Odrzucenie chciwości. Uznanie za złe gniewu i alkoholizmu. Mieszkanie na wsi. Życie w zgodzie z naturą. Rodzina itp. Zapisujemy w punktach zalecany przez Reja „plan
MIKOŁAJ REJ (1505-1569) był jednym z najwybitniejszych polskich pisarzy okresu renesansu (to ten okres, w którym tworzył Jan Kochanowski), uczył się w różnych szkołach, ale żadnej nie skończył, dopiero w wieku późniejszym kształcił się samodzielnie (samouk), z katolicyzmu przeszedł na protestantyzm, a potem na kalwinizm, więc reformacji „doświadczył” na własnej skórze, • szlif pisarski i ogładę towarzyską zdobywał na dworze magnata Andrzeja Tęczyńskiego, jako pierwszy świadomie zrezygnował w swojej twórczości z łaciny na rzecz języka polskiego, z tego też
Sporządź listę powinności i wartości, o których wspomina Rej we fragmencie Żywota człowieka poczciwego. Powinności, których powinien trzymać się „człowiek poczciwy” można podzielić na kilka grup: obowiązki wobec Boga n trzeba żyć pobożnie i skromnie, n trzeba się uczyć na chwałę Bogu; obowiązki wobec ojczyzny n człowiek musi być zawsze gotowy do walki dla ojczyzny, powinien mieć przygotowaną zbroję, posiadać konia, wiernego, przyzwoitego, uczciwego giermka; obowiązki wobec siebie należy zawsze postępować
TEMATY renesansowej literatury O ojczyźnie mówili: Mikołaj Rej Jan Kochanowski, Odprawa posłów greckich Andrzej Frycz Modrzewski, O poprawie Rzeczypospolitej Piotr Skarga, Kazania sejmowe. O filozofii istnienia, konstrukcji wszechświata i człowieku: Mikołaj Rej – Żywot człowieka poczciwego – wizja życia zgodnego z naturą. Jan Kochanowski – wszechświat: harmonijna, pełna ładu, reguł przyrody, misterna struktura. Jan Kochanowski – Treny – załamanie renesansowej wizji ładu wszechświata i powrót do niej. O wzorcach postępowania (pareneza): Mikołaj Rej
Metoda na powtórkę? Przedstawić epokę za pomocą najważniejszych dla niej pojęć! Zrozumieć, zapamiętać, skojarzyć z potrzebnymi tekstami kultury. Nasz pojęciownik to zbiór najważniejszych terminów i najlepszy przewodnik. Renesans Renesans – nazwa epoki Epoka, która nastąpiła po średniowieczu, ma w polskiej terminologii naukowej dwie nazwy – renesans albo odrodzenie. Obie są równoprawne. Pierwsza z nich pochodzi od francuskiego słowa „renaissance” i jest także stosowana w wielu innych językach, np. niemieckim i angielskim. Druga jest tłumaczeniem, czyli polskim
Krótka rozprawa między trzema osobami, Panem, Wójtem a Plebanem – Rej jako obserwator – prześmiewca – szermierz nowych idei. W Krótkiej rozprawie… Mikołaj Rej ujawnił talent do wnikliwej obserwacji świata, wychwytywania jego sprzeczności i kwitowania ich rubasznym humorem. Utworowi nadał kształt udramatyzowanej sceny, w której występują przedstawiciele trzech stanów społecznych ówczesnej Rzeczypospolitej: szlachty, duchowieństwa i chłopstwa. „Powiadacze”, jak nazywa ich autor, wiodą ze sobą polemiczny dialog, odsłaniający napięcia klasowe, krytykujący
Mini-CV 1518 – rozpoczęcie zarzuconych po roku studiów uniwersyteckich. 1523 – terminowanie na dworze magnackim Andrzeja Tęczyńskiego. 1531 – przeprowadzka do ziemi chełmskiej i początek przyjaźni z hetmanem Maciejem Sieniawskim. 1537 – początek działalności politycznej. 1562 – ostateczne przystąpienie do polskiego odłamu kalwinizmu. Mikołaj Rej już za życia uznany był za twórcę wybitnego. Przez wielu nazywany był „ojcem piśmiennictwa polskiego”. Był wszechstronnie utalentowanym samoukiem, który w wielu gatunkach literackich stworzył pierwsze wzorce literackie
„Służmy poczciwej sławie, a jako kto może, niech ku pożytku dobra spólnego pomoże” (Jan Kochanowski). Co literatura renesansu mówi o powinnościach obywatelskich? Komentarz Takie lub podobnie brzmiące polecenie często pojawia się na pracach klasowych. Dotyczy ważnego problemu, często poruszanego w różnego typu renesansowych utworach. Daje więc możliwości zaprezentowania (i sprawdzenia!) wiedzy: każe łączyć poezję z publicystyką, omówienie utworów z refleksjami, np. na temat aktualności opisywanych zjawisk. Nasze rady: nie ograniczaj się do Kochanowskiego! Cytuj –
Rozwiń myśl Jastruna Nie tak daleko z Nagłowic do Czarnolasu, a jednak tak daleko… Jest to właściwie pytanie o różnice i podobieństwa między Mikołajem Rejem z Nagłowic a Janem Kochanowskim z Czarnolasu. Reja tradycyjnie nazywa się ojcem literatury polskiej, Kochanowskiego – ojcem polskiej poezji. Co ich łączy? Obaj tworzą w tej samej epoce i obaj w języku polskim. Obaj pozostawili bogaty dorobek literacki w języku ojczystym, uprawiali podobne gatunki literackie (choć nie wszystkie). Rozważając sprawy tego świata, obaj twórcy odwoływali się
Realizm i idealizacja – dwa spojrzenia na wieś w literaturze renesansu. Tak zacznij Utwory podejmujące temat życia pasterzy, rolników, myśliwych, rybaków to sielanki. Mają one na ogół formę lirycznego monologu, najczęściej poprzedzonego czy przeplatanego opisem albo dialogiem. Niektóre sielanki zbudowane były jedynie z dialogów – sielanka udramatyzowana, sielanki z narracją – sielanka epicka. Jednym z najbardziej znanych twórców sielanek jest Szymon Szymonowic. O wielkiej popularności sielanek Szymonowica może świadczyć fakt, że jako polską nazwę
Dworzanin Dworzanin to bardzo ciekawy bohater literacki – inteligentny, sprytny, o nienagannych manierach, towarzyski, erudyta. Ponadto to jeden z wzorców osobowych epoki renesansu. Geneza tego typu bohatera Pierwszym polskim utworem literackim, który wspomina o dobrych manierach, jest późnośredniowieczny wiersz Słoty O zachowaniu się przy stole. W tym obyczajowo-dydaktycznym tekście poeta wtajemnicza dworzan w arkana wyższej kultury bycia. Średniowieczna kultura rycerska przybrała w renesansie kształt kultury dworskiej. Charakterystyczna dla tej epoki literatura parenetyczna (tym terminem określa
Żywot człowieka poćciwego Mikołaja Reja ukazuje wizerunek wzorowego ziemianina. Scharakteryzuj go. Wstęp I W epoce renesansu mamy do czynienia z trzema ważnymi wzorcami parenetycznymi. Pierwszy z nich to dworzanin – przedstawił go Łukasz Górnicki w „Dworzaninie polskim”. Drugi wzór to obywatel – patriota. Poznamy go, śledząc twórczość Jana Kochanowskiego. A w końcu trzeci wzorzec osobowy – bardzo ważny – to idealny ziemianin, dobry gospodarz. Najpełniej ukazał go Mikołaj Rej w „Żywocie człowieka poćciwego”, choć ten
Ideał władcy, ascety i rycerza należał do epoki poprzedniej. W renesansie zaczęto głosić nowe postawy i kuto wzorce godne naśladowania. Oto one. Wzór ziemianina Bohater Żywota człowieka poczciwego Mikołaja Reja Rozważnie gospodaruje i zarządza majątkiem. Dba o umiar i harmonię życia. Jest zapobiegliwy, ufa rozumowi i naturze, dba o rodzinę, czeladkę, jest spokojny o przyszłość. Nie jest zbyt uczony. Pouczenia Reja dotyczą także wychowania młodzieży, ożenku i pożytków ze starości. Ideał patrioty Antenor z Odprawy posłów greckich Jana Kochanowskiego
