Tag "pareneza"

Najważniejsze motywy renesansowej literatury

Wotywy Literatury renesansu Człowiek i jego sprawy Miłość Władza Wzorce postępowania (pareneza) Człowiek i jego sprawy W średniowieczu dominantą był Bóg, wciąż znajdowaliśmy się w kręgu spraw religijnych i słuchaliśmy o pogardzie dla rzeczy doczesnych, takich jak pieniądze, sława czy też stroje, piękne domy itp., itd. W renesansie rzecz się zmienia: bohaterem jest człowiek – zanurzony w ludzkich sprawach, poszukujący radości życia. Autorem też jest człowiek – i nie skrywa się pod ochronnym pancerzem anonimu, lecz pożąda sławy:

TEMATY renesansowej literatury

TEMATY renesansowej literatury O ojczyźnie mówili: Mikołaj Rej Jan Kochanowski, Odprawa posłów greckich Andrzej Frycz Modrzewski, O poprawie Rzeczypospolitej Piotr Skarga, Kazania sejmowe. O filozofii istnienia, konstrukcji wszechświata i człowieku: Mikołaj Rej – Żywot człowieka poczciwego – wizja życia zgodnego z naturą. Jan Kochanowski – wszechświat: harmonijna, pełna ładu, reguł przyrody, misterna struktura. Jan Kochanowski – Treny – załamanie renesansowej wizji ładu wszechświata i powrót do niej. O wzorcach postępowania (pareneza): Mikołaj Rej

PARENETYCZNA LITERATURA

Parenetyczna literatura – (gr. parainesis – pouczenie) dzieła kształtujące i upowszechniające wzory postępowania związane z pełnieniem określonej roli społecznej. W starożytnej Grecji dotyczyła przede wszystkim ról „władzy” i obywatela; w Rzymie – gospodarza-rolnika, wojskowego, trybuna, konsula, mówcy. W średniowieczu bardzo rozpowszechniono ideał władcy, świętego i rycerza. Do klasyki gatunku należą utwory renesansowe: Książę Niccola Machiavellego i Dworzanin Baltazara Castiglionego sparafrazowany przez Łukasza Górnickiego w Dworzaninie polskim. Wybitnym osiągnięciem jest też Żywot człowieka

Pojęciownik epok: średniowiecze

Średniowiecze Średniowiecze – nazwa epoki Nazwę tę – nieco ironiczną, a nawet lekceważącą – zawdzięczamy twórcom renesansu, którzy uznali średniowiecze za okres przejściowy (czyli „średni”, w znaczeniu „pośredni”) pomiędzy starożytnością a odrodzeniem. Ludzie renesansu bowiem za doskonałe uważali ideały starożytne. Średniowiecze z kolei uznawali za barbarzyński czas odejścia od antycznych wzorców, do których powrócono dopiero w odrodzeniu. Łacińska nazwa „media aetas” oznacza dokładnie „wieki średnie” („medium aevum” – „wiek średni”) i pojawiła się po raz pierwszy

Na podstawie konkretnych przykładów literackich przedstaw średniowieczne wzorce parenetyczne.

Na podstawie konkretnych przykładów literackich przedstaw średniowieczne wzorce parenetyczne. Analiza tematu Twoje zadanie polega na omówieniu znanych Ci średniowiecznych wzorów osobowych (czyli parenetycznych). Zastanów się, na czym polegały ideały święte (Franciszek i Aleksy) i świeckie (Roland, Tristan, król Artur). Pamiętaj o tym, aby poruszyć wszystkie trzy wzory parenetyczne, jednakże większość pracy możesz poświęcić jednemu z nich. Przydatne sformułowania Średniowieczny ideał rycerskości opierał się na takich wartościach jak: honor, wierność wasalowi, odwaga i uczciwość. Dla człowieka

Średniowieczne wzorce parenetyczne – dezaktualizacja czy wieczna wartość?

Średniowieczne wzorce parenetyczne – dezaktualizacja czy wieczna wartość? Komentarz Bardzo popularny temat, sprawdzający znajomość poznawanych w szkole „kanonicznych” tekstów, takich jak Legenda o św. Aleksym czy Pieśń o Rolandzie, a także umiejętność ich syntezy. Warto przygotować się do pisania takiej właśnie pracy (oczywiście temat może być lekko zmodyfikowany, lecz sens pozostaje ten sam). Zaprezentuj wzorce, czyli wymień cechy idealnego władcy, ascety i rycerza. Koniecznie podeprzyj się znajomością tekstów literackich – to bardzo ważny element pracy.

Wzorce osobowe (parenetyczne) różnych epok

Wzorce osobowe (parenetyczne) różnych epok. Wzorzec osobowy Postać literacka skonstruowana tak, by czytelnik musiał się z nią solidaryzować i uznać za wzór godny naśladowania; świadomie uproszczona; najczęściej można ją spotkać w literaturze parenetycznej, dydaktycznej, tendencyjnej. Wzorzec osobowy to bohater wyposażony przez autora we wspaniałe cechy umysłu i charakteru, nierzadko obdarzony urodą. A wszystko po to, by przekonać czytelnika do ideologii czy filozofii, której pozostaje praktykującym wyznawcą, i dlatego jest taki… pozytywny. To ktoś, z kim odbiorca tekstu

Parenetyczny charakter literatury średniowiecznej. Przedstaw, odwołując się do dwóch wybranych przykładów

Parenetyczny charakter literatury średniowiecznej. Przedstaw, odwołując się do dwóch wybranych przykładów. Powinieneś przede wszystkim pamiętać, co oznacza słowo: pareneza. To inaczej pouczenie, a więc literatura o charakterze parenetycznym to utwory pouczające, dydaktyczne. Przedstawiające jakieś wzorce postępowania, modele osobowe. Ideały takie propagowane są i w innych epokach. W średniowieczu najpopularniejszymi wzorcami były trzy (masz wybrać tylko dwa przykłady): Ideał rycerza – średniowiecze kojarzy się z rycerstwem, kodeksami rycerskimi, normami postępowania. Do najważniejszych utworów propagujących wzór rycerza

Dworzanin

Dworzanin Dworzanin to bardzo ciekawy bohater literacki – inteligentny, sprytny, o nienagannych manierach, towarzyski, erudyta. Ponadto to jeden z wzorców osobowych epoki renesansu. Geneza tego typu bohatera Pierwszym polskim utworem literackim, który wspomina o dobrych manierach, jest późnośredniowieczny wiersz Słoty O zachowaniu się przy stole. W tym obyczajowo-dydaktycznym tekście poeta wtajemnicza dworzan w arkana wyższej kultury bycia. Średniowieczna kultura rycerska przybrała w renesansie kształt kultury dworskiej. Charakterystyczna dla tej epoki literatura parenetyczna (tym terminem określa

Wzorzec średniowiecznego króla. Odwołaj się do tekstów kultury z literatury polskiej i powszechnej.

Wzorzec średniowiecznego króla. Odwołaj się do tekstów kultury z literatury polskiej i powszechnej. Wstęp I Średniowieczna literatura była silnie nasycona wzorcami postępowania – jej głównym zadaniem było kształtowanie właściwych postaw moralnych i wpajanie odpowiednich ideałów. Dlatego o literaturze tego okresu mówi się, że jest to literatura parenetyczna (od „pareneza” – pouczenie). Wstęp II Literatura średniowiecza przytacza liczne przykłady właściwych postaw, typowych dla idealnego władcy, rycerza czy ascety. Jakimi cechami powinien odznaczać się

Święty Aleksy jako wzorzec osobowy – czy może być symbolem wartości cenionych i dziś?

Święty Aleksy jako wzorzec osobowy – czy może być symbolem wartości cenionych i dziś? Wstęp I Święty Aleksy, bohater „Legendy o świętym Aleksym”, jest wzorem ascety. Legenda ukazuje typowy schemat życia świętego: narodziny, cudowną i beztroską młodość, małżeństwo – któremu „na przeszkodzie” stoi ślub czystości uczyniony przez świętego, ucieczkę z rodzinnego domu, cuda, które działy się wokół niego, umartwianie i poniżanie się, śmierć, a w końcu cuda, które się wydarzyły po śmierci… Pojawia się jednak

Test wiedzy o średniowieczu z komentarzem

Test wiedzy o średniowieczu Daty wyznaczające początek i koniec epoki to: a. 1096-1292 – początek i koniec wypraw krzyżowych b. 1096-1492 – początek wypraw krzyżowych i odkrycie Ameryki przez Krzysztofa Kolumba c. 476-1453 – upadek Cesarstwa Rzymskiego i zdobycie Konstantynopola Odpowiedź c. Komentarz Umowną datą rozpoczynająca epokę średniowiecza jest upadek Cesarstwa Zachodniorzymskiego. Miało to miejsce w 476 roku. Za datę końcową, również umownie, przyjmuje się upadek Konstantynopola, czyli koniec Cesarstwa

Renesansowe wzorce parenetyczne

Ideał władcy, ascety i rycerza należał do epoki poprzedniej. W renesansie zaczęto głosić nowe postawy i kuto wzorce godne naśladowania. Oto one. Wzór ziemianina Bohater Żywota człowieka poczciwego Mikołaja Reja Rozważnie gospodaruje i zarządza majątkiem. Dba o umiar i harmonię życia. Jest zapobiegliwy, ufa rozumowi i naturze, dba o rodzinę, czeladkę, jest spokojny o przyszłość. Nie jest zbyt uczony. Pouczenia Reja dotyczą także wychowania młodzieży, ożenku i pożytków ze starości. Ideał patrioty Antenor z Odprawy posłów greckich Jana Kochanowskiego

PARENEZA

PARENEZA – samo słowo znaczy dokładnie „zachęcanie”, „pouczenie”. Często w sensie literackim używamy określenia: wzorzec parenetyczny lub literatura parenetyczna. Wzorzec parenetyczny jest to bohater – ideał, proponowany przez literaturę danej epoki jako wzór do naśladowania, taki którego cechy charakteru oraz czyny są nienaganne. W utwory parenetyczne obfituje literatura średniowieczna, spotykamy tam ideał ascety (np. św. Aleksy), ideał władcy (np. król Bolesław Śmiały), ideał rycerza (np. Roland z Pieśni o Rolandzie)

Ideał średniowiecznego władcy

Na szczycie średniowiecznej hierarchii społecznej stał władca – z woli Bożej dzierżący władzę nad resztą społeczeństwa. Król, książę czy cesarz był namiestnikiem Stwórcy, miał bronić chrześcijaństwa, dawać przykład swą pobożnością. To dlatego w żywotach średniowiecznych władców znaleźć można tyle niezwykłych znaków! Ich narodziny bywają cudowne. Później często objawiana jest im wola Boża, na przykład św. Gabriel wzywa Karola Wielkiego na kolejną wyprawę przeciwko niewiernym. Dobry władca jest „ojcem ludu”, człowiekiem odpowiedzialnym za

14. Parenetyczny charakter utworów średniowiecznych

Parenetyczny charakter utworów średniowiecznych. Zacznij: Oczywiście zdefiniuj pojęcie parenezy. Pokrótce przedstaw jej kulturotwórcze funkcje. Następnie podkreśl ogromną rolę tego zjawiska w literaturze średniowiecza. Średniowieczna literatura parenetyczna Rozwiń: Omów podstawowe wzorce parenetyczne, ilustrując to przykładami tekstów: Rycerz – jego życie organizuje rycerski etos (pobożność, odwaga, honor, lojalność względem seniora feudalnego). Jest silny i prawy. Ideał: Roland, Lancelot. Władca – przede wszystkim winien być sprawiedliwy. Jest autorytetem z urodzenia, Pomazańcem Bożym, ale nie zwalnia go

Jakich władców opiewa literatura średniowieczna?

Można by odpowiedzieć: idealnych. Szczęśliwe to były czasy, jeśli ich władcy byli tak wzorowi… Odważni i rozważni, pobożni, miłujący lud swój, a jeszcze więcej swoich rycerzy, miłosierni – ale surowi, hojni – ale gospodarni itd., itd. Literatura nie ma obowiązku odzwierciedlać absolutnej prawdy historycznej. Portrety parenetyczne nie mogą eksponować wad czy śmiesznostek człowieka. I dlatego na stareńkich kartach średniowiecznej literatury figurują władcy idealni. Karol Wielki – główna postać cyklu karolińskiego. Jest postacią historyczną

Pieśń o Rolandzie – Scharakteryzuj postać Karola Wielkiego jako wzór doskonałego władcy

Scharakteryzuj postać Karola Wielkiego jako wzór doskonałego władcy. Karol Wielki to potężny władca i prawdziwy patriota, ma na swoim koncie mnóstwo sukcesów militarnych i wciąż gotowy jest do podejmowania kolejnych wypraw mogących przysporzyć jemu i „słodkiej Francji” sławy i bogactw. Po drugie to pobożny król chrześcijański, pogromca pogan. Jako obrońca krzyża i zapamiętały krzewiciel wiary –  Karol Wielki mógł w trudnych momentach liczyć na wsparcie Stwórcy. Na przykład na prośbę Karola ścigającego pogan, którzy rozgromili oddział

Zaprezentuj wzorce osobowe proponowane w epoce renesansu

W dobie renesansu literatura parenetyczna nadal pozostawała modna. Nowa, optymistyczna epoka propagowała nowe wzorce osobowe, ideały godne naśladowania. Nie są to już średniowieczne posągi rycerza, władcy i świętego. Oto Mikołaj Rej proponuje wzór poczciwego ziemianina, poucza, jakie życie powinien wieść szlachcic ziemski, gospodarz majętności. Wskazówki zawarte są w Żywocie człowieka poczciwego, a wzorowy ziemianin żyje spokojnie, dopatrując dobytku, rozkoszując się darami natury w każdej porze roku, dbając o harmonię, wypełnianie obowiązków i rozrywki. Nie jest zbyt

Jaki wzorzec osobowy i jaką filozofię reprezentuje Mikołaj Rej w Żywocie człowieka poczciwego?

Żywot człowieka poczciwego Mikołaja Reja jest utworem parenetycznym – czyli propagującym pewien typ osobowości, który ma być wzorem cnót dla czytelników współczesnych autorowi. W tym przypadku ideał to „poczciwy ziemianin” – czyli szlachcic, właściciel dóbr ziemskich, wiodący prawy i spokojny żywot na swoich włościach. Twórcą tego portretu jest Rej – dobry gospodarz, człowiek bogaty, obdarzony głową do interesów, założyciel miast i różnowierca. W Żywocie człowieka poczciwego można zauważyć zamiłowanie Reja do magii liczb. Szczególnie