Wzorzec średniowiecznego króla. Odwołaj się do tekstów kultury z literatury polskiej i powszechnej.
Wstęp I
Średniowieczna literatura była silnie nasycona wzorcami postępowania – jej głównym zadaniem było kształtowanie właściwych postaw moralnych i wpajanie odpowiednich ideałów. Dlatego o literaturze tego okresu mówi się, że jest to literatura parenetyczna (od „pareneza” – pouczenie).
Wstęp II
Literatura średniowiecza przytacza liczne przykłady właściwych postaw, typowych dla idealnego władcy, rycerza czy ascety. Jakimi cechami powinien odznaczać się idealny władca? Czy ten wzorzec w dzisiejszych czasach może być nadal aktualny?
Rozwinięcie
Poeci i kronikarze średniowieczni opiewali władców doskonałych. Władca to potężny, waleczny bohater i jednocześnie mądry, sprawiedliwie rządzący feudał. Za jego rządów w kraju panuje dobrobyt, spokój i radość. Taki jest np. Artur, legendarny król brytyjski, będący bohaterem średniowiecznych romansów. Już jako mały chłopiec był wyjątkowy – wyciągnął miecz z kowadła, czego nie mogli dokonać nawet najsilniejsi rycerze. To dzięki temu został królem, bowiem napis na kowadle głosił: „Ktokolwiek tego miecza z onego głazu a kowadła dobędzie, ten królem jest całej Anglii”.
Król Artur był bardzo sprawiedliwym władcą – przy słynnym, okrągłym (a więc nikogo niewyróżniającym) stole zgromadził wokół siebie całe rycerstwo. Cechowała go odwaga i męstwo. Był także bardzo skromny – choć dokonał wielu nadzwyczajnych czynów, wcale się tym nie chwalił. Władca był gorliwym chrześcijaninem, uważał, że wszystko pochodzi od Boga i czynił wszystko ku Jego chwale.
Bardzo ważnym i znanym średniowiecznym władcą jest także król Karol Wielki. To ważna postać przełomu VIII i IX w., władca ogromnego państwa, które dało początek późniejszej Francji, Niemcom i państwom włoskim. Legenda uczyniła z niego idealnego władcę – silnego obrońcę wiary, prawdziwy wzór chrześcijańskiego króla. Jest mądry, rozważny, wzbudza ogólny szacunek, słucha swych doradców i szanuje rycerzy. Mści śmierć Rolanda, swego wojownika. Ale władca nie jest jedynie wyidealizowaną postacią, ma także typowo ludzkie cechy: przeżywa chwile bezsilności, gdy nie może zmienić decyzji Rolanda, który obejmuje dowództwo tylnej straży, czy też gdy nie jest w stanie wesprzeć go posiłkami.
Także w polskiej literaturze średniowiecznej można odnaleźć wzór idealnego władcy. Taki jest Bolesław Krzywousty z kronik Galla Anonima. To król rycerski, sprawiedliwy, bardzo waleczny i bojowy – prawdziwy władca chrześcijański wojujący z poganami i strzegący suwerenności państwa, który nie boi się poświęcić dla swego kraju. Bardzo podobnie jest przedstawiony jego przodek, Bolesław Chrobry. Jednak w jego przedstawieniu widoczna jest pewna mitologizacja – staje się ucieleśnieniem wszelkich cnót obywatelskich i obyczaju, wzorem do naśladowania. W stosunku do poddanych jest bardzo sprawiedliwy, mądry i roztropny. Po jego śmierci Polska – jak królowa wdowa – opłakuje odejście męża. Władca był więc dla swojego narodu jak dobry ojciec.
Zakończenie
Średniowieczny król uważany był za bożego wybrańca, od samego Boga otrzymał władzę – Bóg udzielał mu rad oraz wskazówek, zsyłał sny prorocze i wysłuchiwał jego próśb. Jego wizerunek stworzony przez rycerską epikę przedstawia mężczyznę sprawiedliwego, surowego i walecznego, który działa zgodnie z rycerskim kodeksem, a ojczyzna jest dla niego zawsze największą wartością.
Zobacz:
Jakie wzorce parenetyczne propaguje literatura średniowiecza?
Na podstawie konkretnych przykładów literackich przedstaw średniowieczne wzorce parenetyczne.
Scharakteryzuj postacie Karola Wielkiego i króla Marka – dwa wzory doskonałego władcy.