Tag "pareneza"
Pareneza biesiadna – to termin, który obejmuje utwory pouczające, jak powinien wyglądać wzorowy obyczaj biesiadny. Nie jest wymysłem polskim, poradniki „jak ucztować” powstawały w Niemczech, Francji, Anglii – wszędzie tam, gdzie kwitła rycerska kultura dworska. Wiersz Słoty O zachowaniu się przy stole jest pierwszym polskim dziełem poświęconym obyczajom. Otwiera długi szereg utworów rejestrujących, utrwalających, opiewających polski obyczaj. Tu – w XV w. – jeszcze rycerski, nie narodowy. Dzieli się na dwie części, które implikują
Na podstawie poznanej literatury średniowiecza możemy mówić o trzech wzorcach parenetycznych – czyli ideałach, wzorach do naśladowania propagowanych w tej epoce. Ideał rycerza – wzorem takim jest np. Roland ze słynnej francuskiej Pieśni o Rolandzie. Ideał władcy – tu za przykład może nam posłużyć portret Bolesława Chrobrego i Bolesława Krzywoustego, jaki kreśli Gall Anonim w Kronice polskiej. Ideał świętego (ascety), a przykładem takiego wzoru osobowego może być św. Aleksy z Legendy o św. Aleksym. Oprócz tych podstawowych propozycji
Pareneza dosłownie oznacza pouczenie. Literatura parenetyczna to literatura propagująca wzory postępowania, ideały modne i uznawane w danej epoce. Wzorce parenetyczne to wzory osobowe, postacie godne naśladowania, skupiające cechy wzorowe, pożądane, idealne. Literatura średniowieczna zarysowuje portrety: idealnego władcy, rycerza i ascety. To utwory parenetyczne decydują o dydaktycznym charakterze epoki, lecz nie są charakterystyczne tylko dla epoki średniowiecza. W renesansie spotkamy następne wzorce: dworzanina, ziemianina, patrioty, późniejsze epoki także obfitują w dzieła pouczające odbiorcę, jak ma postępować. Późniejsze
Typy bohaterów – wzorce parenetyczne Pareneza – to kształtowanie godnych do naśladowania wzorców osobowych. W średniowieczu istotne były szczególnie trzy z nich: wzorzec świętego ascety (św. Aleksy), chrześcijańskiego rycerza (Roland), doskonałego władcy (Karol Wielki, Bolesław Chrobry). Może być także swoistym przekaźnikiem etosu, formułującym zawarte w nim prawa. Dla średniowiecza pareneza to pojęcie niezwykle istotne, bo większość utworów poza stricte modlitewnymi ma właśnie taki charakter. Jednak jest to zjawisko nie tylko
Parenetyka biesiadna Była dość rozwinięta w Europie, i trudno uwierzyć, jakich pouczeń udzielano. A to, aby nie wrzucać do wspólnej misy poobgryzanych już kości (przecież należy cisnąć takie pod stół), nie wycierać nosa w serwetę, nie dłubać palcem w nosie ani nożem w zębach. W zasadzie wszystkie porady – oprócz rzucania kości pod stół – są nadal aktualne… Pamiętaj! O zachowaniu się przy stole (znany również jako: wiersz Słoty O chlebowym stole). Wiersz jest najstarszym znanym utworem
Przegląd pojęć Alegoria Szczególny symbol – stały, tak utrwalony w świadomości społecznej, że jasny dla wszystkich. Na przykład kostucha jako śmierć, statek tonący jako obraz ojczyzny, paw jako obraz pychy. Wieki średnie uwielbiały alegorie i chętnie posługiwano się nimi w tekstach kultury. Apokryfy – to opowieści łączące wątki biblijne z legendą, baśnią. Utwory te nawiązują do Pisma Świętego, ale są nieuznawane przez władze kościelne. Pochodzące z nich wątki i motywy, często oparte są na fantastyce, bardzo
Tematyka religijna – zajmuje niewątpliwie pierwsze miejsce w powyższym zestawieniu. Tu zaliczymy żywoty świętych i lirykę maryjną, modlitwy i kazania, moralitety i misteria oraz dramat liturgiczny oraz wiersze religijno-dydaktyczne: Skarga umierającego. Bogurodzica XIII wiek, Żale Matki Boskiej pod Krzyżem. Śmierć (danse macabre) – to te utwory, które zawierają motyw tańca śmierci, modny w literaturze i sztukach plastycznych. François Villon – Wielki testament, motyw danse macabre w literaturze, śmierć Rolanda w Pieśni o Rolandzie. Miłość – pojawia się w poematach i romansach
Dlaczego to ważny tekst? To utwór parenetyczny, czyli pouczający, kreujący wzór godny naśladowania. Rej konstruuje ważny model życia – wzór ziemianina. Poucza jak wychowywać młodzież szlachecką, jak żyć i gospodarować już w wieku dojrzałym – jak być poczciwym człowiekiem – czyli wzorowym szlachcicem. Wyjaśniając swoim odbiorcom, czym jest szlachectwo, twierdzi, że nie jest to tylko wyróżnienie i powód do chwały, lecz przede wszystkim obowiązek, który nakłada na człowieka herb, i powinność wobec ojczyzny. Rej
