-
François Rabelais
Był lekarzem, a dzieło jego życia to powieść pt. Gargantua i Pantagruel. Dzieło niezwykłe – obraz szesnastowiecznej Francji, ukazany jednak w niepowtarzalnej poetyce śmiechu, rubasznego, dosadnego humoru. Tytułowe postacie to olbrzymy – ich przygody stanowią punkt wyjścia do przeglądu wszelkich sfer życia i społeczeństwa, nie unikając zresztą dziedzin dość intymnych czy też prozaicznych. Powieść jest wielką satyrą – dlatego też została potępiona przez tych, których wyśmiewa. Ale ostrze krytyki czy parodii dotyka nie tylko konkretnych ludzi epoki – również gatunków literackich (eposu rycerskiego), instytucji (Sorbona, trybunał paryski). Rabelais naraził się aż tak, że musiał uciekać z kraju!
Na pozór jesteśmy świadkami wydarzeń dziwacznych, baśniowych, chwilami niesmacznych. Gdy Pantagruel choruje na żołądek – czworo ludzi przedostaje się w pigułkach do tego cennego organu i pozbawia go nieczystości. Jego ojciec – Gargantua – chciał zabrać dzwony Notre Dame dla swojej mulicy.
Kiedy zaś pojawia się problem najważniejszej decyzji życiowej: czy Pantagruel ma się żenić, czy nie, udają się do wyroczni – „świętej butelki”. Co za zniewaga dla antycznej Pytii delfickiej! Co na to butelka? – …pij! Aż trudno uwierzyć, że pod tak rubaszną fabułą kryje się myśl prawdziwego humanisty, postulat pozostawienia człowiekowi wolności działania. Hasło „czyń, co chcesz”, dobrobyt, odrzucenie ubóstwa i „pamięciowych” metod nauczania – oto renesansowe ideały Rabelaisgo.
-
Michel de Montaigne
Myśliciel francuski, pan na zamku w Montaigne jest autorem wielu aforyzmów. Miał powiedzieć (lub napisać), że:
- Nikt nie jest wolny od mówienia bredni.
- Nawet na najpiękniejszym tronie świata siedzi się zawsze na własnym siedzeniu.
- Wielkie i wspaniałe arcydzieło człowieka – to żyć dorzecznie.
- Poczucie dobra i zła zależy w znacznej mierze od naszego o tym mniemania.
- Największa rzecz na świecie to umieć należeć do siebie.
- Najcenniejsze wartości – harmonia, umiar, spokój. Domatorski, spokojny, stateczny tryb życia. (Słusznie przypominają się nam ideały starożytne).
- Najważniejszy, istotniejszy od uczucia i namiętności jest rozum człowieka.
Montaigne jest twórcą gatunku literackiego – eseju. Nazwa wzięła się właśnie od Prób – słowo to w oryginale brzmi: Essais. Jest to „próba mówienia we własnym imieniu”, jak chciał Montaigne. Zapisywał przemyślenia, dołączał dygresje, cytaty, aluzje literackie, swobodnie traktował temat. I takie są eseje po dzień dzisiejszy – wypowiedzi refleksyjne, pełne dygresji, prób prozatorskich, własnych, subiektywnych przemyśleń.
Próby również dlatego, że autor próbuje szukać prawd o człowieku, próbuje przedstawić swoje poglądy (w pełną realizację nie wierzy).
-
Pierre Ronsard
Nazywany był księciem poetów francuskich, był dworzaninem – niestety, ogłuchł i jedyne, co pozostało mu do roboty na królewskim dworze, to tworzyć poezje… Na szczęście posiadał wielki talent i wykształcenie. Pisał więc ody, sonety do rozmaitych panien, hymny, a nawet epopeję, La Franciade, wzorowaną na eposach starożytnych. Ronsard propagował postawę patriotyzmu, aktualną zwłaszcza w dobie wojen religijnych, którymi targana była szesnastowieczna Francja. I jeszcze jedno – był współzałożycielem poetyckiej grupy Plejada.
Uwaga
- Plejada – grupa poetycka we Francji w XVI w., w skład której wchodziło siedmiu twórców, w tym Pierre Ronsard. Młodzi poeci odrzucili poetykę średniowieczną, wielbili bowiem i propagowali twórczość starożytną. Innym ich ideałem był Francesco Petrarka i jego poezja – twórcy postanowili dowieść, że również język francuski doskonale nadaje się do tworzenia pięknych strof poetyckich.
- Osobowość renesansowa – inaczej renesansowy umysł, indywidualność. Tak określa się po dziś dzień ludzi, którzy są mistrzami w wielu dziedzinach, ich zainteresowania i geniusz nie skupiają się na jednym polu, lecz są wszechstronne. Termin wywodzi się oczywiście od wielkich osobowości renesansu, takich jak Leonardo da Vinci, który opanował i gruntownie studiował różne nauki: od medycyny po malarstwo. W późniejszych latach nazwano renesansowym umysłem Wyspiańskiego, Witkacego, a w renesansowej Polsce – Mikołaja Kopernika.
Zobacz:
Jakie wydarzenia z początku epoki wpłynęły na życie ludzi epoki renesansu?