Pieśń – poezja – i ci, co ją tworzą, odgrywają niebagatelną rolę w życiu i w historii narodów. Popatrzmy na losy Konrada Wallenroda: gdy jako dziecko wychowywał się wśród Krzyżaków, stary pieśniarz Halban wzniecał w nim miłość do Litwy, za pomocą pieśni przybliżał mu obraz ojczyzny i wzbudzał uczucia patriotyczne. Powieść Wajdeloty kryła w sobie prawdę o dziejach narodu litewskiego i o życiu Konrada, przechowywała te informacje dla innych pokoleń. Gdy Konrad był już komturem krzyżackim i miał dokonać ostatecznej klęski zakonu, wahał się i zwlekał. To pieśń – piękna ballada Alpuhara o poświęceniu arabskiego wojownika, który udając przyjaźń, pozarażał wrogów dżumą – zawierała wzór postępowania. To pieśni wzniecały w nim uczucie nienawiści do wroga. Gdy ginie Konrad, Halban pozostaje, by głosić potomnym jego czyny.
Podsumowując:
- Poezja narodowa spełnia rolę mistrza, który uczy miłości ojczyzny, budzi i utrwala w ludziach uczucie patriotyzmu.
- Na wzór poezji tyrtejskiej rozpala w narodzie nienawiść do wroga i pragnienie walki o ojczyznę, mobilizuje ludzi do działania na rzecz kraju, nawet do poświęcenia siebie.
- Pieśń zawiera wzorce postępowania i zachowań, które mogą przejąć młodsze pokolenia.
- Poezja zawiera prawdę o dziejach narodu, przechowuje i utrwala jego historię, przekazuje ją młodszym potomkom („Stoi na straży narodowego pamiątek kościoła”).
- Poezja organizuje więź, łączność między starszymi a młodszymi pokoleniami narodu, a tym samym jest wielką siłą scalającą naród, stanowiącą o jego istnieniu –
O wieści gminna! Ty arko przymierza
Między dawnymi i młodszymi laty.
W tobie lud składa broń swego rycerza,
Swych myśli przędzę i swych uczuć kwiaty.
(Pieśń Wajdeloty)
Zobacz:
Wallenrod – rycerz, patriota, mąż. Na czym polega jego tragizm?