Mickiewiczowski Konrad Wallenrod – jest postacią tajemniczą, poznajemy jego pogmatwane losy głównie dzięki Powieści Wajdeloty.
Dzieje Konrada Wallenroda
Rzecz miała miejsce w średniowieczu, za czasów walk krzyżacko-litewskich. Bohater – młody Litwin – jako dziecko został porwany przez Krzyżaków – miał w pamięci obrazy z napadu zakonu, krzyk matki dźwięczał mu w uszach. Wychowano go w zakonie na Krzyżaka. Lecz pewien stary Litwin – śpiewak Halban – nie dopuścił do wynarodowienia chłopca, powiedział mu prawdę o jego przeszłości, podżegał w nim żądzę zemsty, pielęgnował miłość do Litwy. Młody Walter Alf (takie bowiem imię nosił wówczas) przy pierwszej sposobności uciekł na Litwę. Opowiedział tu swoje dzieje, wspomagał księcia Kiejstuta, pokochał jego córkę Aldonę i założył rodzinę – słowem, wiódł szczęśliwe życie. Lecz szczęście nie było mu pisane. „Szczęścia w domu nie znalazł, bo go nie było w ojczyźnie”. Nadciągała groźba wojny z Krzyżakami – a jeden Alf wiedział, jak są silni i że zwyciężą Litwinów. Obmyślił sposób na zwycięstwo – opuścił żonę i ojczyznę, przedostał się do krzyżackich szeregów, zdobył tam jako Konrad Wallenrod władzę komtura i uznanie. Zwlekał z bitwą, prowadził ją tak, by Krzyżacy przegrali. Można powiedzieć, że skruszył zakon od środka, użył podstępu i sam jeden pokonał wroga. Nie oznacza to jednak powrotu do prywatnego szczęścia – Krzyżacy wykryli zdradę, lecz Konrad Wallenrod postanowił zginąć z własnej ręki. Umarła także Aldona, która zamknęła się jako pustelnica w wieży. Tak kończą się losy człowieka, który ponad wszystko ukochał ojczyznę, płakał jej łzami i cierpiał jej cierpieniem. Drogo okupił zwycięstwo nad wrogiem – swoją miłością, życiem i honorem.
Konrad Wallenrod – bohater bajroniczny
Ukształtowanie Wallenroda przypomina bohatera, którego poznaliśmy w utworach Byrona. Przypomnij sobie Giaura: tajemniczy, zbuntowany, dumnie odwrócony od świata, skrywający ponurą tajemnicę przeszłości. Wszystko to pasuje do Konrada Wallenroda, gdy poznajemy go jako krzyżackiego komtura. Również czyny, które prowadzą do zwycięstwa (w przypadku Giaura – do zemsty), są sprzeczne z rycerską etyką.
Romantyczne cechy Konrada Wallenroda:
- gotycyzm (akcja rozgrywa się w średniowieczu);
- orientalizm (w pieśni Alpuhara);
- mesjanizm (poświęcenie głównego bohatera);
- indywidualizm jednostki stającej do samotnej walki ze złem (Konrad Wallenrod);
- konflikt szczęścia prywatnego ze służbą ojczyźnie;
- bunt, spisek, podstęp jako metody walki:
- poezja jednym z tematów wiodących.
Geneza utworu
Konrad Wallenrod powstał w latach 1825 -1827, został wydany w 1828 roku w Petersburgu, bo właśnie tam przebywał wówczas Mickiewicz. Po klęsce dekabrystów twórca obserwował potęgę caratu, zastanawiał się, jak można ją pokonać. Lektura Księcia Machiavellego podsunęła mu myśl walki podstępnej.
W utworze zamieścił cytat z dzieła włoskiego filozofa, mówiący o dwóch różnych metodach walki: „Macie bowiem wiedzieć, że są dwa sposoby walczenia, trzeba być lisem i lwem”. Pamiętajmy, że to Machiavelli był autorem słynnego hasła – „Cel uświęca środki” – zakładającego, że polityka nie rządzi się moralnością, a dla realizacji szlachetnej idei można posłużyć się nieetycznymi metodami walki.
Zobacz:
Przedstaw cechy powieści poetyckiej na przykładzie Konrada Wallenroda
Jak określisz rolę pieśni i poezji w życiu narodu na podstawie Konrada Wallenroda?