Najprościej byłoby powiedzieć, że dlatego, iż dygresje zawarte w tym poemacie są dużo ważniejsze niż główna oś akcji i główni bohaterowie. Taka jest bowiem zasada konstrukcyjna gatunku zwanego poematem dygresyjnym: fabuła i losy bohaterów są jedynie pretekstem do dygresji (czyli pobocznych, nie związanych z treścią wstawek odautorskich).
Dygresje dotyczą z reguły współczesności autora, są polemiką z wrogami, refleksją na tematy polityczne lub literackie. I tak jest w Beniowskim.
Jest to niby barwna historia szlachcica, który wyrusza na wojnę, a rzecz dzieje się podczas konfederacji barskiej (1768-1772). Beniowski opuszcza rodzinny dom i ukochaną Anielę, walczy jako konfederat, podróżuje, przeżywa liczne przygody. Prototypem bohatera był autentyczny szlachcic węgierski – Maurycy Beniowski, który podobne dzieje utrwalił w swoich pamiętnikach.
Bohater Słowackiego
Maurycy Kazimierz Zbigniew Beniowski jest Polakiem, szlachcicem głęboko czującym miłość do ojczyzny. Obok niego wyrasta w utworze drugi główny bohater – narrator, który ujawnia swoje uczucia i oceny oraz swój charakter właśnie w dygresjach. Tym bohaterem jest oczywiście sam Słowacki, który używa literatury, by dokonać rozrachunków ze swoimi współczesnymi przeciwnikami i problemami.
Pamiętajmy, że Słowacki nie został życzliwie przyjęty przez grono emigrantów, że marnie oceniono jego twórczość i boleśnie przeżywał tę krytykę. Dygresje stały się świetnym sposobem, by przedstawić własne argumenty, obronę i wyjaśnienie swojej koncepcji twórczej, dlatego też przedstawiają wagę i wartość większą niż losy Maurycego Beniowskiego.
Najważniejsze to dygresje na temat:
- własnej twórczości, sposobów pisania utworu,
- stosunków na emigracji,
- konfliktu z Mickiewiczem,
- krytyków Słowackiego i jego programu poetyckiego
Zobacz:
Zaprezentuj wybraną dygresję z Beniowskiego Juliusza Słowackiego