Tyrteusz – poeta grecki z VII w. p.n.e. – pisał pieśni, które porywały do boju Spartan w obronie zagrożonej ojczyzny. Legenda uczyniła z niego symbol patriotycznej poezji bojowej, prowadzącej naród do walki. W polskim romantyzmie sprawiła, że poezja była traktowana jako narzędzie walki o wolność. W okresie powstania listopadowego polscy poeci podporządkowali swoją twórczość sprawie zrywu narodowowyzwoleńczego.
Byli to:
- Seweryn Goszczyński – prowadził działalność konspiracyjną na Ukrainie, uczestniczył w powstaniu listopadowym, po jego klęsce działał na terenie Galicji.
- Wincenty Pol – brał udział w powstaniu listopadowym, był uczestnikiem Wiosny Ludów. Do wielu jego utworów skomponowano muzykę i trafiły do śpiewnikowego kanonu, np. Krakusy (Grzmią pod Stoczkiem armaty…), Mazur (Piękna nasza Polska cała…) i Pieśń o ziemi naszej.
- Lucjan Siemieński – walczył w powstaniu listopadowym, potem działał w stowarzyszeniach spiskowych.
- Gustaw Ehrenberg – był nieślubnym synem cara Aleksandra I, lecz całe życie walczył z caratem, pisał rewolucyjne wiersze, spędził 20 lat w kopalniach Syberii. Jest autorem słynnej pieśni Szlachta w roku 1831 (Gdy naród na pole wystąpił z orężem…).
- Ryszard Berwiński – prowadził konspiracyjną, patriotyczną działalność na terenie Wielkopolski, był aresztowany, brał udział w powstaniu, które wybuchło w Wielkopolsce w 1848 r.
- Mieczysław Romanowski – działał na terenie Galicji, młodszy od pierwszego pokolenia romantyków (ur. 1834 r.), gdy wybuchło powstanie styczniowe przedostał się do zaboru rosyjskiego i zginął w bitwie koło Józefowa Lubelskiego.
- Kornel Ujejski – znany głównie jako autor Maratonu i Chorału. Poeta znajdujący się pod wpływem tradycji romantycznej (synowi nadał imię Kordian), głosił w poezji patriotyczno-rewolucyjne ideały.
Poeci romantyzmu krajowego własną biografią potwierdzili wartość hasła: „łączyć poezję z czynem, życiem zaświadczyć ideę, którą się głosi”, upamiętnić los męczenników narodowych. Bohater poezji tyrtejskiej to często stary wiarus – żołnierz (z epoki napoleońskiej) lub męczennik za sprawę narodową: spiskowiec-zesłaniec.
Zobacz:
Jak przedstawia się sylwetka Aleksandra Fredry na tle polskiego romantyzmu?
Jakie szczególnie uderzające utwory tyrtejskie romantyzmu krajowego możesz wymienić i omówić?