Co to znaczy, że Dżuma jest powieścią-parabolą? Wytłumacz, jak rozumiesz to pojęcie.
Najpierw przypomnij znaczenie pojęcia parabola.
Parabola (przypowieść) to dydaktyczny utwór epicki.
Cechy paraboli to:
- Typowe, schematyczne postacie i fabuła.
- Są one podporządkowane funkcji alegorii lub symbolu (w wypadku Dżumy Camusa – oczywiście dżumie).
- Ważne są nie same wydarzenia czy bohaterowie, ale prawdy moralne, religijne, filozoficzne lub społeczne.
- Parabola ma co najmniej dwa poziomy: dosłowny (świat przedstawiony, czyli w interesującym nas przypadku wybuch epidemii dżumy w Oranie, zachowanie mieszkańców miasta, ich postawy itd.) i ukryty (prawdziwe znaczenie utworu, często niejednoznaczne, które można interpretować na kilka sposobów). Ważniejsze jest, oczywiście, dotarcie do tego ukrytego sensu utworu.
Parabole znane są od bardzo dawna:
- pojawiają się w bajkach Ezopa,
- w Biblii (tę formę często wybierał Chrystus),
- w japońskich koanach.
We współczesnych powieściach również możemy znaleźć elementy paraboli.
Przykłady takiej prozy (oprócz Dżumy Camusa) to:
- powieści Zamek i Proces Franza Kafki
- Czarodziejska góra Tomasza Manna
- opowiadanie Stary człowiek i morze Ernesta Hemingwaya
A teraz udowodnij, że Dżuma jest powieścią-parabolą.
- Uniwersalny charakter powieści podkreśla konstrukcja czasu. Rzecz dzieje się w Oranie 194. roku (trzycyfrowa liczba z kropką na końcu to nie błąd druku, lecz celowe posunięcie autora!). Nie wiemy nic ponad to, że akcja dzieje się w latach czterdziestych XX wieku. Ale przed wojną, po wojnie czy może w czasie wojny? Tego nie wiemy.
Ten brak precyzji sprawia wrażenie sytuacji bezczasu w powieści i sugeruje, że przedstawione w niej zdarzenia mogły mieć miejsce zawsze i wszędzie.
- Ukazanie przestrzeni także zostało podporządkowane uniwersalnemu charakterowi powieści. Choć wiemy, że akcja rozgrywa się w Oranie, miejsce to nie wyróżnia się niczym szczególnym – to po prostu miasto, jakich wiele. Chodziło właśnie o to, by ukazać jego typowość.
Jeszcze jedna bardzo ważna cecha – przestrzeń Oranu jest zamknięta, odgrodzona od reszty świata. Miasto – jak w średniowieczu – otoczone jest murem. Ta symboliczna izolacja nadaje miastu wymiar umownej rzeczywistości, która może istnieć wszędzie i… nigdzie.
- Bohaterowie, choć zostali ukazani jako normalni, żywi ludzie, a nie papierowe postacie – są reprezentantami pewnych postaw.
Zobacz:
Podaj różne znaczenia tytułu powieści Alberta Camusa – Dżuma